این بیماری پس از آلزایمر معمول ترین بیماری مخرب اعصاب به شمار می رود! به طور مختصر می توان گفت بیماری پارکینسون یکی از انواع بیماری های نورولوژیک است که فرد مبتلا به آن به تدریج توانایی جسمی و روحی خود را از دست داده و در صورت عدم انتخاب راهکار درمانی مناسب با سرعت بیشتری بر شدت علائم آن افزوده می شود.
سیر بیماری پارکینسون پیشرونده است و منجر به کاهش تدریجی عملکرد فرد می شود.
بیماری پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون (Parkinson’s Disease) یا PD، برای اولین بار توسط دانشمند بریتانیایی دکتر جیمز پارکینسون در سال ۱۸۱۷ میلادی توصیف شد.
دکتر جیمز پارکینسون این بیماری را فلج لرزان نامید اما در اصل تمامی افراد مبتلا به بیماری پارکینسون لرزش ندارند.
گفتیم که بیماری پارکینسون از شایع ترین بیماری های مخرب اعصاب به شمار می رود.
و همانطور که می دانید مغز که بخشی از سیستم اعصاب است خود از بخش های مختلفی تشکیل شده است.
ساقه مغز بخشی از مغز است که در قسمت پایینی مغز قرار دارد و خود در بر گیرنده مغز میانی، پل مغزی و بصل النخاع می باشد.
درون ساقه مغز منطقه کوچکی تحت عنوان ماده جسم سیاه وجود دارد که در تنظیم حرکات بدن نقش دارد.
در بیماری پارکینسون، سلول ها در جسم سیاه، ساخت دوپامین (یعنی ماده ی شیمیایی که در مغز به ارتباط سلول های عصبی کمک می کند) را متوقف می کنند و در نتیجه دوپامین کاهش می یابد.
با از بین رفتن سلول هایی که ترشح دوپامین را به عهده دارند مغز پیام های لازم در مورد چگونگی حرکت و زمان حرکت را دریافت نمی کند و این امر باعث از بین رفتن تدریجی کنترل عضلات می شود.
بنابراین در این بیماران ممکن است حرکاتی مانند حرف زدن، نوشتن ،کارکردن، لباس پوشیدن و حتی پلک زدن به کندی انجام گیرد.
بیماری پارکینسون در واقع یک اختلال مغزی پیشرونده است بدین معنا که تغییرات داخل مغز در طول زمان ادامه دارند.
علائم و نشانه های بیماری پارکینسون در ابتدا خفیف هستند و گاهی اوقات ممکن است نادیده گرفته شوند و به تدریج با پیشرفت سیر بیماری علائم تشدید می شوند.
ارزیابی وضوح ذهنی، عملکرد، رفتار و خلق و خوی ،فعالیت های روزمره زندگی و حرکت در هر مرحله از بیماری می تواند به تعیین بهترین درمان کمک کند.
نشانه های این بیماری معمولا از ۵۵ تا ۶۰ سالگی به بعد پدیدار می شوند اما احتمال بروز در افراد جوان تر نیز وجود دارد. همینطور داشتن یک عضو از خانواده که مبتلا به پارکینسون باشد اندکی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
جالب است بدانید مردان نسبت به زنان بیشتر احتمال دارد به بیماری پارکینسون مبتلا شوند.
نکته ی امید بخش در این بیماری این است که امید به زندگی در افراد دارای پارکینسون همچون افراد سالم است.
علایم بیماری پارکینسون
به طور مختصر علایم بالینی این بیماری و در واقع نشانه های متمایز این بیماری عبارتند از:
- لرزش یا ترمور(در حین استراحت)
- کندی حرکت
- سفتی یا رژیدیتی و خشکی اندام ها
که هر کدام از این علایم به همراه علایم دیگری که ممکن است در این بیماران مشاهده شود. در حالیکه دو یا تعداد بیشتری از این علایم بویژه در یک سمت بیشتر از سمت دیگر پدیدار شود بیماری پارکینسون تشخیصی است که مورد بررسی قرار می گیرد مگر اینکه علایم دیگری همزمان وجود داشته باشد که بیانگر احتمال بروز بیماری دیگری باشد.
همان طور که اشاره شد معمولاً علایم پارکینسون ابتدا در یک سمت بدن ظاهر می شوند و با گذشت زمان به سمت دیگر بدن منتقل می‌شوند. در واقع حرکات بدن این بیماران کند و تعادل آن ها ضفیف است. علائمی که بیان شد به عنوان علائم اصلی و شاخص بیماری پارکینسون در نظر گرفته می شوند.
