به گزارش تیتربرتر: اگر دوست دارید بدور از دغدغه های روزمره درحالی که در میان درختان سر به فلک کشیده قدم می زنید صدای پرنده های رنگارنگ در گوشتان بپیچد و شما را سرمست کند سفر به ارسباران می تواند گزینه ی مناسبی برایتان باشد.
معرفی ارسباران
ارسباران تقریبا ناحیه کوهستانی وسیعی است که در شمال استان آذربایجانشرقی که از شمال کوه قوشا داغ در جنوب شهرستان اهر تا رود ارس گسترده است.
ارسباران یا قرهداغ (به ترکی آذربایجانی)در شرق با شهرستان مشگینشهر و مغان، در جنوب با شهرستان سراب، و در غرب با شهرستان تبریز و شهرستان مرند هممرز است.
این منطقه از لحاظ مناظر طبیعی و خدادادی هم بسیار غنی است. به طوری بیش از ۷۲ هزار هکتار از اراضی منطقه از سوی سازمان یونسکو به عنوان ذخیرهگاه زیستکره ثبت شده است و در همین راستا نیز زیباییهای چیچکلی، دره مکیدی، آینالو، کامتال و ییلاقات خاروانا و پیرسقا هر بینندهای را مسحور خود میسازد.
با این وجود؛ خطه ارسباران با جای دادن جاذبههای طبیعی، تاریخی و زیارتی، و به ویژه با طبیعت زیبا و جاذبههای زیست محیطی منحصر به فرد که برخی از این آثار نیز به ثبت ملی و جهانی رسیده، این روزها و روزهای آینده سخاوتمندانه سفره بیآلایش، ساده و بکر خود را برای پذیرایی از گردشگران داخلی و خارجی گسترانیده است.
گذشته از اینها، باید دولتمردان و سیاستگذاران به این نکته نیز توجه داشته باشند، که در دهه اخیر حوزه صنعت توریست و گردشگری درآمد سرشاری را به جیب دولتها سرازیر میکند و از سویی از آنجا منطقه ارسباران از جمله یکی از مناطق محروم کشورمان به حساب میآید و از این رو میتوان با برنامهریزی و سرمایهگذاری درست و به موقع و به خصوص با بهرهمندی از این صنعت سودآور برخی از مشکلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی این مناطق را حل کرد.
نباید فراموش کرد، وجود بخش عمده منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارس و به دلیل داشتن معادن مس و طلا؛ از جمله معدن مس سونگون در منطقه ارسباران از دیگر عوامل موثری است که میتواند تاثیر بالایی در رشد و توسعه اقتصادی این خطه داشته باشد.
ارسباران منطقه کوهستانی وسیعی است و در گذشته این ناحیه با نام قرهداغ نیز شناخته میشده است و گفته شده نام قرهداغ به علت کثرت کوههای منطقه ساخته شده، ارسباران در شمال استان آذربایجانشرقی قرار گرفته که از شمال کوه قوشا داغ در جنوب اهر تا رود ارس گسترده است و در شرق با شهرستان مشگینشهر و مغان، در جنوب با شهرستان سراب، و در غرب با شهرستان تبریز و شهرستان مرند هم مرز و همسایه است.
بنابراین، جاذبههای گردشگری و به ویژه روستاهای دیدنی، ییلاق های سرسبز و بکر منطقه ارسباران با جای دادن جاذبههای تاریخی، زیارتی و طبیعی، برای هر مسافر و گردشگر داخلی و خارخی سفر کننده به این مناطق خاطره بیادماندنی دارد.
تنوع جانوری و گیاهی ارسباران
ارسباران محل زندگی 215 گونه پرنده، 48 گونه پستاندار، 29 نوع خزنده و چیزی در حدود 17 نوع ماهی است که در نوع خود بسیار جذاب و البته کم نظیر است. کل ، بز، گراز، گربه جنگلی، خرس قهواهای، سایه گوش، عقاب، لک لک سیاه، کرکس، عقاب شاهی، دراج، قرقاول و گونه نادر مرغ سیاه قفقازی و همچنین مارال های ارسباران تنها بخشی از ساکنین این جنگل افسانه ای هستند. این منطقه در اغلب ماه های سال آب و هوایی خنک و سرد دارد و بارش برف بارش قالب آن می باشد. علاوه بر بارش برف حضور همیشگی یک لایه مه در ارتفاعات ارسباران سبب ایجاد طراوت و سرزندگی بیشتر این ناحیه شده و به باران نامرئی شهره است. ارسباران بیش از 1400 گونه گیاهی مختلف را در خود جای داده که در دسته بندی های مختلفی همچون گیاهان علفی، گیاهان دارویی، درختان میوه، قارچ ها و ... قرار می گیرند. ممرز، افرا، بلوط، سماق، زرشک، گیلاس وحشی، تمشک، زغال اخته، قرهقاوت و انواع گیاهان دارویی و گل های وحشی بخشی از پوشش گیاهی ارسباران را تشکیل می دهند.
