بوکان، یکی از مهم ترین شهرهای کردنشین ایران، در استان آذربایجان غربی، در شمال غربی ایرانه، که از لحاظ جغرافیایی، ازشرق به مراغه، از شمال به ارومیه، از غرب به مهاباد و از جنوب به سقز و سنندج محدود می شه، این شهر 185 کیلومتر با ارومیه فاصله داره، آب و هواش هم معتدله. این شهر رتبه نخست شهرنشینی رو در استان آذربایجان غربی داره. در مورد پیشینه این شهر می شه گفت، که بعضی از مورخان معتقدند، که آثار بدست اومده از این شهر و حومه اش، نشون می ده که بوکان همان هگمتانه ست ولی اختلاف نظر زیاده. بوکان دومین شهر مهاجرپذیر ایران و دومین شهر بعد از ارومیه، از نظر سطح باسوادیه.

خوراکی وسوغاتی بوکان 

مردم بوکان هم مثل سایر شهرهای ایران غذاهای خاص خودشون رو دارن که شامل اسفناج، دلمه برگ مو، گیلاخه، برویش یا بروش (بلغور)، کنگر و ماست، هلیماو، دوکلیو(آش دوغ) و کلانه میشن. اگه دلتون خواست یه وعده غذای محلی توی این شهر نوش جان کنین.

از سوغات بوکان میشه به زولبیا و بامیه ، ماهی، کلوچه های محلی، تخم آفتابگردان، پنیر کوزه، ترشی محلی، لبنیات و میوه های فصلی اشاره کرد. همینطور صنایع دستی این شهر رو قالی بافی، سجاده بافی، پارچه بافی، فرش دستباف، جاجیم، گلیم، کلاش (نوعی کفش کردی) و طرحهای چوبی تشکیل میده. اگه به بازدید از بازارهای قدیمی علاقه دارین، بازدید از تاریکه بازار و بازار سردار جنب قلعه سردار توصیه میشه.

نام گذاری بوکان

 روایات متعددی در مورد وجه تسمیه این شهر به بوکان، وجود دارد. برخی معتقدند که در زبان فارسی، «بو» به معنای سرزمین و «کان» نیز به معنای معدن است. به همین دلیل بوکان یعنی «سرزمین معادن»، اما به گویش مردم این شهر و بیشتر کردزبان‌ها، «بُوکان»، تلفظ می‌شود.

گروهی از محلی‌ها براین باورند که «بوک» به معنی عروس و «آن» نیز علامت جمع است و این دو در کنار هم به معنای عروسان یا عروس‌ها است. شاید این نظریه به دلیل قرارگیری این شهر در مسیر عبور کاروان عروسی روستاییان به این نام شهرت یافته است. هرچند در صحت این نظریه، به دلیل قدمتی بالغ بر ۲ هزار سال که از کتیبه‌های آشوری و آثار تاریخی کشف شده، استنباط شده است، تردید وجود دارد. اما نظریه‌ای بسیار کهن و متعلق به دوران «تمدن مانایان» است که نام این شهرستان را «سرزمین خدایان» معنا می‌کند. جالب است بدانید که در باب نام بوکان، اختلاف نظرهای بسیاری در بین مورخان و مولفان نیز بوجود آمده است.

گردشگری بوکان

از مهم ترین جاذبه های گردشگری این شهر، می شه به تپه باستانی قلایچی، که کتیبه هاش بیانگر اینه که مرکز حکومت مانا ها بوده، غار دوکچی، که یکی از زیباترین غارهای ایرانه، منطقه شکارممنوع سه کانیان، سد خاکی بوکان و مسجد جامع بوکان اشاره کرد.

منطقه شکار ممنوع سه کانیان

این دشت در 15 کیلومتری شمال شرقی بوکان و در محور بوکان به میاندواب قرار دارد. این دشت دارای 5 روستا به نام های سه کانیان، کانی علی گرده، کانی سور، کانی قلا و ارمنی بلاغی است.
این دشت نیز یکی از مناطق جوجه آوری میش مرغ ها محسوب می شود. دشت های سوتا، حمامیان وسه کانیان شهرستان بوکان زیستگاه پرنده نادرمیش مرغ است. میش مرغ که در زبان محلی 'چه رگ' نامیده می شود، پرنده ای از خانواده 'هوبرگان' است که در دشت های وسیع بی درخت، زمین های استپی و کشتزارهای پهناور حبوبات و علفزارها زندگی می کند.

سد خاکی بوکان

این سد در 35 کیلومتری جنوب شرقی بوکان ، در استان آذربایجان غربی قرار گرفته و در مسیر رودخانه زرینه رود قرار داره و اکوسیستم موجود در این منطقه باعث جذب گردشگران شده. نام این سد قبلا کوروش کبیر بود ولی هم اکنون با نام سد شهید کاظمی شناخته میشه.

مسجد حمامیان

در نزدیکی شهر بوکان در کنار روستای حمامیان، مسجد قدیمی و نسبتاً سالم و بقایای مدرسه قدیمی حمامیان که هم اکنون قسمتی از کلاسهای آن سالم مانده، قرار گرفته است.

