دلار از روز سه شنبه (۲۵ تیر) به کانال ۱۱ هزار تومانی سقوط کرد به طوری که در ساعات پایانی آن روز، هر دلار به نرخ ۱۱ هزار و ۹۰۰ تومان فروخته می‌شد.
از دقیقه‌های آغازین معاملات صبح روز چهارشنبه (۲۶ تیر) روند نزولی قیمت دلار تشدید شد به طوری که از ساعت ۹ صبح تا ساعت ۱۴ حدود ۷۰۰ تومان کاهش یافت و در صرافی‌های بانکی از ۱۱ هزار و ۹۰۰ به ۱۱ هزار و ۲۰۰ تومان افت کرد. البته در عصر روز چهارشنبه از شدت کاهش قیمت دلار، کاسته شد و قیمت‌ها اندکی بالا رفت.
در روز پنجشنبه قیمت دلار به تعادل و ثبات رسید، بر این اساس هر دلار به نرخ ۱۱ هزار و ۴۰۰ تومان خریداری و ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان به فروش می‌رسید.
دلالان ارزی، محتاط شده‌اند
دلالان و سوداگران ارزی و افرادی که در کنار خیابان اقدام به خرید و فروش دلار می‌کنند، با توجه به نوسان شدید قیمت‌ها، محتاط شده‌اند.
آنها در پاسخ به کسانی که قیمت دلار برای عصر همان روز یا صبح روز بعد را می‌پرسند می‌گویند هیچکس نمی‌تواند قیمت دلار تا یک ساعت بعد را پیش بینی کند. قیمت دلار هر چند دقیقه یکبار امکان دارد تغییر کند.
آنها تاکید می‌کنند: اگر قصد خرید دلار را دارید باید پول نقد همراهتان باشد تا به ازای آن به شما دلار بفروشیم، اینکه بگویید دو ساعت بعد پول را می‌پردازم قابل قبول نیست.
پیش بینی‌های دلالان از نرخ دلار
زمانی که از یک دلال خواستیم تا پیش بینی واقعی خود از نوسان نرخ دلار و زمان مناسب برای خرید را اعلام کند، گفت: «به نظرم چند وقت دیگر هم صبر کنید، بعد دلار بخرید. هنوز قیمت‌ها بالاست، شاید تا در روزهای بعد بتوانید با نرخ ۱۰ هزار تومان و یا حتی ۹ هزار و ۵۰۰ تومان نیز خرید کنید.»
دلال دیگری گفت: «کاهش قیمت دلار، کوتاه مدت هست، در هفته‌های بعد دوباره قیمت‌ها بالا می‌رود.»
اما یک فروشنده دلار گفت: «نمی توان رقم دقیقی را اعلام کرد، شایعه شده که احتمالاً قیمت‌ها تا هشت یا ۹ هزار تومان نیز افت کند.»
تمایل بازار ارز برای ورود به کانال قیمتی ۱۰ هزار تومانی
آغاز روند کاهشی نرخ ارز که از دهه اول تیرماه شکل گرفته و تا روز پایانی هفته گذشته نیز ادامه داشته، شرایط را به گونه‌ای رقم زده که نرخ ارز در بازار آزاد، با هدایت صرافی‌های بانکی، نوسان در کانال ۱۱ تا ۱۲ هزار تومانی را انتخاب کرده و حتی در برخی مقاطع از روزهای گذشته نیز، تمایل خود را برای ورود به کانال ده هزار تومانی اعلام کرده است.
بیشتر بخوانید: یک ساله می‌توانیم وابستگی لوازم خانگی به قطعات خارجی را قطع کنیم
در این میان، خبر از برخی اقدامات و تحرکات بانک مرکزی برای تعامل با شبکه صرافی‌های خارج از کشور می‌دهند و اعلام می‌کنند که بانک مرکزی به درستی مسیر هدایت و مدیریت بازار ارز را انتخاب کرده و با استفاده از روش‌های مدیریتی که به خصوص در برخی بازارهای مهم تعیین نرخ ارز در سایر کشورهای دنیا به کار گرفته است، تلاش کرده تا ورودی‌های اسکناس ارز به کشور را به نحو قابل توجهی افزایش دهد.
در عین حال عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی نیز بارها طی هفته‌های گذشته در مورد وضعیت بازار ارز و میزان ذخایر اسکناس ارز کشور صحبت کرده و به صراحت اعلام کرده که علاوه بر اینکه ورودی‌های بازار ارز افزایش یافته، بسیاری از افراد فروشنده ارز شده‌اند و بنابراین بانک مرکزی طی برخی روزها، حتی خرید بیشتری نسبت به فروش اسکناس در شبکه صرافی‌های بانکی داشته است و به نوعی، بانک مرکزی بیشتر در نقش خریدار ارز در بازار وارد شده تا فروشنده، به همین دلیل میزان عرضه و تقاضا در بازار به نحو متعادلی پیش رفته است.
