به گزارش تیتربرتر؛ سال ۲۰۲۰ میلادی که امروز به پایان میرسد برای نفت سالی سیاه بود. در این سال رقابت تولیدکنندگان نفت و کرونا قیمتها را کاهش داد و برای اولین بار قیمت نفت منفی شد. با وجود آنکه توافق تاریخی اوپک پلاس، سطح قیمت نفت را بالا برد اما ارزش نفت نسبت به ابتدای سال بیش از ۲۵ درصد کاهش داشت.
سال ۲۰۲۱ در حالی از فردا آغاز میشود که با آغاز واکسیناسیون کرونا و امید به موفقیت آن، چشمانداز رشد اقتصادی در جهان مثبت خواهد بود اما همچنان برای رسیدن به سطح تقاضا در سال ۲۰۱۹ باید منتظر ماند.
قیمت نفت در آخرین روز سال ۲۰۲۰
در حالی که مقررات محدود کننده به منظور مهار ویروس کرونا بخش عمده ای از اقتصاد جهانی را فلج کرده است، قیمت نفت در سال ۲۰۲۰ میلادی شاهد افت حدود ۲۰ درصدی بوده، اما به دنبال تصویب بسته های محرک مالی از سوی دولت ها، قیمت ها تا حدودی ترمیم شده است.
رویترز در ادامه نوشت: قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال در اخرین روز معاملات سال 2020 میلادی با 25 سنت معادل نیم درصد کاهش به 51 دلار و 38 سنت رسید. قیمت نفت خام آمریکا امروز با 2 سنت معادل 0.04 درصد کاهش به 48 دلار و 38 سنت رسید.
استفن اینز تحلیلگر بازار نفت در موسسه آکسی تریدر گفت: «بازار به دلیل آخرین روز سال خلوت است، اما تضعیف دلار سبب شده تا قیمت ها شاهد افت نباشد.»
قیمت نفت برنت و نفت وست تگزاس اینترمدییت امریکا نسبت به پایین ترین رقم های یک دهه اخیر که در ماه آوریل به ثبت رسیده بود بیش از دو برابر شده است. امسال برای اولین بار در تاریخ بازار نفت شاهد ثبت رقم منفی برای نفت خام آمریکا بود که سبب شوکه شدن سرمایه گذاران شد.
ارزش شاخص ها در بازارهای سهام آسیایی در حالی سال 2020 میلادی را به پایان می برند که در نزدیکی بالاترین رقم های تاریخی در نوسان هستند.
شاخص ارزش دلار نیز در پایان سال 2020 میلادی در سراشیبی کاهش قرار گرفته و سرمایه گذاران انتظار دارند ترمیم اقتصاد جهانی سبب جذب سرمایه ها به سمت دارایی های پرریسک شود.
شیوع گونه جدیدی از ویروس کرونا در انگلیس سبب شده تا محدودیت های جدیدی بر رفت و آمدها برقرار شود و این مسئله بر تقاضای جهانی برای انرژی تاثیر منفی بگذارد. در بخش عرضه نیز، گروه اوپک پلاس قرار است تولید نفت خود را از ابتدای ماه ژانویه به میزان نیم میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
2020 سال سیاه بازار نفت
شرایط اقتصادی جهان به دلیل کرونا، اعمال محدودیتها و کاهش فعالیتها در ماههای اول سال ۲۰۲۰ میلادی به کما رفت. اگرچه به مرور اقتصاد جهانی سعی کرد تا این صدمات را بیاثر کند اما سوغات کرونا برای اقتصاد دنیا در سال ۲۰۲۰ چیزی جز رشد اقتصادی منفی نبود.
منفیشدن رشد اقتصادی بیش از هر چیز بر بازار نفت اثر گذاشت تا بیسابقهترین سقوط در این بازار رقم بخورد. در کنار آن کاهش تقاضا برای نفت به دلیل توقف مسافرتها در جهان و خاموششدن خطوط تولید نیز بر سقوط قیمت نفت تاثیرگذار بود. بنابراین پر بیراه نیست که بگوییم سرنوشت نفت و کرونا تا زمان پایان این همهگیری به هم گره خورده و نفت نمیتواند از سایه این ویروس بیرون بیآید.
قیمت نفت برنت در نخستین روز سال ۲۰۲۰ در هر بشکه ۶۶ دلار قیمت خورده بود. همچنان توافق فریز نفتی اجرا میشد و قرار بود اوپک پلاس در اسفند ماه برای تمدید این توافق تصمیمگیری کند. اما در دومین روز سال شهادت سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران و ابومهدی المهندس، معاون حشدالشعبی، در فرودگاه بغداد قیمت نفت را بالا برد. این موضوع باعث شد تا نگرانیها نسبت به درگیری نظامی بین ایران و آمریکا افزایش پیدا کند و قیمت نفت با نزدیک شده به ۷۲ دلار در هر بشکه بالاترین قیمت خود را در سال ۲۰۲۰ به ثبت برساند.
