به گزارش تیتربرتر؛ برجام را می توان توافق جامع و نهایی هستهای وین و در غرب توافق هستهای ایران یا توافق ایران هم نامید که در راستای توافق جامع بر سر برنامه هستهای ایران و به دنبال تفاهم هستهای لوزان، در سهشنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) در وین اتریش بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا به علاوه آلمان) بسته شد.
جزئیات بازگشت دوباره آمریکا به برجام 2021
ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از آمادگی این کشور برای حضور در نشست گروه ۱+۵ و ایران به منظور بحث درباره مسیر دیپلماسی برنامه هستهای سخن گفت و افزود که ایالات متحده دعوت نماینده اتحادیه اروپا را خواهد پذیرفت.
آمریکا با عودت ادعای پیشین دونالد ترامپ درباره اعمال تحریمهای ضدایرانی شورای امنیت و اعلام آمادگی برای شرکت درنشست گروه ۱+۵ و ایران درباره برجام سرانجام اولین سیگنال برجامی را به ایران مخابره کرد.
دقایقی پس از پایان نشست چهارجانبه وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی عضو برجام و آمریکا، «انریک مورا» معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که برجام در موقعیت حساسی قرار گرفته و به مذاکرات فشردهای با حضور تمام اعضا و آمریکا نیاز است.
جزئیات توییت سخنگوی وزارت خارجه آمریکا برای مذاکره مجدد با ایران
وی در توئیتی افزود: من آمادگی دارم تا آنها (اعضای برجام و آمریکا) را برای شرکت در یک جلسه غیر رسمی برای گفتگو درباره مسیر حرکت به جلو دعوت کنم.
در واکنش به اظهار نظر این مقام اروپایی، ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از آمادگی این کشور برای حضور در نشست گروه ۱+۵ و ایران به منظور بحث درباره مسیر دیپلماسی برنامه هستهای سخن گفت و افزود که ایالات متحده دعوت نماینده اتحادیه اروپا را خواهد پذیرفت.
در همین حال جولیان بورگر خبرنگار گاردین در واشنگتن در توئیتی به نقل از یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا نوشت که اینک وظیفه جوسپ بورل است تا زمان و مکان مذاکرات با ایران را تعیین کند.
وی افزود که مذاکرات طاقت فرسا و دشواری پیش رو خواهد بود.
از سویی آمریکا سرپرست نمایندگی آمریکا در نامهای به شورای امنیت سازمان ملل متحد به طور رسمی ادعای گذشته کشورش مبنی بر اعمال تحریمهای شورا علیه ایران را پس گرفت.
ریچارد میلز پنجشنبه شب با ارسال نامهای به رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد خواستار کنار گذاشتن نامه ۳۰ و ۳۱ مرداد و ۳۱ شهریور ماه ۱۳۹۹ آمریکا شد.
وی عنوان کرد: از نظر ایالات متحده اقدامات مقرر شده در بندهای ۷ و ۸ و همچنین ۱۶ تا ۲۰ قطعنامه ۲۲۳۱ همچنان موثر است و مفاد قطعنامههای ۱۶۹۶ (۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (۲۰۰۸) و ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) که با قطعنامه ۲۲۳۱ خاتمه یافتند، همچنان پایان یافتهاند.
سرپرست نمایندگی آمریکا در سازمان ملل متحد خواستار ثبت این نامه به عنوان سند شورای امنیت شده است.
میلز همچنین در نامهای دیگر اطلاع داد که محدودیت اعمال شده علیه دیپلماتهای جمهوری اسلامی ایران که به تردد در سه مایل محدود شده بودند، برداشته شده و به روال سابق بازگشته است.
این موضوع، شامل همه دیپلماتهایی میشود که در حال حاضر در نیویورک به سر میبرند و همچنین در آینده خواهند آمد.