همگرایی بی‌سابقه نرخ بازار آزاد با سامانه نیما
اما نکته حائز اهمیت در رفتار بازیگران بازار ارز که به نوعی متقاضیان و عرضه‌کنندگان ارز را در برمی‌گیرد، خروج واردکنندگان از صف تأمین ارز نیمایی آن هم به دلیل همگرایی بی‌سابقه نرخ بازار آزاد با سامانه نیما بوده است؛ به نحوی که اکنون برای واردکنندگان ماندگاری در برخی صف‌های تأمین ارز از سامانه نیما به دلیل اولویت‌هایی که بانک مرکزی در تأمین ارز در این سامانه دارد، صرفه اقتصادی و فنی نداشته و به همین دلیل بیشتر گرایش به سمت خرید ارز از صادرکنندگان است و منابع غیر از ارزهای پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و فلزات رنگین است و به همین دلیل تقاضا برای خرید ارز از سامانه نیما کاهش یافته است. این خود عاملی بر این شد که با کاهش تقاضا در سامانه نیما، عرضه بیشتر، منجر به کاهش نرخ بر اساس مکانیزم‌های عرضه و تقاضا شود.
در این میان البته فعالان بازار ارز به نکته دیگری هم اشاره می‌کنند و آن، تعدیلی است که طی هفته‌های گذشته بر روی خوراک پتروشیمی‌ها صورت گرفته و به همین نسبت، با توجه به اینکه این خوراک با نرخ سامانه نیما تأمین می‌شود، عملاً فروشندگان ارز در این سامانه، یعنی پتروشیمی‌ها، خیلی تمایلی به بالا رفتن نرخ ندارند و به همین دلیل عموماً سطح متعادلی از قیمت را رعایت کرده و بنابراین نرخ در این سامانه نسبت به گذشته، از حباب کمتری برخوردار است؛ چراکه بالا رفتن نرخ در این سامانه اگرچه ممکن است درآمد بیشتری را نصیب پتروشیمی‌ها و فلزات رنگین کند، اما به همان تناسب، خوراک آنها را نیز گران‌تر خواهد کرد؛ پس نوعی خودکنترلی در این بازار شکل گرفته است.
آیا ارز می تواند تک نرخی باشد؟
دکتر مجید شاکری تحلیلگر مسایل اقتصادی به کاهش نرخ ارز پرداخت و نوشت: مکررا از زبان اساتید محترمی می شنوم که ارز باید تک نرخی شود. اما آیا اساسا ارز می تواند تک نرخی شود؟
حقیقت این است که به جز " اسکناس" کلمه ارز تک نرخی چندان معنای اجرایی ندارد. حتی در کشورهای ناشر یک ارز قوی( ولو هاردکارنسی) نرخ تبدیل پول ملی به سایر اسعار بسته به استفاده و نحوه دسترسی متفاوت است( مثل دلار سیاه و سفید، یوان هنک کنگ و یوان شانگهای) می توان گفت قوت اقتصادی و باز بودن کانال های مالی باعث می شود فاصله بین این نرخ های تبدیل متفاوت به صفر میل کند اما هرگز بازار حواله( به معنای غیر اسکناس) نمی تواند یک بازار تک نرخی مطلق شود.
بطور خاص درباره ایران ، با توجه به جنس، کیفیت، اندازه، منشا، مصرف و دهها پارامتر دیگر، نرخ برابری ریال با ارز خارجی، قیمتهای متفاوتی در آن واحد قابل طرح است.
با توجه به شدت تضییقات جدایش این نرخ ها شدید است و اساسا با محصولات مختلفی مواجهیم( تا ۳۰ درصد تفاوت روی ارز واحد بسته به شرایط روز) فلذا بدیهی است که صحبت از ارز تک نرخی در ایران نه معقول است و نه شدنی.
یکی از ایرادات مهم و دردناک طرح ارز ۴۲۰۰ تومانی عدم توجه به همین حقیقت اولیه( علیرغم تذکر جدی کارشناسان در هفته اول بعد از تصمیم) بود که منجر شد تخلیه ارز به فوریت از ارز با کیفیت تر آغاز شود.
به بیان دیگر بر خلاف پیش فرض غالب بین مفهوم ارز ازاد و مفهوم ارز تک نرخی تفاوت بسیار زیاد وجود دارد.