بنابر نوشته ایرنا؛ اما سال ۲۰۲۰ هر چقدر که جلوتر میرفت، شرایط برای بازار نفت نیز سختتر میشد. کرونا کم کم به تمام نقاط دنیا سرایت کرد و قرنطینه به عنوان اولین راه حل در دستور قرار گرفت. نشست اوپک پلاس بینتیجه باقی ماند و همین موضوع قیمتهای شکننده نفت را به حدود ۴۰ دلار در هر بشکه رساند.
اگرچه اولین جلسه برای رسیدن به توافقی برای کاهش ۱۰ میلیون بشکه در روز به دلیل عدم اجماع با شکست رو به بور شد اما سرانجام در روز ۱۲ آوریل اوپک پلاس کاهش تولید ۹.۷ میلیون بشکهای را تصویب کرد و قرار شد تا این کاهش تولید از اول ماه می میلادی (اواسط اردیبهشت) اجرایی شود.
رقابت تولید، قیمت نفت شاخص آمریکا را در روز استثنایی ۲۰ آوریل (اول اردیبهشت) به منفی ۳۷ دلار و ۶۳ سنت در هر بشکه رساند. این در حالی بود که اول ژانویه ۲۰۲۰ قیمت این نفت ۶۱ دلار و ۶ سنت در هر بشکه بود. نفت برنت نیز در روز ۲۲ آوریل کف قیمتی سال ۲۰۲۰ را تجربه کرد و ۲۰ دلار و ۳۷ سنت در هر بشکه قیمت خورد.
در مجموع نفت برنت با توجه به این اتفاقات، در سال ۲۰۲۰ با کاهشی ۲۸ درصدی به پایان میبرد. نفت برنت که با قیمت ۶۶ دلار در هر بشکه پا به سال ۲۰۲۰ گذاشت حالا با قیمت ۵۱ دلار در هر بشکه با این سال سیاه برای نفت خداحافظی میکند.
نفت شاخص آمریکا نیز ۲۶ درصد از ارزش خود را در سال جاری میلادی از دست داد و از ۶۱ دلار و ۶ سنت تا ۴۸ دلار و ۴۰ سنت سقوط کرد.
مطالب مرتبط:
چالش های صنعت نفت در سال ۲۰۲۱
در سالی که گذشت، بخش نفتی بیش از هر بخش دیگری تحتتاثیر همهگیری کرونا قرار گرفت. قیمت نفت خام در ابتدای سال حدود ۷۰ دلار در هر بشکه بود و تا ماه آوریل به کمتر از ۲۰ دلار در هر بشکه کاهش یافت چراکه قفل شدن و محدودیتهای کرونایی، تقاضای سوخت در سراسر جهان را کاهش داد و قیمتها در ایالاتمتحده برای مدت کوتاهی حتی منفی شدند. پس از یک جنگ کوتاه اما بسیار مخرب قیمتی، اوپک و روسیه برای ایجاد ثبات در بازار، سیاست کاهش عرضه را اعمال کردند.
اما حتی پس از آن نیز شرکتهای بزرگ مجبور شدند برنامههای سرمایهگذاری خود را متوقف کنند و بخش بزرگی از شرکتهای انرژی اروپایی هم دیگر به دنبال آیندهای سبزتر هستند و همین امر تاثیرات جدی روی چشمانداز بخش پالایشی نیز در سال آتی گذاشته است. با پایانیافتن این سال آشفته، اکنون نشانههایی از بهبود در صنعت نفت وجود دارد.
نفتخام تا۵۰ دلار هم بازگشته است و برخی از سرمایهگذاران نیز روی بهبود بیشتر چرخه بازار نفت شرطبندی میکنند، اما با این وجود انتظارات از اوج تاریخی تقاضا بسیار بدبینانه است. از سوی دیگر جابهجایی قدرت در ایالاتمتحده و بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی هم میتواند تاثیر چشمگیری بر روی بازار برجای بگذارد.
روزنامه «فایننشالتایمز»، در گزارشی با بررسی گرهگاه های اساسی صنعت نفت در ۲۰۲۱ به استقبال سال جدید میلادی رفته است و بخشی از پیچیدگیهای روز افزون بازار طلایسیاه را زیر ذرهبین خود برده است.
پیش بینی افزایش تقاضای نفت در سال 2021
متوسط تقاضای نفت احتمالا در سال ۲۰۲۱ افزایش چشمگیری نسبت به ۲۰۲۰ خواهد داشت اما این افزایش هم شاید تنها خبر خوب در حوزه مصرف برای شرکتهای نفتی باشد، چراکه انتظار میرود تقاضا بسیار کمتر از سطوح پیش از همهگیری باشد و این بهمعنای نزدیکشدن به پایان روزهای خوش برای نفت است.
