به گزارش تیتربرتر؛ شبکه تلویزیونی CGTN دولت چین تصریح کرد که تحریم های شورای امنیت سازمان ملل تا سال 2015 (زمان انعقاد برجام) مانع از عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای شده بود. براساس قوانین سازمان شانگهای، کشورهایی که تحت تحریم های شورای امنیت سازمان ملل هستند، نمی توانند عضو دائم این سازمان شوند.
این رسانه بیان کرد که بعد از انعقاد برجام و برداشته شدن اصلی ترین مانع، تاجیکستان از عضویت ایران جلوگیری کرد.
به نوشته وبسایت این شبکه، این ماجرا به این دلیل بود که تاجیکستان در آن زمان ادعا می کرد ایران از «حزب نهضت اسلامی» و اعمال آن ها حمایت می کرده است.
آیا عضویت در سازمان شانگهای به معنای اتحاد ایران، روسیه و چین است؟
همچنین استاد و عضو مرکز خاورمیانه دانشگاه LSE در رشته توئیتی در واکنش به عضویت ایران در این سازمان نوشت: بنابراین بالاخره {عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای} به وقوع می پیوندد. اما قبل از اینکه ناظران غربی این را به عنوان محور/اتحاد ایران، روسیه و چین در نظر بگیرند، باید به ماهیت این سازمان ها توجه شود. آنها بر حاکمیت دولت ها بر تعهدات الزام آورتر فراملیتی تاکید دارند.
وی افزود: به عنوان نمونه: آیا عضویت{ در این سازمان} تنش بین هند و پاکستان یا هند و چین را کاهش داده است؟ به ندرت.
عضویت کامل ایران در سازمان شانگهای دو سال طول می کشد؟
از سوی دیگر عضو مرکز بلفر دانشگاه هاروارد معتقد است که عضویت کامل ایران در سازمان شانگهای دو سال طول می کشد.
وی در توئیتی نوشت: ایران در دومین دوره افزایش اعضای سازمان همکاری شانگهای به این سازمان می پیوندد اما این کار یک شبه اتفاق نمی افتد.
او افزود: سازمان همکاری شانگهای درخواست های هند و پاکستان برای عضویت در این سازمان را در اجلاس اوفا در سال ۲۰۱۵ تأیید کرد، اما هر دو پس از امضای اسناد در اجلاس آستانه در سال ۲۰۱۷ عضویت کامل را به دست آوردند.
گفتنی است که جمهوری اسلامی ایران تا کنون به عنوان عضو ناظر در سازمان همکاری شانگهای حضور داشت و از امروز(جمعه)و در بیست ویکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای به عضویت کامل این سازمان درآمد.
تکلیف برجام بعد از عضویت ایران در سازمان شانگهای
یک کارشناس اقتصادی با اشاره به احتمال تعریف پول واحد بین کشورهای عضو پیمان شانگهای، به برخی مزیتهای عضویت کشورمان در این پیمان پرداخت.
در حوزه بیاثر کردن یا شکست تحریمها یا شکست محاصره اقتصادی عضویت ما در سازمان شانگهای چقدر میتواند اثر داشته باشد؟ این سؤالی است که در ساعات اخیر بهتواتر زیاد مطرح شده است.
در این خصوص ساسان شاهویسی معتقد است،: در بخشی از صحبتهایی که سران کشورهای عضو پیمان مطرح میکردند چه آن فرمایشی که آیتالله رئیسی مطرح کردند و چه صحبتهایی که پوتین و دیگران مطرح کردند عمدتاً این ظرفیت را میرساند که آن نگاه یکجانبهگرایانه که از یک طرف با یک رویکرد قلدری و بهعبارتی وارد شدن به جنگهای نرم از جمله جنگ تجاری و جنگ اقتصادی بتواند ظرفیتهای کشورهای هدف را دچار چالش بکند یکی از اهداف اینگونه همکاریهای بینالمللی و منطقهای است که سعی میکند آنها را خنثی کند.
وی افزود: بهتعبیر منطقیتر اگر ما امروز دچار چالش انرژی هستیم بر اساس تحریمها، اگر دچار چالش روابط بانکی و پولی هستیم بهخاطر مواردی مثل یوترن و تحریمهای آن، اگر ما در حوزه سرمایهگذاریها دچار چالش هستیم، یعنی یک کشوری میخواهد بیاید اینجا در ایران سرمایهگذاری بکند یا بهعکس یا ما میخواهیم در یک کشور دیگری یک ظرفیتی بگذاریم و اینها دچار تخاصمات ایالات متحده آمریکا که بهشکل یکجانبهگرایانه است، چنین همکاریهایی در نوع خودش میتواند پیمانهای اقتصادی دو یا چند جانبه را بهوجود بیاورد که برای عبور از تحریمهای اشارهشده نقشی بسزا دارد.
