تیتربرتر؛ باید این را بدانیم که چشم ها به صورت کامل مانند یک توپ پینگ پنگ هستند که تنها بخشی از آنها از منظر بیرونی کالبد، قابل رویت است. چشم ها از قطعات بسیار ظریفی تشکیل شده و به همین دلیل، بدن برای حفاظت از آنها ابزارهای مختلفی دارد. به این ترتیب که چشم در کاسه چشم و کاسه چشم در جمجمه نشسته است که آن هم یک سپر استخوانی مستحکم برای این اندام حساس به شمار می رود.
با وجود اهمیت دید چشم، بیشتر مردم نسبت به این مسئله بی توجه هستند. کوری و آسیب های چشمی مسئله ای ساده نیست.
5 نکته برای سلامت چشم
۱) از بیماری های چشمی مطلع باشید و مداوماً برای دادن تست بینایی نزد پزشک بروید
بیشتر مشکلات بینایی از بیماری های چشم مثل پیری چشم، آب آوردن چشم، بیماری های دیابت شبکیه و آب مروارید ناشی می شود.
در پیری چشم، سفت و سخت شدن رگ های چشم از ورود اکسیژن و مواد غذایی جلوگیری کرده و باعث می شود که به شبکیه چشم آسیب برسد. ۵۴ درصد بیماریهای چشم در آمریکا مربوط به این بیماری است.
آب آوردن چشم بیماری است که به عصب های چشم که اطلاعات بینایی را از مغز به چشم منتقل می کند صدمه می زند. به خاطر اینکه تا تعداد زیادی از این عصب ها خراب نشوند و صدمه نبینند، مشکلی برای بینایی فرد ایجاد نمی شود، بیش از نیمی از افراد مبتلا به این بیماری اصلاً از آن خبر ندارند و زمانی متوجه می شوند که دیگر خیلی دیر شده است.
بیماری های دیابت شبکیه یکی از عوارض مزمن بیماری دیابت است. در این بیماری، رگ های خونی شبکیه چشم مسدود شده و صدمه می بینند. تقریباً نیمی از افراد دیابتی به این بیماری چشمی مبتلا می شوند.
آب مروارید از تیره و تار شدن عدسی چشم ناشی می شود که معمولاً به دید کم میانجامد.
چون تشخیص زودهنگام می تواند تاثیر بسیار زیادی داشته باشد، توصیه می کنیم که مداوماً برای آزمایشات چشم به دکتر مراجعه کنید. افراد بالای ۶۵ سال و افرادی که مبتلا به دیابت هستند بر اساس بیماری های ذکر شده بیشتر در معرض خطر هستند و بهتر است که سالانه حتماً آزمایش چشم بدهند. پزشک چشم می تواند حتی قبل از اینکه شما علائم بیماری را در خود مشاهده کنید، بیماری شما را تشخیص داده و به شما برای درمان آن کمک کند.
۲) از عینک آفتابی استفاده کنید
همه ما میدانیم که استفاده از کرم های ضد آفتاب برای پوستمان بسیار خوب است، اما بیشتر افراد فراموش می کنند که چشمانشان نیز به محافظت در برابر آفتاب نیاز دارد. نیازی نیست که حتماً مستقیم به خورشید نگاه کنید تا چشمانتان آسیب ببیند. اشعات UV می تواند از روی برف، شن، سنگ فرش و آب منعکس شود.
این اشعات UV احتمال ابتلا به پیری چشم و آب مروارید را افزایش می دهد و همچنین به آفتاب سوختگی قرنیه چشم نیز می انجامد که باعث کوری موقت می شود.
عادت کنید که همیشه در بیرون از ساختمان از عینک آفتابی استفاده کنید اما فکر نکنید اگر عینک آفتابی شما خیلی تیره است مقاومت بیشتری در برابر آفتاب دارد. قبل از خرید عینک آفتابی اطمینان حاصل کنید که ۱۰۰ درصد در برابر اشعات UV محافظ است.
۳) از خستگی چشم جلوگیری کنید
نشستن طولانی مدت پشت کامپیوتر باعث خستگی چشم می شود که باعث صدمه زدن به چشم است. تاثیرات کوتاه مدت خستگی چشم غیر قابل انکار است: درد چشم، آبریزش چشم، تاری چشم و سردرد.
برای کاهش خستگی چشم در مواقع کار با کامپیوتر نکات زیر را رعایت کنید:
نور کامپیوتر را با استفاده از فیلترهای نور یا تغییر جهت کامپیوتر کاهش دهید.