تصویر آژانس بینالمللی انرژی (IEA) در سال ۲۰۲۱ از مصرف نشانگر افزایشی تقریبا برابر با ۶ میلیون بشکه در روز است. اما نکته آنجاست که بهرغم این افزایش، متوسط مصرف روزانه فقط ۹/ ۹۶ میلیون بشکه در روز خواهد بود که هنوز خیلی کمتر از رکورد مصرف ۱۰۰ میلیون بشکه در روز است که پیش از شیوع همهگیری کرونا در سال ۲۰۱۹ وجود داشت. پیشبینیها قبل از بحران کرونا از رشد روزانه یکمیلیون بشکه در بخش تقاضا طی سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ خبر میداد. این بدان معناست که میزان مصرف در سال ۲۰۲۱ طبق قواعد جدید بازار حدود ۵میلیون بشکه در روز کمتر از میزان پیشبینی شده برای این سال پیش از شیوع کرونا است. در سال ۲۰۰۹ و همزمان با شدتگرفتن بحران مالی در اقتصاد جهانی، تقاضا برای نفتخام کمی بیش از یکمیلیون بشکه در روز کاهش یافت که همین نشاندهنده ضربه عمیق بیماری کووید-۱۹ به صنعت نفت است.
کاهش تقاضا در ۳ بخش اصلی رخ خواهد داد. بزرگترین کاهش برای سوخت جت است، چراکه انتظار میرود مسافرتهای هوایی کماکان بیرونق و نیمهتعطیل باقی بمانند و چیزی برابر با ۵/ ۲ میلیون بشکه در روز کمتر از سطوح پیش از همهگیری مصرف شود. تقاضا برای بنزین و گازوئیل البته وضعیتی بهتر خواهد داشت، اما انتظار میرود در نیمه اول سال ۲۰۲۱ و تا زمانیکه واکسنها بهطور گستردهتری در دسترس قرار نگیرند، با محدودیتهایی روبهرو باشند. مطابق اعلام آژانس بینالمللی انرژی مصرف این دو سوخت به ۹۷ تا ۹۹ درصد سطح قبل از همهگیری برگردد. آمریتا سن در انرژی اسپکتس (EnergyAspects) میگوید: «ممکن است دو، سه ماه ابتدای ۲۰۲۱ تفاوت معناداری با وضعیت کنونی نداشته باشد.»
البته ضربه اصلی به تقاضا در نتیجه سقوط اقتصادی ناشی از تاثیرات بحران کووید خواهد بود، چراکه تقاضای شرکتهای تولیدی از این طریق کاهش یافته و کالاهای کمتری هم از طریق حمل و نقل دریایی جابهجا میشوند.
برنامه نفتی اوپک و متحدانش در سال 2021
عدم تطابق میان عرضه و تقاضا در سال ۲۰۲۱ بار سنگینی بر دوش اوپک و متحدانش مانند روسیه میگذارد. آنها جنگ قیمتی یک ماهه عربستان و روسیه در ماه آوریل را توانستند متوقف کنند و توافق کردند که تقریبا ۱۰ درصد از تولید جهانی نفت را برای نجات بازار متوقف کنند.
چنین توافقی به معنای کاهش سطح تولید بود که به کشورها امکان تولید بیشتر همزمان با بهبود تقاضا را میداد. اما تداوم بحران کووید-۱۹ باعث شده که آنها کماکان به شکل روزانه بیش از ۷ میلیون بشکه را خارج از مدار تولید نگه دارند. انتظار میرود اعضای اوپک پلاس در تاریخ ۴ ژانویه بار دیگر با یکدیگر دیدار کنند و در مورد افزایش ۵۰۰ هزار بشکهای تولید روزانه به بحث بنشینند. تنشها در حال حاضر بار دیگر در درون گروه افزایش یافته است، چرا که افزایش محدودیتهای کرونایی بار دیگر در برابر میل کشورها به بازسازی درآمد خود ایستاده است. در چنین شرایطی مساله تقاضای بلند مدت مانند ابری بر سر آینده اتحاد اعضای اوپک پلاس سایه افکنده است.
استدلال تحلیلگران در آر بی سی کپیتال مارکتس (RBC Capital Markets) بر آن است که ترس از جنگ مجدد قیمتی در میان اعضای این توافق احساسات اعضا را تحت فشار قرار داده است. آنها میگویند: «تعادل مجدد بازار تا حد زیادی به نحوه مدیریت تولید توسط اوپک پلاس بستگی دارد.»
گردآورنده: الهام خلیلی خو