تیتربرتر: زمانی که اسم یک مکان کویری به گوشمان می رسد منطقه ای خشک و بدون هیچگونه گل و گیاهی را تصور می کنیم اما روستای سرسبز ازمیغان از توابع بخش مرکزی شهرستان طبس استان خراسان جنوبی ایران می باشد که در دل کویر به مانند یک نگین می درخشد.
معرفی روستای ازمیغان
در گوشه ای دورتر از شهر طبس، در میان کویر، روستایی به نام ازمیغان در ارتفاع ۱۰۰۰ متری از سطح دریا جا خوش کرده و از زیباترین مناطق گردشگری طبس، بشمار می رود. سرسبزی نخلستان ها و وجود شالیزارها و جریان دائمی آب، این روستا را به بهشتی در میان کویر تبدیل کرده است.
این روستا به یمن وجود رودخانه همیشه پرآب خود چهرهای دگرگون از دیگر روستاهای کویری دارد. اینجا باران و ابر و آب دست دوستی با خاک داده و باغ هایش را پر میوه و زمین هایش را پر حاصل کرده اند.
این روستا دو منطقه گرم و مرطوب و گرم و خشک را به طور همزمان داراست و پوشش گیاهی جالبی دارد. ازمیغان که در دره ای کم عمق قرار گرفته، از ابتدا تا انتهای دره اش آب فراوان جاری است، بطوریکه در این قسمت از جغرافیای گرم و خشک ایران امکان کشت برنج در آن فراهم است. بیشتر درختان نخل این روستا خودرو هستند و به صورت گروهی رشد کرده اند. در واقع بافت درختان خرمای این روستا به صورت ردیفی و باغ های منظم نیست، بلکه به صورت گروه های ۴-۵ تایی باهم سر از خاک برآورده اند. در حد فاصل درختان نخل اراضی به صورت پلکانی درآمده تا شیب منطقه گرفته شود و در درون این پلیت ها شالیکاری صورت گیرد.
روستای ازمیغان کاملا سنگفرش است و خانه ها زیبا و زنده هستند. خانه های روستا شبیه دیگر معماری های کویر است. خشت و گل و خاک با چوب به هم گره خورده اند و ازمیغان را روستایی پر نعمت و سرزنده ساخته اند، درهای تمام خانه ها رو به مهمان باز است. این روستا تنها یک مغازه دارد که در ایام شهادت تعطیل است.
وجود جاذبه هایی همچون آبشار قدمگاه و گونه های گیاهی وحشی مانند درخت انجیر کوهی با ارتفاع ۲۰ متر و قدمت ۳۰۰ ساله، از عوامل جذب طبیعت دوستان به این روستا می باشد. در این روستا کشاورزی بسیار رونق دارد، در کنار شالیزار درختان انار و سیب نیز همه جا دیده میشوند.
پارادوکس کشاورزی در ازمیغان
اگر از شما بپرسند که برنج در کجا کشت می شود احتمالا تنها پاسخی که به ذهن تان می رسد شالیزار های شمالی کشور است.
حالا این سوال را از خودتان بپرسید که دیدن نخلستان های خرما شما را به یاد کدام یک از شهرهای ایران می اندازد ؟ این بار هم جواب شما قطعا نقاط جنوبی کشور است.
در ازمیغان شما زمین های کشت برنج و نیزار و درختان نخل را با هم در یک جا می بینید.
باور کردنی نیست که طبیعت انقدر از خودش دست و دلبازی نشان داده باشد و آب فراوان و گرمای زیاد را به یک منطقه داده باشد. اما واقعیت این است که ازمیغان ترکیبی از شهر های شمالی و جنوبی ایران است.
ازمیغان در ارتفاع 1000 متری از سطح دریا قرار گرفته است و طبیعتی گرم و خشک و گرم و مرطوب دارد. همین داشتن هر دو اقلیم خشک و مرطوب باعث شده که خرما و برنج همزمان و در کنار هم در ازمیغان برویند.
با رسیدن به ازمیغان دیدن نخلستان ها و شالیزار ها در کنار یکدیگر هوش از سر شما می برد.
ازمیغان روستای رودخانه های دائمی است. رودخانه هایی که همیشه پر آب هستند . با وجود اینکه در سال های گذشته خیلی از روستاهای اطراف طبس و ازمیغان با مشکل کم آبی روبرو شده اند اما ازمیغان هم چنان پر آب است.
یک بند سنگی – ملاتی که در قسمت بالایی دستگاه ساخته شده و کانال هایی که پایین همین بند برای انتقال آب به زمین های زیر کشت کشیده شده است باعث شده که زمین های کشاورزی همیشه پر آب باشند و مشکلی برای روستاییان در مورد کشاورزی پیش نیاید.
برنج را معمولا در ازمیغان از اوایل اردیبهشت کشت می کنند. وقتی خرداد به انتهای خود می رسد نشا های برنج به زمین اصلی منتقل می شوند و کشت برنج هم در مهر شروع می شود.
ازمیغان برنج مخصوص به خودش را دارد که معمولا خود روستاییان از آن استفاده می کنند. نام این برنج مخصوص "چمپا" است. چمپای ازمیغان به داشتن عطر و طعمی دلنشین معروف است ولی حتی اهالی طبس هم نمی توانند از آن استفاده کنند چرا که تمام محصول برنج ازمیغان توسط خود روستاییان مصرف می شود.
