تیتربرتر؛ دارو ممکن است منشأ طبیعی (گیاهی یا حیوانی) داشته باشد یا اینکه بهطور مصنوعی تهیه شود. داروهای شیمیایی معمولاً در آزمایشگاه و به دست پزشکان یا دارو سازان کشف شده و پس از تحقیقات کافی و تأیید مراجع رسمی در کارخانههای داروسازی تولید میگردند.
مصرف دارو ممکن است به صورت خوراکی (قرص و شربت)، مالیدنی (پماد و قطره)، استنشاقی (از راه تنفس) یا تزریقی (آمپول) باشد. به محل فروش دارو داروخانه گفته میشود. داروها به چهار صورت معدنی، حیوانی، گیاهی یا شیمیایی وجود دارند.
تهوع چیست؟
تهوع و استفراغ از مشکلات شایع گوارشی هستند . تهوع به صورت احساس ذهنی نیاز به بالا آوردن محتویات گوارشی تعریف می شود. برخی افراد خیلی زود دچار حالت تهوع میشوند. عوامل متعددی باعث ایجاد این حالت ناخوشایند میشود مثل ماشین گرفتگی، دریازدگی، پرخوری، استرس، میگرن و غیره که برای رفع این مشکل باید از قرص های ضد تهوع استفاده کرد.
دلایل ایجاد کننده تهوع کدامند
تهوع و استفراغ دلایل زیادی دارد. علل شایع آن ویروس ها، مسمومیت غذایی و سموم (مانند برخی از داروها) هستند و هر فردی ممکن است در طول زندگی خود بارها دچار حالت تهوع شود.
معرفی داروی ضد تهوع متوکلوپرامید
داروهای ضدتهوع که برای درمان علامتی حالت تهوع و استفراغ به کار میروند به دو دسته کلی داروهای مرکزی (مؤثر بر مغز و سیستم عصبی) و محیطی (مؤثر بر سیستم گوارش) تقسیم میشوند. مهمترین این داروها متوکلوپرامید، دیمن هیدرینات، اندانسترون، فنوتیازینها و … میباشند. برای درمان تهوع در زنان باردار از ویتامین B6 استفاده میشود. ترکیبات عمده داروهای ضد تهوع از گیاه شاهدانه استخراج میگردد.
متوکلوپرامید (به انگلیسی: Metoclopramide) یا پلازیل
رده درمانی: آنتاگونیست گیرنده دوپامین، ضدتهوع
اشکال دارویی: قرص، قطره، آمپول
موارد مصرف داروی متوکلوپرامید
متوکلوپرامید یا متوکلوپراماید در درمان تهوع و استفراغ به هردلیلی ازجمله جراحی یا شیمی درمانی، برگشت محتویات معده به مری، آهسته بودن تخلیه معده، جلوگیری از پنومونی ناشی از آسپیراسیون، سردرد عروقی، سکسکه مقاوم و فلج معده دیابتیک مصرف میشود.
عوارض جانبی داروی متوکلوپرامید
تغییرات فشارخون، تاکی کاردی، عوارض خارج هرمی و دیسکنزی، سرگیجه، بیقراری، خستگی و خواب آلودگی شدید، ضعف غیرعادی، از عوارض جانبی دارو هستند و تشنج در برخی از موارد دیده میشود.
مکانیسم اثر داروی متوکلوپرامید
متوکلوپرامید آنتاگونیست گیرنده D۲ دوپامین است و همچنین آگونیست گیرندههای ۵HT۴ سروتونین است.
توصیهها مصرف داروی متوکلوپرامید
در صورت ابتلا بیمار به صرع، خونریزی گوارشی، انسداد مکانیکی یا پرفوراسیون مجرای گوارش یا فئوکروموسیتوم نباید مصرف شود.
در صورت عیب شدید کار کلیه یا کبد باید با احتیاط مصرف شود.
در صورت عیب شدید کار کلیه یا کبد مقدار مصرف دارو باید به حدود نصف کاهش یابد.
دارو را در بسته مخصوص آن، کاملاً پوشیده و دور از دسترس اطفال نگهدارید. قرصها باید در دمای اتاق، دور از نور مستقیم، حرارت زیاد و رطوبت نگهداری شود. با گذشتن از تاریخ اعتبار یا نیاز به دارو، آن را دور بریزید. در صورت تغییر رنگ یا محتوای آمپولها از مصرف آنها پرهیز کنید
احتمال بروز عوارض اکستراپیرامیدال در کودکان و سالخوردگان وجود دارد.
تزریق وریدی متوکلوپرامید باید به آهستگی و طی ۲–۱ دقیقه انجام شود.
شکل خوراکی دارو باید ۳۰ دقیقه قبل از هر وعده غذا و موقع خواب مصرف شود.
شکل خوراکی دارو ۳ تا ۴ بار در شبانه روز و در فواصل زمانی منظم تجویز میشود. هرچند بر اساس نوع بیماری شما، پزشک ممکن است مقدار متفاوتی از دارو را تجویز کند. دستورات روی بسته دارو را به دقت مطالعه کنید و آن را دقیقاً مطابق دستور پزشک خود مصرف و از تغییر خودسرانه دوز دارو جدا پرهیز کنید.
