اقتصاد ایران تا کنون وابسته به درآمدهای نفتی بوده است و حال که فشار همه جانبه تحریم‌ها اقتصاد ایران را تحت‌الشعاع قرار داده است. سیاستگذاران کشور به دنبال راهی برای عبور از اقتصاد نفتی هستند و با توجه ظرفیت‌هایی که در کشور وجود دارد تشکیل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در دستور کار دولت قرار گرفته است. در این راستا دولت طرح تشکیل وزارت گردشگردی را به مجلس ارائه داد و در جلسه علنی دهم مرداد ماه نمایندگان مجلس با تشکیل وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری موافقت کردند و بعد از بررسی و تایید در شورای نگهبان برای تبدیل سازمان به وزارتخانه به دولت سه ماه برای معرفی وزیر جدید مهلت داده می‌شود در این رابطه انتظار می‌رود شورای نگهبان با این طرح موافقت کند.
مرتضی خاکسار استاد دانشگاه و کارشناس ارشد گردشگری در گفتگوی اختصاصی با تیتربرتر به تبیین ضرورت تشکیل وزارت گردشگری و الزامات برنامه‌ریزی در حیطه صنعت توریسم و گردشگری در کشور می‌پردازد و برنامه‌ریزی مدون را رمز موفقیت در حوزه گردشگری می‌داند.
غفلت 40 ساله از تشکیل وزارت گردشگری
این استاد دانشگاه با انتقاد از اینکه سالها از راه اندازی وزارت گردشگری غفلت بودیم، معتقد است: اقتصاد ایران 40 سال بعد از انقلاب اسلامی متوجه تأثیر شگرف بازار گردشگری در کشورهای وابسته به صنعت گردشگری شده است و فهمیده که گردشگری چه اهمیتی دارد به طوری که در کشورهای جنوب ایران، حاشیه خلیج فارس، امارات متحدالعربی با داشتن صنعت بزرگی مثل چاه‌های نفت و بازرگانی اما اهم فعالیت آنها در حوزه گردشگری است. بهترین بازارهای جذب تور را برای ارزآوری و ریزش دلار و یورو را برای کشور خود فراهم کردند.
وی می‌افزاید: دولت دبی در برنامه‌ریزی خود با استقرار هتل‌های لاکچری و چهار فصل و دریاچه‌های مصنوعی در حاشیه خلیج فارس و داخل کشور خود برای جذب توریسم ایجاد کرده است یعنی اینکه الفبای گردشگری را خوب در ذهنش پیدا کرده و یافته و برنامه‌ریزی کرده است. اقتصاد ترکیه براساس درآمدهای ارزی و گردشگری برنامه‌ریزی شده و حساب ویژه‌ای برای جذب گردشگران ایرانی باز کرده است چرا که از نظر فرهنگ، لباس و آب و هوا به ما نزدیک‌تر است و به همین خاطر بیشتر به این کشور همسایه سفر می‌کنیم.
خاکسار عنوان می‌کند: حالا ایران بعد از 40 سال به این نتیجه رسیده که گردشگری چیزی به اسم صنعت سبز بدون دود دارد و در بدنه برنامه‌ریزی دولت لحاظ شده و به عنوان یک لایحه تقدیم مجلس شده است حالا ایراداتی می‌گیرند در بدنه پیشنهادی دولت که امیدواریم ایرادات قانونی باشد و اجرا شود. به جای وزارت نفت روی وزارت گردشگری کار کنیم. وزارتی که بنیان‌ها و اساس اشتغالزایی را برای ما فراهم می‌کند.
تقویت اقتصاد روستاها با توسعه اقامت‌های بوم‌گردی
وی خاطرنشان می‌کند: پس از قبول برجام نقاط گردشگری در ایران به ویژه روستاهای هدف گردشگری در محدوده سبز و بی‌خطر قرار گرفتند در این راستا توسعه خانه‌های بوم‌گردی روستایی و اقامت‌های بوم‌گردی به اقتصاد روستا کمک می‌کند که نمونه آن در روستای ماسوله شاهد بودیم که بعد از سالها به قطب جذب گردشگری در کل کشور و یکی از نقاط جذب گردشگر خارجی تبدیل شده است. بر این اساس روستاهای گردشگری درآمدزا و اشتغال‌زا هستند در صورتی که برنامه‌ریزی مناسبی برای معرفی بازار داخلی ایرانیان انجام شود و به سهم درآمدهای ارزی از بازارهای داخلی توجه شود.
بنابر اظهارات این استاد دانشگاه، در کنار ورود یک گردشگر بیش از 200 نوع شغل، صاحب اشتغال می‌شوند و جامعه به یک آرامش نسبی می‌رسد و در جامعه‌ای که اشتغالزایی باشد، مردم روحیه و امید به زندگی دارند و به وابسته آن نرخ بیکاری، معضل اعتیاد و طلاق کمتر می‌شود.