شاهویسی گفت: کشورهای عضو این پیمان نزدیک به 35 درصد خشکیهای جهان را در اختیار دارند، دو قدرت بزرگ شورای امنیت را دارد، 3 کشور قدرتمند گروه بریکس را در اختیار دارد که در داخل خودشان انداموارههای بزرگ با رویکرد اقتصادی تعریف کردند در آن پیمان گمرکی و ظرفیتهای تجاری و ظرفیتهای بانکی است، روابط پولی را تعریف کردند و دارند میروند بهسمت اینکه یک پول واحد را تعریف کنند، همه اینها را وقتی کنار هم میگذاریم، نشان میدهد ظرفیت بسیار بزرگی برای کشور ایجاد شده است.
وی اضافه کرد: ما از این ظرفیتها کمی غفلت کردیم یا معطل کردیم یا فقط نگاهمان را به یک نقطه معطوف کردیم و از باقی ابزارهایی که در حوزه دیپلماسی بهخصوص دیپلماسی اقتصادی بهشکل فعال میشد استفاده کرد بهره نبردیم.
مطالب مرتبط:
نگاهی به تاثیر عضویت ایران در سازمان شانگهای بر برجام
«نوذر شفیعی»، با اشاره به بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاریهای شانگهای و حضور رییسجمهوری در این اجلاس گفت: اجلاس سران سازمان همکاریهای شانگهای در حالی برگزار شد که رییسجمهور برای نخستین بار در این اجلاس شرکت کرد و این سفر، نخستین سفر خارجی وی به شمار می رود. فرض بر این است که آنچه از سوی ایشان مطرح میشود بیانگر دیدگاه و رویکردهای دولت جدید ایران است.
وی ادامه داد: اظهارات رییسی در اجلاس سران سازمان همکاریهای شانگهای برای دیپلماتها، کارشناسان و تحلیلگران به مثابه کدی است که نشان میدهد سیاست خارجی ایران برای چهار سال پیشرو به چه سمتی سوق داده شده است.
این کارشناس مسائل بینالملل با اشاره به توافق اخیر ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی اظهار داشت: از سوی دیگر در روابط ایران و غرب، علائمی مشاهده میشود که حاکی از بهبود روابط دو طرف است؛ این مسئله را میتوان در سفر «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس انرژی اتمی به تهران و توافق اخیر صورت گرفته میان طرفین و هم در ابراز تمایل طرفهای برجام برای ادامه مذاکرات وین به منظور احیای برجام دید.
شفیعی پیامهای مخابره شده به تهران را از سوی کشورهای طرف برجام برای احیای توافق هستهای امیدوارکننده ارزیابی کرد و گفت: در شرایطی که امیدواریها برای احیای برجام و رفع تحریمها وجود دارد، این موضوع، این پیام را به طرفهای مختلف میدهد که ایران با دستانی پر در اجلاس سران سازمان همکاریهای شانگهای حضور پیدا کرد.
وی با اشاره به پذیرش عضویت دائم ایران در سازمان همکاریهای شانگهای خاطرنشان کرد: مسئله عضویت دائم در یک اجلاس تصمیمگیری نمیشود بلکه از لحاظ کارشناسی در مورد عضویت دائم یک کشور بحث و نتیجهگیری شده و اگر اتفاق خاصی رخ ندهد، آن عضویت در اجلاس اعلام میشود.
به گفته این استاد دانشگاه، عضویت دائم در سازمان همکاریهای شانگهای دو مرحله دارد؛ یک مرحله، اعلام عضویت و مرحله دیگر، فرآیندهای عضویت است که ممکن است این فرایند، بیش از یک سال طول بکشد کمااینکه عضویت هند و پاکستان هم سه سال طول کشید.
تاکید سازمان همکاریهای شانگهای بر مقابله با تروریسم، تجزیهطلبی و افراطیگری
شفیعی افزود: معنای عضویت دائم ایران در سازمان همکاریهای شانگهای، در واقع عضویت ایران در یکی از سازمانهای مهم منطقهای است. احیای برجام و عضویت در سازمان همکاریهای شانگهای نشان میدهد ایران به سمت توازن در سیاست خارجی حرکت میکند.