ارسباران که بخش کوچکی از آن به پارک ملی ارسباران نیز شهره است با دارا بودن ارتفاعات بسیار زیبا و چشمگیر، جنگل های انبوه، دشت های وسیع، رودخانه ها و چشمه ها، چشمه های آب گرم، پوشش گیاهی غنی و بسیار سرسبز، پوشش جانوری حیرت انگیز یکی از زیباترین چشم اندازهای طبیعت را داراست و در بین طبیعت گردان و کوهنوردان بسیار محبوب است.
بهترین فصل سفر به ارسباران
مطمئنا با این همه تعریفی که از ارسباران شد دوست دارید تا آن را از نزدیک ببینید و شاید هم آن را دیده اید قبلا. در هر صورت، ارسباران منطقه ای کوهستانی و جنگلی است پس همان طور که می توان حدس زد، هوای سردی دارد. بنابراین بهترین زمان سفر به ارسباران و بازدید از آن در فصل تابستان است وقتی که از گرمای هوا حسابی کلافه شده اید، خنکای این منطقه می تواند تسکینتان دهد.
مطالب مرتبط: مرداب دیوک با تن پوش سبز رنگ
آدرس ارسباران
برای رفتن به جنگل ارسباران می توانید به ترمینال غرب تبریز بروید و با اتوبوس به جنگل زیبای ارسباران بروید. راه دیگر هم اجاره خودرو است که می تواند گزینه ای عالی باشد. می توانید با اجاره خودرو به همراه دوستان و خانواده از دامنه های مه گرفته و پوشیده از مرتع و جنگل عبور کنید و لحظه هایی خاطره انگیز و به یاد ماندنی بسازید.
اگر با خودروی شخصی به سمت جنگل ارسباران حرکت کنید، در ورودی شهر تبریز، تابلوهایی به سمت اهر و کلبیر هست. با عبور از منطقه رویایی و زیبای کلیبر به جنگل ارسباران می رسید.
دیدنی های منطقه ارسباران
قلعه بابک که به نامهای «دژ بابک»، «بذ و قلعه جمهور» هم معروف است، دژ و مقر سردار تاریخی ایران، بابک خرمدین بودهاست. این قلعها درمنطقه یافت ارسباران قرار دارد.
آرامگاه منسوب به مادر تیمور لنگ در روستای آس قدیم در ۳۵ کیلومتری جاده اهر به کلیبر که از تخته سنگهای بزرگ و صاف ساخته شده و به مرور زمان و عدم رسیدگی سازمان میراث فرهنگی، دچار فرسودگی شده و حالتی مخروطی پیدا کردهاست. در قبرستان قدیمی این روستا سنگ قبرهای زیبایی به شکل قوچ و تصاویر و شعرهای بی نظیری وجود دارد که متأسفانه برخی از آنها به سرقت رفتهاند.
قلعه پشتو بر بلندترین کوه بین روستاهای پشتاب و کوجانقرار گرفتهاست. قلعه در کوهستانی به ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر بنا شدهاست. از این قلعه که شبیه قلعه بابک و شاید همزمان با آن بودهاست به هنگام نبرد با اعراب حاکم بر منطقه استفادهٔ نظامی میشدهاست.
قلعه جوشین یکی از قلعههای تاریخی شهرستان ورزقان، در ۲۶ کیلومتری غرب ورزقان بسوی جلفا و در ۶ کیلومتری روستای جوشین واقع شدهاست. قلعه بر فراز کوهی است که سه طرف آن را شیبهای دیوارمانند احاطه کردهاست و تنها راه ارتباطی آن یک گذر کوهستانی تنگ است که فقط یک یا دو نفر میتوانند به زحمت از آن بالا روند. این قلعه در حمله اعراب به ایران یکی از مراکز مقاومت بود. سفالهایی که در محوطه قلعه پیدا شده مربوط به هزاره اول قبل از اسلام و قرون اولیه اسلام تا قرن ششم هجری قمری است.
قلعه قهقهه در ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان مشگینشهر در استان اردبیل قرار دارد. این دژ به دلیل این که محل زندانی شدن افراد سیاسی مهمی مانند شاهزادگان صفوی در زمان گذشته بودهاست، در تاریخ شهرت بسیاری دارد.
قلعه مردانقم قبل از اسلام احداث شدهاست. در عصر حکومت خوارزمشاهیان مدتها از آن به عنوان زندان سیاسی استفاده میکردند و عدهای از رجال و دربانیان و امرای قصر را محکوم و در قلعه مذکور زندانی مینمودند.