مطالب مرتبط: فرصت‌ها و تهدیدهای صنعت بوم‌گردی/ ظرفیت شکوفایی اقتصاد روستا
وی با تأکید بر اینکه برنامه‌ریزی در دو قطب داخلی و خارجی احتیاج به یک متولی در امر برنامه‌ریزی دارد، می‌گوید: صنعت نفتی که در هر بازاری ما را دچار التهابات سیاسی می‌کند اقتصاد امیدبخشی نیست به طوری که یک اتفاقات در خلیج فارس رخ می‌دهد یک نوسان در بازار نفت اتفاق می‌افتد. یک تصمیم‌گیری در سازمان ملل و اتحادیه اروپا می شود یک اتفاق تازه در بازار نفت می‌افتد. بر این اساس مسئولان و تصمیم‌گیرندگان و سیاستگذاران در کشور باید برای چشم دوختن به بازار مریض وابسته به نفت بلرزد چون ما سر سفره آماده نفت نشستیم و تمامی معضلات اقتصادی ما و مفاسد اقتصادی ما در سفره نفت رخ می دهد در حالی که در حوزه توریسم چنین چالش‌هایی را نداریم.
صنعت توریسم قابل قاچاق نیست
وی ادامه می‌دهد: صنعت توریسم قابل قاچاق نیست. نمی‌توانیم داخل کشتی کنیم و به کشور دیگر ببریم. باید کار کنیم تا توریسم بیاید. به اتفاقات سیاسی و تنگه هرمز و مسائل حاکم بر خاورمیانه و اتحادیه اروپا و آمریکا هیچ کاری ندارد تنها کافی است برنامه‌ریزی داشته باشیم و وزارتخانه داشته باشیم و یک سازمان متولی داشته باشیم تا برنامه‌ریزی کشوری را انجام دهد و نقاط گردشگری ما را به کل دنیا معرفی کند. توریسم‌هایی که می آیند خودشان تصمیم می‌گیرند.
خاکسار تصریح می‌کند: همه بسترهای طبیعی آماده است و عرصه طبیعی را خداوند فراهم کرده است اما برای استفاده از آنها زحمت نمی‌کشیم. به ایران حمله می‌شود چون ایران در کرویدر اصلی خاور دور و خاور نزدیک و خاور میانه قرار داد به آبهای آزاد راه دارد. به اقلیم چهارفصل در یک زمان از نظر گردشگری دسترسی دارد. برف در گردنه حیران، کویر 76 درجه جزو عوارض نادر و طبیعی جهان است. پس در بستر طبیعی و انسانی ما تاریخ و تمدن داریم. اگر در این دو بستر برنامه‌ریزی کنیم چه در کسب درآمدهای ارزی داخلی و چه بازار درآمدهای ارزی بین‌المللی سهم خود را از گردشگری دریافت می‌کنیم.
دامنه سبز گردشگری ایران آماده تشکیل وزارتخانه
به اعتقاد این فعال گردشگری، اگر وزارت گردشگری داشته باشیم می‌توانیم خود را با ندای گردشگری کل دنیا هماهنگ کنیم. اگر با سازمان جهانی گردشگری هماهنگ باشیم بستری کاری برای ما مناسبتر خواهند بود. یک توریسم به ایران می‌آید با هتل، رستوران، بانک، مراکز خرید، شبکه ریلی و جاده‌ای، سرویس حمل و نقل عمومی، مراکز عرضه مواد غذایی، بازار صنایع دستی، همه بازارها سروکار دارد و تمام این ظرفیت‌ها مثل چیدمان مصرف روزانه یک شهروند در ارتباط است.
وی با تأکید بر اینکه دامنه سبز گردشگری در کشور ما گسترده و فراهم است پس به داد گردشگری برسید و کمک کنید این وزارتخانه تشکیل شود، می‌گوید: طرح مدون و جامعی برای جامعه ایرانی متناسب با فرهنگ و امکانات موجود تدوین کنید و اولویت کاری اجرای طرح‌ها را به کارشناسان این قسمت‌ها بدهید. کارشناسان دلزدگی دارند چون به طرح گردشگری کسی توجه نمی‌کند. ارائه طرح‌های کلان و حتی کوتاه مدت گردشگری بابت گرفتن مجوز از سازمان میراث و سایر ادارات دولتی دچار چالش هستند. در صورتی که وزارت گردشگری به عنوان متولی داشته باشیم این مشکلات نداریم. چون وزارت گردشگری نداریم اشل برای گرفتن مجوز گردشگری و داخلی نداریم بنابراین گرفتن مجوز تابع روابط و رانت است.
حاشیه امنیت توریسم در ایران بالاست
خاکسار تصریح می‌کند: در بحث گردشگری به تنها موضوعی که باید توجه ویژه شود فراهم کردن حاشیه امنیت یک توریسم است و در این مورد بسیار موفق بودیم و بالاترین حرف را در بحث امنیت در خاورمیانه داریم. افغانستان، سوریه، یمن، پاکستان، هندوستان، عراق، روسیه، ازبکستان، قرقیزستان، مغولستان غیره حاشیه امنیت را ندارند و امنیت توریسم بسیار پایین است.
وی می‌افزاید: الفبای اولیه گردشگری و استقرار صنعت گردشگری که همون طبیعت و عوارض انسانی و دست‌ساز مانند ارگ تبریز، برج میلاد و برج آزادی و غیره است را در کنار امنیت داریم. توریسم با امنیت در ایران گردش می‌کند و گردشگران سفیران و پیام‌آوران از بافت اجتماعی کشور ما هستند.
گفتگو از الهام خلیلی خو