خیلی نزدیک به مانیتور ننشینید چون نگاه کردن به چیزی که خیلی نزدیک چشم قرار دارد خستگی چشم را بیشتر می کند.
نور زمینه را تنظیم کنید.
ماهیچه های چشم را با گاه گاه نگاه کردن به جسمی در فاصله دور استراحت دهید.
۴) از عینک های محافظ استفاده کنید
علاوه بر بیماری ها، صدمات چشمی هم یکی دیگر از مهمترین عوامل کوری و آسیبهای چشمی است. در واقع، بیش از یک میلیون نفر هرساله از صدمات چشمی در کشور آمریکا رنج می برند. متاسفانه ۹۰ درصد این آسیب ها قابل پیشگیری بوده است اگراز عینک ها محافظ استفاده می کردند.
در موارد زیر از عینک محافظ استفاده کنید:
در هنگام استفاده از شوینده های شیمیایی در خانه چون بیشتر آنها قدرت خورندگی داشته و سطح چشم را صدمه می زنند.
در کارگاه هایی که معمولاً با گرد و خاک سر و کار دارد.
در هنگام استفاده از دستگاه چمن زن چون اینگونه دستگاه ها ممکن است یکدفعه سنگ یا چنین چیزهایی را هوا کند.
در همگام کار کردن روی ماشین.
هنگام ورزش به خصوص ورزش هایی که با توپ های کوچک و تند و تیز انجام می گیرد.
۵) ورزش کنید، غذای مناسب بخورید و از گیاهان که برای چشم مفید است استفاده کنید
خیر، خوردن هویج زیاد دید شما را بهتر نمی کند، اما گرفتن ویتامین ها و مواد معدنی لازم برای چشمتان بسیار خوب است. سعی کنید که از یک رژیم غذایی متعادل شامل انواع ویتامین های A، E و C و همچنین روی، مس، سلنیوم و آنتی اکسیدان استفاده کنید.
ورزش کردن هم می تواند با پایین آوردن فشار خون (که باعث پایین آمدن فشار خون در رگ های چشم نیز می شود) به خصوص در افراد مبتلا به دیابت و افرادی که چشمانشان آب آورده است کمک کند.
همچنین سعی کنید از گیاهانی که برای چشم و بینایی مفید هستند مثل زغال اخته، زآکسانتین و لیکوپن استفاده کنید. زغال اخته به محافظت دیواره های مویرگی چشم کمک می کند و بنابراین از آب آوردن چشم، آب مروارید و پیری چشم جلوگیری می کند. همچنین باعث بهتر شدن دید چشم در شب می شود.
زآکسانتین که در مواد رنگی گیاهان یافت می شود از چشم در برابر اشعات UV محافظت می کند. لیکوپن هم در گوجه فرنگی و میوه های قرمز یافت می شود و یک آنتی اکسیدان قوی به شمار می رود.
چگونه سلامت چشم ها را تضمین کنیم؟
محافظت کامل از چشمانتان امری بسیار مهم است و خیلی هم دشوار نیست. همه چیز به خودتان بستگی دارد-سعی کنید به طور منظم به چشم پزشک مراجعه کنید، از عینک های آفتابی در بیرون از منزل و از عینک های محافظ در مواقع لزوم استفاده کنید. با رعایت این نکات می توانید از بینایی خود تا حد زیادی مطمئن شوید.
هر موقع پای سلامت چشم ها که در میان باشد از هر ریسکی باید اجتناب کرد. احساس هر نوع درد یا ناراحتی ای در چشم ها عملکرد ما را مختل می کند و گاهی می تواند نشانه ی یک مشکل جدی تر مثل عفونت یا کم بینایی باشد. اگر هر کدام از نشانه های زیر را دارید، وقتش رسیده به یک چشم پزشک مراجعه کنید.
کاهش دید در شب یا هنگام رانندگی
رانندگی در شب محک خوبی برای بینایی محسوب می شود. چون همه ی افراد چیزی که در تاریکی یا در فاصله ی دور قرار داشته باشد را به سختی می توانند ببینند، بنابراین اگر چشم هایتان ضعیف شده باشد، در چنین موقعیت هایی این مشکل بارزتر خواهد شد. علت این مسأله ممکن است فقط تغییر شماره ی چشم یا مشکل جدی تری مثل ابتلا به آب مروارید باشد. چشم پزشک می تواند توانایی دید در شب شما را بسنجد و مناسب ترین تجویز را برای مشکل شما داشته باشد.