مکانهای دیدنی:جاذبه های گردشگری ایران؛ آشتیان شهر کهن ایران زمین

این مسجد قبل از جنگ جهانی دوم در سال 1328 هجری بنا شده است پلان آن مربع شکل و بصورت تک گنبدی با مصالح سنگ لاشه ای در پی و آجر چهارگوش در بدنه و گنبد پوششی به صورت دو لایه با ظرافت خاصی بنا گردیده و بعد از احداث بنای مسجد واحدهایی تحت عنوان مدرسه متصل به بنای مسجد ساخته شده است و در فاصله 30 متری آن هم وضوخانه ای در ضلع شمال غربی مسجد احداث شد .

مسجد جامع بوکان

"مسجد جامع بوکان" که در کنار تپهٔ قدیمی قلعه سردار تو شهر بوکان، استان آذربایجان غربی قرار داره. یکی از مسجد های قدیمی این شهره که در دوره قاجاریه و به سبک این دوره طراحی و ساخته شده .این بنا به دستور حاکم وقت بوکان یعنی "سیف الدین خان مکری" فرزند "عزیز خان" سردار کل "ناصرالدین شاه" ساخته شد ومعماری سنتی اسلامی داره . روبه روی مسجد هم بازاری وجود داره که به نام بازار سردار شهرت داره .
این مسجد جزویکی از مساجد بزرگ و مهم استان آذربایجان غربیه و در حال حاضر این بنا برای برگزاری نماز جمعه بوکان مورد استفاده قرار می گیره و یکی از بناهای تاریخی و مذهبی است که از محبوبیت خاص و عام مردم برخورداره .

غارهای بوکان

غار قلایچی در 12 کیلومتری شمال شرقی شهرستان بوکان و درنزدیکی تپه باستانی قلایچی که محل حکومت و زندگی یکی از تمدنهای بزرگ بنام ماناهاست قرار گرفته.
این غار عظیم با دهانه ای بزرگ به قطر 8 متر ، سالها با داستانهای فراوان پر رمزو رازترین مکان نامشکوف بوکان بود تا در سال 1381 نخستین تیم منتخب از کوهنوردان بوکان موفق به فرود از چاه نخست این غار به طول 110 متر شدند.
از آن سال به بعد تیمهای متعددی وارد این غار شده و هرکدام مقداری از آن را بازدید کردند تا نهایتا تیمی از باشگاه سنگنوردان بوکان موفق به پیشروی بیشتر و نقشه برداری حدود 400 متر ازاین غار برای اولین بار شدند.

غار قلایچی یکی از عمیق ترین چاه های طبیعی ایران به شمار می آید که هرگونه دخل و تصرف در آن به بهانه ی گردشگری کردن این محیط، تخریب کلی آن و حتا خشک و آسیب پذیر شدن آن را سبب می شود و به خاطر روند کندی که سازندهای آهکی آن دارد، تغییرات آب وهوایی با ورود به غار، آسیب جبران ناپذیری را وارد می کند. در نزدیکی قلایچی، غار دیگری به نام «دوکچی» قرار دارد و احتمال می رود، این دو غار به یکدیگر متصل باشند.

غار زندان چاوه؛ از روستای کانی رش در شهرستان بوکان یه مسیر خاکی 10 دقیقه ای رو که به سمت کوه چاوه می ری ، در وسط کوه دهانه غار رو می بینی. طول این غار 110 متره و عمقش 30 متره. غار افقیه و از جنس غارهای آهکیه.

غار دوکچی؛ یکی از زیبا ترین غارهای ایران در 14 کیلومتری شمال شرقی شهرستان بوکان با ارتفاع 1720 متر از سطح دریا و در موازات غار قلایچی قرار گرفته که دهانه ای به قطر یک متر در 60 سانتی متر داره. غار دوکچی از غارهای نمونه و بی مانند ایرانه؛ نمونه از جهت وجود انواع چکنده، چکیده ستون، آبشار سنگ و به سبب وجود دو چکیده غول پیکر به ارتفاع 12 متر و قطر 6 متر که همانند دو نگهبان اقتدار خود رو به هر بیننده ای نشون می ده.

غار کول آباد در شهرستان بوکان و در روستای کول آباد واقع شده و فاصله آن تا شهرستان بوکان 25 کیلومتر بوده که جاده آسفالتی و مقداری جیب رو و خاکی می باشد . غار کول آباد در کوه کول آباد و دره کوره کانی قرار گرفته و فاصله آن تا پای کوه 200 متر و تا دهانه 100 متره. ارتفاع کف آبراهه یا دره در حدود 1300 متر و ارتفاع دهانه غار از دره در حدود 1335 متر می باشد . دمای درونی غار در حدود 16 درجه می باشد و از نظر هیدرولوژی فاقد آبه. زیست درونی غار پرنده خفاشه و کف غار پوشیده از فضله خفاش و رسوبات ثانویه ست و پیرامون غار به مقدار کم جالیز مشاهده می شه .

گرداورنده:معین کرمی