در ازمیغان رودخانه های دائمی همیشه پر آب هستند . از بالای روستا تا پایین روستا خط رودخانه کشیده شده است. همین پر آب بودن رودخانه باعث شده که محصولاتی مثل انگور، سیب، پرتقال، نارنگی، آلو، زرد آلو، خرما، نارنج، گلابی، شلیل، هلو، خیار، خربزه، هندوانه و طالبی در ازمیغان کشت شوند. علاوه بر میوه های خوشمزه گیاهانی مثل لاله ی وحشی، گل محمدی و اکالیپتوس هم در این منطقه می رویند.
با وجود این همه میوه و گیاه متفاوت عجیب ترین بخش ازمیغان درختان نخل هستند. این درختان به صورت گروهی در کنار هم قرار گرفته اند. زمین هایی که بین این درختان وجود دارند به صورت پله پله هستند. پله پله بودن این نقاط باعث می شود که زمین برای کشت برنج مناسب باشد و شالیکاری در همین شیب ها و بین نخلهای ازمیغان اتفاق می افتد.
مطالب مرتبط: زیبایی های پنهان منطقه حفاظتشده بولا
دیدنی های ازمیغان
تخت عروس: در درهای زیبا و وسط رودخانه، تخته سنگ بزرگ و سفید رنگی قرار دارد که شکل آن شبیه صدفی باز است که به آن تخت عروس میگویند. این سنگ بزرگ سفید در وسط رودخانه قرار دارد و به سبب آنکه از دو طرف آن آب در حال حرکت است، به مانند یک تخت به نظر میرسد. پیشینیان دختران دم بخت را به داخل این رود میبردند تا بختشان باز شود. شیرجه زدن از بالای صخرهها به رودخانه یکی از تفریحات گردشگران است.
آبشار و تنگه قدمگاه: از روستا به سمت این آبشار حدود 30 دقیقه پیادهروی دارد و مسیر منتهی به آن از میان باغهای میوه و شالیزارها میگذرد. ازمیغان در دل کویر است؛ اما میتواند فضای مناسبی را برای آببازی و شنا و تجربه شیرجه به شما بدهد. برای شنا کردن، شیرجه زدن یا حتی آب تنی ساده به هشدارها توجه کنید. شنا کردن در تنگه میتواند حادثه آفرین و خطرناک باشد، تنگهها معمولا دارای لبههای سنگی هستند که در زیر آب قرار دارند و دیده نمیشوند. حتی المقدور از تنها شنا کردن در مناطق حادثه آفرین بپرهیزید.
درخت انجیر کوهی: نوعی گونه گیاهی وحشی با ارتفاع 20 متر و قدمتی 300 ساله که در روستا قرار دارد.
نیزار: یکی از جاذبههای این روستا وجود نیزارهای آن است که به علت انبوهی و ارتفاع زیاد شعاع دید را کاهش میدهند. هر چند که اینجا مکانی زیباست؛ اما ترجیحا با راهنما برای دیدن این نیزار بروید.
دیدنی های کویر: این روستای زیبا در منطقهای کویری قرار دارد و میتوانید در گشتوگذارهایتان به بازدید از زیباییهای کویر نیز بروید.
بقعه سید محمد ابن جعفر طیار در ازمیغان
در سمت چپ جاده اصلی به ازمیغان راه خاکی وجود دارد، در ابتدای آن به تابلوی مزار برمیخورید، این راه ما را به بقعه متبرک سید محمد ابن جعفر طیار میرساند. این مکان یکی از محلهای زیارتی طبس و روستای ازمیغان است کسانی که به ازمیغان میآیند حتماً سری به این مکان میزنند.
امازاده در بلندای کوهستانی است که از آنجا روستای ازمیغان در دامنه آن سوی دره دیده میشود. بنای مزار بسیار نزدیک به کوه ساخته شده است.
قدمت مزار اصلی و اولیه در اول ورود اسلام به ایران بوده است. سال ۳۰ هجری قمری اما این بنا در طول تاریخ بارها از بین رفته و بازسازی شده است. از جمله زلزله سال ۱۳۵۷ طبس که آن را به کلی خراب کرد و اکنون بنای تازهای بر روی مزار ساخته شده است.
طبق تحقیق آقای دکتر دانشدوست در جلد دوم کتاب طبس شهری که بود در یک نسخه خطی به نام مزارات قهستان که مؤلف آن یکی از اولاد و یا پیروان ابن حسام است (ابن حسام خود در سال ۸۷۵ ه.ق در گذشته است) شرحی بر مزار ازمیغان نوشته و آورده است که در اینجا محمدجعفر طیار آرام گرفته و تاریخ درگذشت وی را سال فتح خراسان به دست مسلمانان میداند. پس میتوان استنتاج نمود که محمدجعفر طیار در سالهای ۳۰-۲۹ ه.ق درگذشته است. این بنا در چند مقطع تاریخی بازسازی کلی شده است و در مواقعی مورد بازپیرایی قرار میگرفته است. ظاهراً آخرین آنها قبل از زلزله در سال ۱۳۴۲ ه.ق بوده و این بنا در زلزله سال ۵۷ بهکلی ویران شده و پس از زلزله مجدداً بنایی بر روی مزار ساخته شد.
مردم اعتقاد قلبی خاصی به این مزار دارند و برای زیارت و ادای نذر به این مکان میآیند. از صحن این مزار چشمانداز زیبایی از روستای ازمیغان را شاهدیم.
در مجموعه این مزار شهدای ازمیغان که ۴ شهید هستند دفن شدهاند.
گردآورنده: موسی قانع