بقعه شیخ شهابالدین اهری در شهر اهر، محل خانقاه و مقبرهٔ شیخ شهابالدین اهری میباشد. این مجموعه شامل ساختمانهای خود خانقاه، مسجد، ایوانی بلند، منارهها، و تعدادی غرفه است. این خانقاه از سال ۱۳۷۴ به موزه ادب و عرفان تبدیل شدهاست که تنها موزهٔ عرفان در ایران است.
بازار اهر از شاخههای مختلفی تشکیل یافته و دارای ۴ بخش اصلی به نامهای بازار جعفرقلیخان، بازار کفاشان، بازار نصیربیگ و راستهبازار است. این بازار در زمان رشیدالملک، حکمران وقت ارسباران مرمت شدهاست.
خانهٔ تاریخی قاسم خان اهری از خانههای تاریخی اهر است که در خیابان حزبالله این شهر قرار گرفتهاست. این بنا از اتاقها، سرسرا و نورگیرهای مختلفی شکل گرفتهاست. در سال ۱۳۸۴ خورشیدی، پارک قاسم اهری در جوار خانه تاریخی مذکور احداث شدهاست. این خانه در دورههای گذشته شاهد حضور رضاخان، محمد رضا پهلوی و دکتر اقبال نخستوزیر دولت وقت بودهاست.
قصر آینالو در ته یکی از درهها در روستای آینالو قرار دارد این قصر به ثروتمند معروف ارمنی دوران قاجاریه (طومانیاس) بودهاست. از ساختمان با عظمت آن امروزه چیزهای زیادی باقی نماندهاست. بنای نیمه سالم و باقیمانده این عمارت که در جهت شمال جنوب ساخته شدهاست در حدود ۱۲*۲۰ متر میباشد که قسمت جنوبی آن از در اصلی تا جنوب ۵/۶ متر میباشد این ساختمان ۳ طبقه یعنی (قسمت جنوبی) سه طبقه ولی بقیه ساختمانها ۲ طبقه میباشد.
قلعهٔ آوارسین که در نزدیکی روستای آوارسین شهرستان خداآفرین واقع شدهاست.
حمام کردشت یکی از آثار تاریخی روستای کردشت در بخش مرکزی شهرستان جلفا میباشد. این بنا سالانه پذیرای هزاران نفر از گردش گران داخلی و خارجی است. قدمت این بنا به اواسط دورهٔ صفویه و زمان سلطنت شاه عباس صفوی (سومین و قدرتمندترین پادشاه صفوی) میرسد.
روستای الهرد در گورستان قدیمی الهرد، سنگ نوشتههایی مصور با حاشیههای منقش به خوبی حفظ شدهاند. هر چند هیچ تحقیق علمی در مورد این سنگ نوشتهها انجام نگرفته، ولی غیر متداول بودن آنها در سطح منطقه ارسباران میتواند نشانی از قدمت روستا باشد.
خانه امیر ارشد در روستای اوخارا، شهرستان ورزقان، یکی از بناهای تاریخی ورزقان با اثر معماری منحصربهفرد دوره قاجار است. نمای بیرونی این عمارت از سنگ و بدنه داخلی آن از آجر بوده و در دو طبقه به وسعت یکهزار و ۱۰۰ متر مربع را شامل میشود. عمارت یاد شده در آذر ماه سال ۱۳۷۸ به شماره ۲۵۲۲ در آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.
از آثار قدیمی و مهم شهرستان خداآفرین پلهای قدیمی و تاریخی خداآفرین هستند که در نزدیکی شهر خمارلو قرار دارند. یکی از دو پل خراب شده ولی دیگری تعمیر شدهاست و هنوز هم برای پیاده قابل استفاده است، که اغلب برای مذاکره مرزبان مورد استفاده قرار میگیرد. طول پل سالم ۱۶۰متر است که ۱۲۰ متر متعلق به ایران و ۴۰ متر متعلق به جمهوری آذربایجان است. محل پلها تنگترین معابر رود ارس میباشد که بستر سنگی دارد ولی سایر جاهای محل عبور رود آهکی و نرم است که در قدیم برای ساختن پل توانایی و امکانات نداشتند.
موزه باستانشناسی خدا آفرین ا اشیای شش هزار ساله به دست آمده از کاوشهای منطقه خداآفرین را در خود جای دادهاست.اهمیت اشیای یافت شده به این دلیل است که نشان میدهد علاوه بر زندگی کوچ نشینی، نوعی از زندگی ثابت و استقرار در شهرها نیز در این منطقه در چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح در جریان بودهاست.
گردآورنده: فرحان مرادی