تیتربرتر: ده چشمه، روستایی توریستی-تاریخی از توابع بخش مرکزی شهرستان فارسان در استان چهارمحال و بختیاری ایران می باشد که گردشگاه پیرغار در آن واقع شده است.این روستا هر ساله گردشگران فراوانی از داخل و حتی خارج از کشور به خود جذب می کند.
معرفی روستای ده چشمه
روستای دهچشمه از توابع، بخش مرکزی شهرستان فارسان استان چهارمحال و بختیاری است که با مختصات جغرافیایی ۵۰ درجه و ۳۳ دقیقه طول شرقی و ۳۲ درجه و ۱۳ دقیقه عرض شمالی، در ۳ کیلومتری جنوب غربی شهر فارسان قرار دارد. این روستا از غرب و جنوب به کوه لاخرسان محدود میشود. ارتفاع روستای دهچشمه از سطح دریا ۲۰۰۰ متر است و اقلیمی معتدل و خشک دارد. آب و هوای این روستا، در بهار و تابستان ملایم و مطبوع و در زمستان سرد است. خشکه رود در شرق روستا جریان دارد. روستای دهچشمه از روستاهای تاریخی استان چهارمحال و بختیاری است و قدمت طولانی دارد.
از مهمترین آثار تاریخی این روستا میتوان به کتیبه سنگی و تاریخی پیر غار، سنگ قبله، شیرسنگی و قلعه خان اشاره کرد. کتیبهها و سنگ نوشتههای به جا مانده در این روستا به دورة قاجاریه مربوط است. مردم روستای ده چشمه با گویش بختیاری سخن میگویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. الگوی معیشت و سکونت جمعیت روستای دهچشمه در سال ۱۳۸۵، حدود ۴۸۱۱ نفر گزارش شده است. اقتصاد این روستا بر فعالیتهای زراعی، باغداری و دامداری استوار شده است. گروهی از مردم این روستا، به فعالیتهای خدماتی، تولید صنایع دستی و پرورش زنبور عسل اشتغال دارند. گندم، جو، یونجه و شبدر از مهمترین محصولات زراعی روستای دهچشمه میباشد. شیر، ماست، کره محلی، روغن حیوانی و دوغ از فرآوردههای مرغوب لبنی این روستا است، که در بین گردشگران این روستا خواهان بسیاری دارد. هلو و سیب درختی روستای ده چشمه زبانزد خاص و عام است. از دیگر محصولات روستا، میتوان به انگور، بادام و گردو اشاره کرد. بافت انواع قالی و قالیچه در بین زنان این روستا حرفهای مکمل در فعالیتهای خانوار روستایی است. جاذبههای گردشگری طبیعت زیبا، مناظر دلفریب، باغات سرسبز و انبوه، تفرجگاه مصفای پیر غار و دیگر آثار تاریخی، روستای ده چشمه را به یکی از جذابترین روستاهای استان چهارمحال و بختیاری تبدیل کرده است.
گردشگاه پیرغار در روستای ده چشمه
پیرغار مکانی دیدنی در شهرستان فارسان روستای ده چشمه در استان چهارمحال و بختیاری است. سنگنوشته تاریخ مشروطه واقع در روستای ده چشمه به دستور سردار اسعد بختیاری حک گردید. کتیبههای پیرغار بر روی تخته سنگی در کوهپایهای از رشته کوه زاگرس قرار دارد و متن آن، خلاصهای از واقعه مشروطیت را بیان میکند و همچنین تأثیر سرداران و قهرمانان بختیاری در این واقعه ملی را شرح میدهد. علی اکبر دهخدا نوشتن لغتنامه خود را از قلعهٔ سردار اسعد واقع در جونقان همچنین قلعهْ دزک آغاز کرد.
از دیگر جاذبههای دیدنی منطقه پیرغار، آبشار زیبای پیرغار است که یکی از زیباترین آبشارهای فصلی ایران و استان چهارمحال بختیاری است و به علت وجود چشمهها و رودخانههای این استان نسبت به استانهای دیگر مدت زمان بیشتری جاری میباشد و این آبشار در محیط طبیعی شگفتانگیزی واقع شدهاست که آبشار نامش را از غاری آهکی و ناشناخته میگیرد که دارای اهمیت تاریخی میباشد و آبی که از آبشار پیرغار سرازیر میشود کشتزارهای روستای ده چشمه را نیز سیراب مینماید.