این تحولات پس از آن صورت میگیرد که وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان، انگلیس و ایالات متحده آمریکا روز پنجشنبه برای دومین بار پس از انتخاب آنتونی بلینکن (بهعنوان وزیر خارجه آمریکا) به صورت مجازی تشکیل جلسه دادند تا در آستانه پایان ضربالاجل قانون لغو تحریمها و توقف اقدامات داوطلبانه ایران تحت برجام رایزنی کنند.
آنها پس از پایان این جلسه با صدور بیانیهای مشترک عنوان کردند: تروئیکای اروپایی و آمریکا علاقهمندی خود را برای حفظ نظام عدم اشاعه تسلیحات هستهای و اطمینان از اینکه ایران هرگز به توسعه سلاح هستهای دست پیدا نکند ابراز کردند.
بر پایه این بیانیه، برجام دستاورد کلیدی دیپلماسی چند جانبه گرایی خوانده شد و تروئیکای اروپایی از تمایل آمریکا برای بازگشت به دیپلماسی با ایران و از سرگیری گفتگوهای عمیق با سه کشور اروپایی استقبال کردند.
در ادامه بیانیه یادشده میخوانیم که وزرای امور خارجه تروئیکای اروپایی و آمریکا درباره بازگشت کامل ایران به برجام به عنوان یکی از اهداف مشترک گفتگو کرده و در این زمینه «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا تاکید کرد که جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا گفته است که اگر ایران به اجرای تعهداتش در این توافق بازگردد، آمریکا نیز اقدام مشابهی را صورت خواهد داد و آمادگی دارد تا در این جهت با ایران تعامل کند.
ایران اخیراً به طرفهای برجام هشدار داده چنانچه طرف مقابل تعهداتش را تا هفته اول اسفند اجرا نکند، دولت موظف به توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی است. جمهوری اسلامی در این زمینه آژانس بینالمللی انرژی اتمی را در جریان گذاشته است.
«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه نزد سازمانهای بینالمللی در وین میگوید که هرچه سریعتر مذاکرات اعضای برجام و آمریکا آغاز شود تا از وضعیت تاسف بار کنونی خارج شویم بهتر است.
وی در توئیتی تصریح کرد: تمام طرفها باید طبق برجام به تعهدات خود عمل کنند و روند بازگشت به برجام باید به دقت و هماهنگ باشد.
مطالب مرتبط:
اثرات اقتصادی برجام برای ایران
نفت و گاز
با برچیده شدن تحریمهای بینالمللی بر اقتصاد ایران، چشمانداز گستردهای از تأثیر برجام بر اقتصاد ایران و همچنین اقتصاد جهانی خصوصاً در حوزه نفت و گاز به وجود آمد.
شرکتهای خارجی زیادی نیز بعد از اجرائی شدن برجام برای بازگشت یا ورود به بازار ایران، ابراز تمایل یا اقدام نمودند. قراردادهای نفتی منعقد شده بعد از برجام به علت محرمانگی، سوءسابقه شرکتهای طرف قرارداد، تضعیف شرکتهای بومی و باج دهی به فرانسه برای حمایت از برجام مورد انتقادات وسیع قرار گرفتهاند.
در ماه اکتبر ۲۰۱۶ ایران اعلام کرد تولید نفت خود را در این ماه ۲۱۰ هزار بشکه در روز نسبت به ماه قبل افزایش داده و به ۳٫۹۲ میلیون بشکه در روز رساندهاست.
این در حالی است که در زمان تحریم و قبل از اجرائی شدن برجام، میزان تولید نفت ایران در بیشترین مقدار خود روزانه ۱ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه بود.
اما منتقدین میگویند که دلارهای ناشی از فروش نفت به علت عدم همکاری بانکهای خارجی با ایران قابل انتقال به داخل کشور نیست و از این جهت تفاوتی در فروش نفت ایجاد نشدهاست. همچنین این رویه دولت را مجبور به افزایش واردات از کشورهای میزبان حسابهای ارزی ایران میکند.