قرمزی چشم ها
قرمزی چشم ها می تواند علت پیچیده و خطرناکی داشته باشد. مشکلات و بیماری های مختلفی هستند که چنین نشانه ای دارند، از جمله التهاب ملتحمه، آلرژی یا حتی نوع نادری از آب سیاه. بهتر است اول به یک پزشک عمومی مراجعه کنید. اگر بعد از گذشت ۲۴ تا ۴۸ ساعت هنوز هم چشم هایتان قرمز بود، به چشم پزشک مراجعه کنید.
حساسیت به نور
این مسأله معمولاً با نوعی التهاب در چشم همراه می شود. این مشکل ممکن است مربوط به قرنیه ی شما باشد – همان لایه ی شفاف و نازکی که عنبیه و مردمک چشم را می پوشاند – یا چیزی در لایه های عمیق تر چشم. هر چه باشد، باید به سرعت مورد بررسی قرار گیرد، چون بعضی مشکلاتی که باعث حساسیت به نور می شوند، ممکن است باعث ایجاد زخم در چشم شوند و این زخم ها در بعضی موارد دائمی هستند. با این حال، علت حساسیت به نور می تواند مشکلات و بیماری هایی کاملاً نامربوط به چشم مثل آلرژی، بیماری های ویروسی یا سردردهای میگرنی هم باشد.
تاری دید یا دشواری در تمرکز روی اشیاء
بروز تغییرات ناگهانی در دید می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. به همین دلیل بسیار مهم است که برای انجام معاینه ی دقیق و کامل به چشم پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی مشکل روشن شود. ممکن است پزشک برایتان قطره ی چشم، دارو یا حتی عمل جراحی تجویز کند. هر بار که تغییری در کیفیت دید خود مشاهده کردید، به چشم پزشک مراجعه کنید.
چشم درد
اگر چشم هایتان درد می کند، منتظر نمانید تا ببینید که بهتر می شوند یا نه. درد چشم هرگز طبیعی محسوب نمی شود. مثلاً گلوکوم حاد زاویه بسته باعث چشم درد شدید می شود و از آن بدتر، می تواند در عرض چند روز شما را نابینا کند. این نوع نادری از بیماری آب سیاه است که یک فوریت پزشکی محسوب می شود و نشانه هایی هم مثل تاری دید، سردرد، حالت تهوع و استفراغ هم دارد. از عوامل شایع تر چشم درد می توان به بروز عفونت، تحریک به دلیل وجود یک جسم خارجی، خراشیدگی قرنیه، خشکی چشم ها، آلرژی، سردرد یا التهاب به دلایل مختلف، اشاره کرد. بنابراین حتی اگر فقط درد خفیفی در چشم های خود دارید، حتماً به چشم پزشک مراجعه کنید.
ابتلا به بیماری ای که روی چشم ها تأثیر می گذارد
بیماری های مزمن زیادی وجود دارد که می تواند روی چشم ها تأثیر بگذارد، مثل دیابت، لوپوس، روماتیسم مفصلی، ام اس، بیماری التهابی روده و بسیاری بیماری های دیگر. هر کدام این بیماری ها تأثیر منحصر به خودشان را روی چشم ها دارند، مثلاً دیابت باعث تاری دید می شود، یا افراد مبتلا به لوپوس بیشتر احتمال دارد که دچار چشم درد یا حساسیت به نور شوند. در صورت ابتلا به هر یک از این بیماری ها، برای جلوگیری از بروز مشکل برای چشم ها، به چشم پزشک مراجعه کنید.
سردرد مکرر
عوامل زیادی وجود دارد که می تواند باعث سردرد شود، اما سلامت چشم ها هم می تواند در این مسأله نقش داشته باشد. ممکن است دچار خستگی چشم شده باشید یا شماره ی چشم تان بالا رفته باشد، و یا مشکل جدی تری مثل یک بیماری چشمی وجود داشته باشد. اگر زیاد دچار سردرد می شوید، در قدم اول باید به چشم پزشک مراجعه کنید تا به علت این مشکل پی برد.
مطالب مرتبط:
دیدن لکه یا جرقه
این لکه ها که به آن ها مگس پران گفته می شود، می توانند طبیعی باشند، اما گاهی هم نگران کننده محسوب می شوند. ممکن است شبکیه ی چشم تان دچار پارگی یا خونریزی شده یا جدا باشد، مسأله ای که باعث می شود لکه هایی کوچک یا جرقه هایی نورانی ببینید که جلوی چشم هایتان شناور هستند. در اینصورت باید فوراً به چشم پزشک مراجعه کنید. این آسیب دیدگی ها را به راحتی می توان برطرف کرد اما به شرط آنکه بلافاصله اقدام کنید.