از مسیرهای ایجاد شده در کوه میتوان با یک کوه پیمایی متوسط خود را به بالاترین نقطه آبشار و در ادامه مسیر با دنبال کردن آب به سرچشمه آن رسید. روستای ده چشمه روستایی سرسبز و جنگلی که به دلیل طبیعت زیبا و بکر و وجود کتیبههای ارزشمند تاریخی، در فهرست آثار تاریخی ایران قرار گرفتهاست.
مطالب مرتبط: سفری خاص به دریاچه مرزی مارمیشو
دلیل نام گذاری پیرغار
نام این منطقه ی گردشگری در شهرکرد از غاری آهکی با طول عمر طولانی برگرفته شده است. چندین چشمه ی چوشان از این غار سرازیر است و اهالی این منطقه بسیار آن را محترم بر می شمرند چرا که تمامی کشتزارهایشان از این منطقه سیراب می شود. به گفته بسیاری از اهالی قدیمی که در پیرغاز زندگی می کردند نیز این منطقه در گذشته های دور عبادتگاه مردم شهرکرد بوده و دلیلش هم همین آبی بوده است که از این غار جاری بوده است. اکنون هم زمانی که گردشگران برای بازدید از این منطقه به پیرغار می روند راهنماهای تور گرشگران را به داخل غار می برند و شمع روشن می کنند. روشن کردن شمع به ویژه در مناسبتهایی مثل عید نوروز بیشتر است. اهالی روستا قبل از تحویل سال شمع روشن کرده و سبزههای خود را نیز برای تبرک در غار قرار میدهند. به نظر میرسد اهالی روستا با این عمل، از طریق متبرک کردن سبزههای خود، داشتن سالی نیک و سلامت آرزو میکنند.
یک قطعه سنگ که شیرسنگی معروف است در کنار درب ورودی مجموعه تفریحی پیرغار وجود دارد که از دوران قاجاریه تا کنون در این منطقه باقی مانده است.
کتیبه های پیرغار
کتیبههای پیرغار بر روی قسمتی از کوهپایه رشتهکوه زاگرس، روی تخته سنگی، سه سنگ نبشته به زبان فارسی کندهکاری شده است. این کتیبهها که واقع در تفریحگاه پیرغار هستند، مربوط به دوره قاجاریه و عصر مظفریاند. کتیبه در چهار قسمت مجزا به سینه صخرهها و به ترتیب زمان وقایع از راست به چپ حجاری شدهاند. کتیبه سوم تقریبا در حد فاصل و زیر دو کتیبه ابتدایی قرار گرفته که خود شامل دو بخش مجزا است. نوع خط کتیبهها نستعلیق که گاه با شکسته آمیخته شده است. کتیبه ها در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شدند.
محتوای کتیبهها سه کتیبهای که در منطقه پیرغار وجود دارند، از زبان دو تن از شخصیتها و رهبران تاثیرگذار در جنبش مشروطهخواهی یعنی سردار اسعد و سردار ظفر نوشته شدهاند. محتوای کتیبه اول که به دستور سردار ظفر و از زبان وی نوشته شده است، ابتدا اشارهای به اوضاع ایران در دوره مظفرالدین شاه و تقاضای مردم بر حکومت مشروطه و امضای حکم مشروطه توسط مظفرالدین شاه میکند.
سپس سردار ظفر که گوینده این متن است، اشاره به زمانی میکند که خودش و سردار اسعد در خارج از ایران حضور دارد که همزمان با استبداد محمدعلی شاه و تقاضای محمدعلی شاه از مردم بختیاری برای حمایت، وی توضیح میدهد که رهبران بختیاری از خارج از کشور برای مقابله با استبداد به مردم پیوستند. در بخش اول کتیبه به اوضاع کلی ایران اشاره شده و گفته شده که تبریز هرگز ساکت نشد و مردم رشت نیز به قیام پیوستند. ادامه متن کتیبه شامل شرح لشکرکشی سردار اسعد بختیاری به تهران و نقش طوایف بختیاری در فتح تهران است. سنگ نوشته مشروطیت پیر غار شرح فعالیتهای مجاهدین چهارمحال و بختیاری برای مبارزه با استبداد محمدعلی شاهی است.
گردآورنده: موسی قانع