کاخ چهلستون یا عمارت کلاه فرنگی از دوران صفوی و حکومت شاه طهماسب به جا مانده است.این بنای تاریخی جدای از پیشینه ی قوی دارای طراحی جالب و بسیار زیبایی است که آن را به یکی از مناطق گردشگری استان قزوین مبدل کرده است.
تاریخچه ی کاخ چهلستون قزوین
کاخ چهل ستون یکی از زیباترین و ارزشمندترین بناهای تاریخی شهر قزوین، در دوره صفویه بنا شده است. شاه تهماسب صفوی در سال ۹۵۱ (ه.ق) به دلیل حملات ترکان عثمانی تصمیم به انتقال پایتخت از تبریز به قزوین گرفت. به موجب اشعاری که در جبهه تالار از زیر گچ خارج شده، مصراع: «مبارک‌ترین بناهای دنیا» که به حساب حروف ابجد سال ۱۰۵۷ هجری قمری (مصادف با ۱۰۲۶ هجری شمسی و ۱۶۴۷ میلادی) است، گفته می‌شود که ساختمان کاخ چهلستون در پنجمین سال سلطنت شاه عباس دوم بنا شده است.در آن زمان این بنا را کلاه فرنگی می نامیدند که بعد ها به کاخ چهلستون معروف گردید.بعد از انقلاب اسلامی و طی سال ها این کاخ مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت تا اینکه در نهایت عنوان موزه خوشنویسی به آن داده شد. کاخ چهلستون قزوین، به همراه سردر عالی قاپو، تنها بناهای باقی مانده از باغ های دوره صفویه در قزوین هستند.
مطالب مرتبط: کویر مصر در دل ایران
معماری عمارت چهلستون قزوین
نقشه‌ی بنا دارای طرحی با محورهای چلیپایی(صلیبی) و برون گراست. طبقه اول بنا دارای سالن وسیعی است که در چهار طرف آن چهار اتاق با هندسه متفاوت از یکدیگر وجود دارد. بنا دارای چهار ایوان است که در گذشته باز بوده وجریان هوای مطبوعی از آن عبور می کرده ولی امروزه برای محصور کردن و حفظ تزیینات با پنجره بسته شده است . این بنا از نظر معماری طوری ساخته شده است که در تابستان هوای مطبوعی در داخل آن جریان داشته است. شیب درب ورودی آن باعث می شود که جریان هوا به مرکز هدایت شود. رواقی با ستونهای آجری و قوسهای نیم دایره گرداگرد این طبقه را در بر گرفته. ازاره سازی سازی های آن با سنگ و بقیه آجر ی است. تقریباً تمامی بنا از نقاشی پوشیده شده است که متعلق به دوران صفویه و قاجار است.
نقاشی ها و دیوارنگاره های کاخ چهلستون
بر روی دیوارها سه لایه دیوارنگاره وجود دارد که نشان دهنده دوره های تاریخی رسم آن است. آن طور که از شواهد بر می آید این دوره ها به ترتیب به دوره صفوی و دوره قاجار بر می گردد. نقاشی های دوران صفوی به وسیله آبرنگ کشیده شده و رنگ ها ملایم است؛ اما نگارگری های دوره قاجار با رنگ های گیاهی انجام شده و رنگ های آنها کمی تند است. این تصاویر متاثر از تغییر و تحولات سیاسی معاصر خود بوده اند، به طوری که حتی اثری از ظهور نادرشاه افشار و مکتب افشاریه در آنها دیده می شود. تعداد این نقاشی ها مشخص نیست اما آن گونه که "عبدالملک شیرازی" و "قاضی احم حقی" بیان کرده اند، این نقاشی ها بر روی دیواری از آب طلا کشیده شده اند.
از نقش های جالب موجود در دیوارنگاره ها، نقش پرندگان است. پرندگانی که در این تصاویر دیده می شوند شامل سینه سرخ، گنجشک، مرغابی، قرقاول با سری شبیه هدهد و پرندگان دم بلندی که بر انحنای شاخه های نازک نشسته و همراه پروانه ها شده اند، می شود. طرح کلی پرندگان و دقتی که برای رسم آنها به کار گرفته شده، با آثار نامدارانی چون رضای عباسی و شفیع عباسی و دیگر هنرمندان این دوره قابل مقایسه است.
در طبقه زیرین بنا، نمونه هایی از مینیاتور را می بینید که از زیباترین نقاشی های دوره صفوی و سلطنت شاه طهماسب است. مناظر عاشقانه ای که با چیره دستی رسم شده اند. در تابلوی جبهه شمالی ساختمان، نقشی از یک جشن وجود دارد. منظره ای از باغ با درختان پرگل و جویبار در حال گردش که شادی را به خوبی به نمایش می گذارد. تابلوی ایوان شرقی، از نظر درخشندگی و تموج (موج هایی که در نقاشی وجود دارد) در رنگ از بهترین آثار کاخ است. نگاره ای که شاخصه آن، استفاده از رنگ های طلایی، آبی، مغز پسته ای، فرم متنوع لباس ها و ترسیم حالت های مختلف بدن با نرمش های خاص است.