وی درباره طرح وضعیت افغانستان در اجلاس سران سازمان همکاریهای شانگهای ابراز داشت: واقعیت این است که وضعیت کنونی افغانستان بر کل منطقه اثر گذاشته است و از سوی دیگر، این کشور خود یکی از اعضای اصلی سازمان همکاریهای شانگهای است. همین موضوع موجب شده که بحران افغانستان یکی از دستورکارهای مهم این اجلاس باشد.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با تاکید بر اینکه اساسنامه سازمان همکاریهای شانگهای از لحاظ امنیتی بر مقابله با تروریسم، تجزیهطلبی و افراطیگری است، بیان کرد: اینکه اعضای سازمان همکاریهای شانگهای آنچه در افغانستان را میگذرد و پیامدهایش را چطور تجزیه و تحلیل میکند، دارای اهمیت است. در واقع، سازمان همکاریهای شانگهای در مورد یکی از موضوعات مهم در حیات خود تصمیمگیری میکند.
شفیعی با اشاره به فشارهای واشنگتن بر پکن و مسکو یادآور شد: شاید در هیچ زمانی به اندازه امروز، چین و روسیه به این اندازه از سوی غرب به ویژه آمریکا تحت فشار نبودند و سازمان همکاریهای شانگهای، در این شرایط تشکیل جلسه نداده است. طی روزهای اخیر استرالیا با آمریکا و انگلیس پیمان همکاریهای نظامی را امضا کرده و یکی از دلایل خروج آمریکا از افغانستان و خاورمیانه هم تمرکز بیشتر بر چین است. از سویی، فشار بر روسیه از ناحیه اوکراین افزایش یافته است.
تحریمها یکی از دلایل عدم پذیرش عضویت دائم ایران بود
این استاد دانشگاه با اشاره به تحریمهای پیشین ایران تصریح کرد: یکی از دلایل اکراه سالهای پیش سازمان همکاریهای شانگهای برای پذیرش دائمی ایران، آن بود که تهران تحت تحریم سازمان ملل متحد است اما قطعنامه ۲۲۳۱ تحریمهای ایران را لغو کرده و به نظر میرسد آمریکا و غرب نیز به سمت لغو تحریمهای ایران حرکت کنند.
وی با بیان اینکه رفع احتمالی تحریمها موجب امیدواری سازمان همکاریهای شانگهای و پذیرش ایران شده است، خاطرنشان کرد: تحریمهای ایران ممکن است در سالهای پیش مانع از عضویت ایران میشد ولی با تعدیل آنها، زمینه برای عضویت ایران فراهم شد.
منافع عضویت دائم ایران در سازمان همکاریهای شانگهای
شفیعی با تاکید بر اینکه اکنون هیچ کشوری نه کاملاً شرقی است و نه کاملاً غربی، بیان کرد: حتی چین، روسیه و آمریکا، نه کاملا غربی هستند و نه کاملا شرقی. کشورها «دیپلماسی همه سویی» و «دیپلماسی پویا» را در دستورکار دارند و از سویی، تحولات سیال و شتاب موجب شده کشورها در شرایط سیبرنتیکی تصمیمگیری کنند.
وی با بیان اینکه اگر ایران جهتگیری سیاست خارجیاش فقط شرقی یا فقط شمال و... باشد، اشتباه است، یادآور شد: در ۴۰ سال گذشته زیان برخی از این جهتگیریها را دیدهایم. ما باید به این مفهوم از شرقی و غربی برگردیم که اگر کشوری سیاست استعماری، یکسویه، سلطهطلبانه و اقتدارگرایانه نسبت به ما نداشته باشد، میتوانیم با آن کشور روابط نزدیک داشته و همکاری کنیم.
این کارشناس مسائل بینالملل درباره منافع عضویت دائم ایران در سازمان همکاریهای شانگهای عنوان کرد: یک سازمان میتواند تکیهگاه سیاست خارجی و امنیت ملی ما باشد، حتی اگر این مسئله در حد ادعا و کاغذ باشد. اگر روزی از ناحیه پاکستان یا افغانستان نیروهای رادیکال به سمت بلوچستان ایران سرازیر شدند، همه اعضای سازمان همکاریهای شانگهای موظفند در همکاری امنیتی با ایران به مقابله با این نیروها بپردازند.
سازمان همکاریهای شانگهای رقابت اعضا را به همکاری تبدیل میکند
شفیعی با بیان اینکه اگر کشوری مانند آمریکا، ایران را تحت فشار سیاسی و اقتصادی قرار دهد سازمان همکاریهای شانگهای عقبه راهبردی است که میتواند این فشارها را از طریق چندجانبهگراییکاهش دهد، گفت: سازمان همکاریهای شانگهای روابط میان اعضا را تسهیل کرده و موجب میشود اعضا با یکدیگر وارد تعامل شوند.
به گفته این استاد دانشگاه، سازمان همکاریهای شانگهای رقابت اعضا را به همکاری تبدیل میکند. سازمانها کارشان تسهیل در روابط و ایجاد روابط صلحآمیز است و در صورت لزوم، به دژ منطقهای برای دفاع از منافع و امنیت اعضا تبدیل میشوند.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: علی اکبر رضایی