۲۷ نوامبر ۲۰۱۶ شلمبرژه، بزرگترین شرکت خدمات نفتی جهان که از زمان تشدید تحریمها در سال ۲۰۱۰ از بازار ایران خارج شده بود، اعلام کرد که توافق اولیهای برای مطالعات توسعه یک میدان نفتی با ایران امضا کردهاست.
ترابری هوایی
در ۲۷ خرداد ۱۳۹۵ ممنوعیت ورود بخشی از ناوگان ایرانایر به آسمان اتحادیه اروپا لغو شد و ایرانایر از لیست سیاه خارج شد.
در سال ۲۰۱۸ و همزمان با تحریمهای آمریکا هما و ماهان دوباره به لیست سیاه بازگشتند.
ایرانایر در ۱۲ بهمن ۱۳۹۴ خبر از امضای خرید ۲۰ فروند هواپیمای کوتاهبرد از شرکت هواپیماسازی فرانسوی-ایتالیایی ای.تی. آر داد. این شرکت بعد از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ۱۳۹۷ اعلام کرد که به اجرای قرارداد ادامه خواهد داد.
هواپیمایی هما پس از ۴۱ سال در ۲۱ آذر ۱۳۹۵ توانست قرارداد خرید ۸۰ فروند هواپیمای مسافربری را با شرکت بوئینگ نهایی کند. این قرارداد به تأیید دولت آمریکا نیز رسید.
اما از فوریه ۲۰۱۸ مصادف با بهمن ماه ۱۳۹۶ زمزمههایی مبنی بر فسخ این قرارداد به گوش رسید. در اردیبهشت ۱۳۹۷ بعد از خروج ترامپ از برجام ایرباس لغو این قرارداد را اعلام کرد.
در ۲۳ دی ۱۳۹۵ نخستین هواپیمای ایرباس ای ۳۲۱ خریداری شده پس از رفع تحریمهای اتحادیه اروپا علیه ایران در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست. این اولین هواپیمای نوی بود که پس از ۳۸ سال به مالکیت ایرانایر درآمد. همچنین این نخستین هواپیما از مجموع ۹۹ فروندی بود که شرکت ایرانایر پس از رفع تحریمها به ایرباس سفارش داد.
منتقدان از این توافق به خاطر نداشتن اولویت اقتصادی، بیتوجهی به سوءسابقهٔ دولت و شرکتهای فرانسوی در روابط با ایران، باجدهی به فرانسه برای موافقت با برجام، محرمانه بودن جزئیات قرارداد، ارائهٔ اطلاعات غلط در مورد آن در اثر «فریب خوردن وزیر راه به وسیلهٔ دلالان قرارداد»، عدم انتقال فناوری و تحمیل بدهی شدید به بیتالمال انتقاد کردهاند.
اما از فوریه ۲۰۱۸ مصادف با بهمن ماه ۱۳۹۶ زمزمههایی مبنی بر فسخ این قرارداد به گوش رسید.
در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ در حالیکه تنها چند ساعت از اعلام خروج آمریکا از برجام توسط دونالد ترامپ گذشته بود، استیون منوچین وزیر خزانهداری آمریکا اعلام کرد که مجوز فروش هواپیماهای مسافربری دو شرکت بوئینگ و ایرباس به ایران لغو خواهد شد.
ترابری دریایی
نخستین قرارداد سفارش ساخت کشتیهای کانتینری مگاسایز ۱۴ هزار و ۵۰۰ TEU و تانکرهای حامل مشتقات نفتی و محمولات شیمیایی ۴۹ هزار تنی توسط شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکت هیوندای کره جنوبی به امضا رسید.
تأمین مالی این کشتیها توسط بانکها و شرکتهای کرهای خواهد بود. نخستین کشتی در ۱۳۹۷ تحویل ایران خواهد شد.
آنچه دیگران می خوانند:
گزارش از علی اکبر رضایی