دختري 19 ساله هستم. حدود 3 سال است که وسواسي شده ام و به تميز بودن تمام وسايل خانه حساس هستم، اما متاسفانه هيچ فردي من را درک نمي کند. هر روز در عذاب هستم و آرامش ندارم و از زخم زبان هاي دوست و آشنا رنج مي کشم.

خواهر عزيز، سلام! اجازه دهيد در ابتدا يک نکته را کاملا برايتان روشن کنم: ابتلا به اين اختلال تقصير شما نيست چرا که شما مسئول ساختار زيست شناختي تان نيستيد. وسواس هاي فکري هنگامي به وجود مي آيد که افکار مزاحم به شکلي سوء تعبير شده که اضطراب زاست. افراد وسواسي براي رهايي از اين افکار ناخوشايند، با انجام يکسري رفتارها، اضطراب شان را کاهش مي دهند. آمادگي ذهني شما براي شروع درمان و تلاش براي رهايي از اين افکار، بخش مهم درمان اين اختلال محسوب مي شود. در ادامه به راهبردهاي موثري مي پردازيم که شما را در اين امر ياري خواهد کرد.

علت را جست و جو کنيد: فهميدن اين که چه چيزهايي به ايجاد اين افکار وسواسي در شما منجر شده است، نه تنها در کشف راه هاي بهبودي کمک مي کند بلکه مي تواند اضطراب حاصل از اين افکار را نيز در شما کاهش دهد. براي اين منظور در برگه اي مشاهدات، تجربه ها و منابع با نفوذ مثل رسانه، دوستان و خانواده را که در اين زمينه احتمالا اثرگذار بوده اند يادداشت کنيد. در قسمت منابع با نفوذ مي توانيد به نقش يکي از دوستانتان اشاره کنيد؛ براي مثال: يادم مي آيد که دوستم مريم هم وسواس تميزي داشت.

افکار و رفتارهاي وسواسي تان را شناسايي کنيد: سپس سه تا از اين فکرهاي وسواسي رادر نظر بگيريد؛ مثلا از خودتان بپرسيد که کدام فکر بيشتر اذيت تان مي کند؟يا اينکه کدام فکر وسواسي بيشتر به ذهن تان مي آيد؟ آن ها را يادداشت کنيد سپس رفتارهايي را که براي رهايي از آنها انجام مي دهيد نيز، در مقابل آنها بنويسيد.

موضوع آغازگر را بيابيد: حال که مهم ترين افکار وسواسي خودتان را مشخص کرديد، موقعيت ها يا عواملي که اين افکار را به ذهن تان متبادر مي کنند، يادداشت کنيد. براي مثال از خودتان بپرسيد که وقتي چه چيزهايي در خانه تميز نباشند، اين افکار به سراغم مي آيند؟ يا چه چيزهايي باعث مي شود به تميزکاري بپردازيد؟ هرگاه آغازگر جديدي را پيدا کرديد به يادداشت تان بيفزاييد.

رفتارهاي اجتنابي تان را بشناسيد: اجتناب از موقعيت خطرناک، امري طبيعي است احتمالا شما هم اجتناب هايي در رابطه با افکارتان تجربه مي کنيد. لازم مي دانم توجه شما را به اين نکته جلب کنم که اجتناب فقط به طور موقت به شما آرامش مي دهد و در واقع يک راهبرد غيرموثر است. پس لازم است اين الگوي اجتنابي تداوم بخش را بشناسيد تا قادر باشيد بر آن غلبه کنيد. براي اين منظور مواردي را که به علت افکار وسواسي از آنها اجتناب مي کنيد يادداشت کنيد؛ براي مثال از خودتان بپرسيد که از کدام موقعيت، مکان يا شيء اجتناب مي کنيد؟

با اجتناب هايتان مواجه شويد: پس از شناسايي اين موارد، تصور کنيد که با آنها مواجه شده ايد، پس از چند بار تکرار اين تمرين ذهني، به صورت واقعي با آنها مواجه شويد و در موقعيت اضطراب زا باقي بمانيد تا بتوانيد اين الگوي پايدار اجتناب هايتان را بشکنيد. در ابتدا که با اين موقعيت ها روبه رو مي شويد طبيعي است که اضطراب تان افزايش يابد، اما اگر در موقعيت بمانيد خود به خود از شدت اضطراب تان کاسته مي شود.

فاطمه شيبک/ کارشناس ارشد روان شناسي