هر چه بیشتر بگذرد، درمان این آسیب ها دشوارتر می شود. جداشدگی شبکیه ی چشم یک فوریت پزشکی محصوب می شود چون ریسک نابینایی دائم را دارد. اگر متوجه ظاهر شدن یکباره ی جرقه های نورانی، لکه های خاکستری یا سیاه رنگ زیاد و جدید یا سایه ای تیره در دیدتان شدید، باید فوراً به چشم پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.
خشکی چشم
اگر دچار سوزش چشم شده اید یا احساس می کنید چشم هایتان پر از سنگ ریزه است، ممکن است دچار سندرم خشکی چشم شده باشید. این مشکل شایع است و بروز آن به شما و محل زندگی تان بستگی دارد، مثلاً احتمال ابتلا به خشکی چشم در زنان بیشتر از مردان است و استفاده از لنزهای چشمی، خشکی آب و هوا و مصرف بعضی داروها هم می تواند باعث این مشکل شود.
استفاده از قطره های چشمی بدون نسخه که به آن ها اشک مصنوعی گفته می شود هم می تواند از درد چشم ها کم کند. اگر طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت وضعیت چشم هایتان بهتر نشد، به چشم پزشک مراجعه کنید.
آبریزش چشم
عجیب ولی واقعی: اگر از چشم هایتان مدام اشک بیاید، این می تواند بدان معنی باشد که دچار خشکی چشم شده اید. یک پرده ی اشکی سالم و طبیعی برای آنکه در تعادل باشد باید از خواص بیوشیمی مختلف و زیادی برخوردار باشد. اما اگر اینطور نباشد، هم می توانید دچار خشکی چشم شوید و هم دچار آبریزش چشم. ممکن است به سندرم خشکی چشم مبتلا باشید اما کماکان از چشم هایتان اشک جاری شود (مثل آنکه پوست تان خشک باشد و دست تان را در آب فرو کنید.
پوست تان فقط خیس می شود، نه نرم و لیز). شاید عجیب به نظر برسد اما باید به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت از قطره های چشم بدون نسخه استفاده کنید و اگر کارساز نیود، به چشم پزشک مراجعه کنید.
دوبینی
دو بینی دلایل مختلفی دارد که خطرناک هستند. در بعضی موارد بیمار به اورژانس منتقل می شود، چون دوبینی ممکن است نشانه ی سکته ی مغزی یا بروز مشکلی در عروق خونی مغز باشد. حتی اگر دلیل چندان خطرناکی هم نداشته باشد، دیدن دوتایی همه چیز هرگز طبیعی نیست، بنابراین فوراً باید چشم پزشک مراجعه کنید.
احساس ناراحتی هنگام خیره شدن به کامپیوتر
انسان ها معمولاً در هر دقیقه ۱۵ بار پلک می زند، اما وقتی به صفحه ی یک وسیله ی الکترونیکی خیره می شویم، کمتر پلک می زنیم. این یک مشکل محسوب می شود، چون پلک زدن باعث حفظ رطوبت چشم ها می شود. اگر بعد از یک روز کاری احساس خستگی و خشکی در چشم های خود می کنید، از صفحه ی دستگاه های الکترونیک بیشتر فاصله بگیرید و گهگاه به چشم هایتان استراحت دهید و به چیز دیگری جز دستگاه های الکترونیک نگاه کنید.
استفاده از قطره های چشم هم ممکن است کمک کننده باشد. اما ممکن است مشکل پیچیده تری مثل بالا رفتن شماره ی چشم ها یا ابتلا به یک بیماری چشمی داشته باشید. اگر بعد از چند روز وضعیت تان بهتر نشد، وقتش رسیده به یک چشم پزشک مراجعه کنید.
در پایان گفتنی است سیگنال های فرستاده شده از گیرنده های چشم، در طول رشته های عصبی چشم حرکت می کند و به یک بسته نرم افزاری عصبی که در پشت چشم قرار دارد، می رسد. این پیام های عصبی سپس برای تجزیه و تحلیل به مرکز بینایی در پشت مغز فرستاده می شود.
آنچه دیگران میخوانند:
گردآرونده: علی اکبر رضایی