در صورت فراموش کردن یک دوز دارو، به محض به خاطر آوردن دوز فراموش شده آن را میل کنید. اما اگر تقریباً زمان نوبت بعدی رسیدهاست، نوبت فراموش شده را رها کرده طبق برنامه منظم خود عمل کنید. به هیچ وجه دوز دارو را دو برابر نکنید.
اصولاً قرص و قطره حدود نیم ساعت قبل از غذا تجویز میشوند
موارد زیر را با پزشک خود در میان بگذارید: #به متوکلوپرامید یا هر داروی دیگری حساسیت دارید. دارویی مصرف میکنید، اعم از داروهای با نسخه یا بی نسخه، به ویژه داروهای ضدافسردگی، آنتی هیستامینها، داروهای روانگردان (همچون هالوپریدول یا تری فلوپرازین)، انسولین، ضددردهای مخدر، داروهای آرام بخش-خوابآور (مثل فنوباربیتال یا دیازپام) و حتی ویتامینها. مبتلا به این بیماریها هستید یا سابقه ابتلا به آنها را دارید: بیماری کبدی، کلیوی، صرع، بیماری پارکینسون، فئوکروموسیتوما، دیابت، خونریزی یا پارگی دستگاه گوارشی، فشار خون و سرطان سینه. قصد انجام عمل جراحی، اعم از اعمال دندانپزشکی دارید.
مطالب مرتبط:
تداخل دارویی با داروی متوکلوپرامید
مصرف متوکلوپرامید باسایر داروهای مضعف CNS باعث تشدید عوارض سداتیو دارو میشود.
قرصهای ۵ میلیگرمی متوکلوپرامید
متوکلوپرامید اثرات آرام بخش دارد و در صورت مصرف همزمان با داروهایی که روی دستگاه عصبی تأثیر میگذارند، مثل داروهای ضدافسردگی، آنتیهیستامینها، داروهای ضدتشنج، داروهای مخدر و آرام بخشها، اثر این داروها را تشدید میکند. در صورت استفاده از متوکلوپرامید در بیماران دیابتی که انسولین مصرف میکنند، دوز انسولین باید تنظیم شود. • مصرف همزمان متوکلوپرامید با داروهای روانگردان مثل هالوپریدول یا تری فلوپرازین خطر بروز عوارض عضلانی وخیمی را به همراه دارد.
مقادیر مصرف قرص متوکلوپرامید
خوراکی
بزرگسالان:
برای درمان فلج معده ناشی از دیابت ۱۰ میلیگرم ۳۰ دقیقه قبل از شروع علائم یا قبل از غذا و هنگام خواب، تا حداکثر ۴ بار در روز مصرف میشود. در درمان برگشت محتویات معده به مری ۱۵–۱۰ میلیگرم ۳۰ دقیقه قبل از شروع علائم یا قبل از غذا و هنگام خواب، تا حداکثر ۴ بار در روز مصرف میشود. در درمان سکسکه مقدار ۲۰–۱۰ میلیگرم ۴ بار در روز به مدت یک هفته تجویز میشود. در صورت نیاز مقدار اولیه ۱۰میلیگرم به صورت تزریق عضلانی تجویز میشود. حداکثر مقدار مصرف دارو mg/kg/day۰/۵ است.
کودکان:
در درمان تأخیر تخلیه معده یا به عنوان محرک پریستالتیک در کودکان ۱۴–۵ سال مقدار ۵–۵/۲ میلیگرم ۳ بار در روز ۳۰ دقیقه قبل از غذا و هنگام خواب تجویز میشود.
تزریقی
بزرگسالان
در درمان تأخیر معده یا محرک پریستالتیک ۱۰ میلیگرم تزریق وریدی میشود. در درمان سکسکه ابتدا ۱۰ میلیگرم تزریق آهسته وریدی میشود؛ و سپس به صورت خوراکی ادامه مییابد. به عنوان ضدتهوع در شیمی درمانی mg/kg۲ برای ۳۰ دقیقه قبل از شیمی درمانی تجویز میشود که در صورت نیاز هر ۲ یا ۳ ساعت تکرار میشود. در صورت نیاز میتوانmg/kg۱ از دارو را به صورت انفوزیون وریدی تجویز کرد. به عنوان ضدتهوع بعد از جراحی ۲۰–۱۰ میلیگرم نزدیک پایان جراحی تزریق عضلانی میشود.
مصرف داروی کودکان
به عنوان ضد تهوع و در درمان تأخیر معده یا محرک پریستالتیک mg/kg۱ به صورت مقدار واحد تجویز میشود که در صورت نیاز یک ساعت بعد تکرار میشود.
گفتنی است اگر تهوع و یا استفراغ مداوم باشد و یا با علائم شدیدی مانند درد شکم، تب، زردی پوست (یرقان)، یا خونریزی همراه باشد حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. افراد مبتلا به استفراغ شدید که به سایر بیماری ها مبتلا می باشند، سن زیادی دارند، در سن خردسالی به سر می برند و یا باردار و شیرده هستند در زمانی که حالت تهوع دارند باید سریعاً به پزشک مراجعه کنند.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: علی اکبر رضایی