علاوه بر اینها علائم دیگر نیز وجود دارد که ممکن است در همه این افراد مشاهده نشود اما در صورت وجود، ارزیابی و درمان و توانبخشی آنها حائز اهمیت است.
از جمله ی این علائم میتوان مواردی همچون:
- بی قراری در خواب و یا خستگی در طول روز
- صدای یکنواخت و یا لکنت زبان
- دشواری در بلع
- مشکلات حافظه گیجی یا زوال عقل
- پوست چرب
- یبوست و….
را نام برد.
علت بیماری پارکینسون
دلیل یا دلایل اصلی ابتلا به این بیماری هنوز ناشناخته است اما در سال های اخیر تحقیقات مختلف نشان دهنده ی تاثیر فاکتور هایی از جمله ژنتیک، عوامل محیطی و عادات تغذیه ای می باشد.
محققان متوجه شده اند که جهش های ژنتیک خاص می تواند باعث ابتلای فرد به بیماری پارکینسون شود.
در واقع تغییرات ایجاد شده در برخی ژن های خاص می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد هر چند که این تغییرات ژنتیک با ریسک پایینی همراه است و این عامل در موارد نادر باعث ابتلا به این بیماری می شود .
قرار گرفتن در معرض مواد سمی یا فاکتورهای محیطی می تواند ریسک ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد اما این ریسک نیز به نسبت کم و ناچیز است.
در واقع به نظر می رسد حشره کش‌ها خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
احتمال ابتلا به این بیماری در افراد مبتلا به دیابت نوع دو بیشتر است.
رژیم غذایی مدیترانه‌ای که شامل انواع سبزی، میوه و حبوبات است خطر ابتلا به بیماری پارکسیون را کاهش می‌دهد.
پیش بینی می شود مصرف زیاد چربی های حیوانی به عنوان یک عامل خطر ساز برای ابتلا به بیماری پارکینسون باشد در صورتی که حبوبات، آجیل، سیب زمینی، سبزیجات و گوجه این امکان را کمتر می سازد.
در مجموع لازم است تحقیقات زیادی برای شناسایی فاکتورهای تاثیرگذار بر ابتلا به بیماری پارکینسون انجام شود.
تشخیص و ارزیابی بیماری پارکینسون
تشخیص بیماری پارکینسون اغلب به صورت بالینی انجام می گیرد و با توجه به شرح حال و معاینه دقیق نورولوژیک توسط متخصص مغز و اعصاب انجام می شود.
برای ارزیابی و تشخیص پارکینسون معمولا موارد زیر را انجام می دهند:
- - ضربه به انگشت دست و انگشت شست با هم و یا ضربه به پا برای بررسی کُندی حرکت مراجع
- - شل کردن دست برای مشاهده لرزش در حین استراحت
- - شل کردن عضلات حین حرکت گردن بازو ها و ساق پا به منظور بررسی سفتی اندام ها
- - حفظ تعادل ایستادن حین هل دادن آرام
- - معمولا اسکن های مغزی برای تشخیص پارکینسون استفاده نمی شوند. اگرچه می توانند برای رد کردن بیماری های دیگر و تشخیص افتراقی مورد استفاده قرار بگیرند.
روشهای PET Scan که به طور اختصاصی کاهش جذب عقده های قاعده ای مغز را نشان می دهد و بیماری پارکینسون را تایید می کند نیز به صورت روتین استفاده نمی شود و بیشتر در مطالعات تحقیقاتی این روش مورد استفاده قرار می گیرد.
برای درمان بیماری پارکینسون از متدهای درمانی مختلفی استفاده می شود و به علت پیشرونده بودن سیر بیماری و کاهش تدریجی عملکرد فرد توانبخشی این بیماران و بویژه کاردرمانی به عنوان عضوی از تیم درمان حائز اهمیت است.
چهار مورد از مهم‌ترین نشانه‌های هشدارآمیز که خطر ابتلاء به پارکیسنون را در پی دارند، می‌خوانید:
۱) از دست دادن حس بویایی
یکی از تجربیات مشترکی که افراد مبتلا به پارکینسون به یاد می‌آورند، تغییراتی است که سال‌ها پیش از ابتلاء به رعشه یا دیگر مشکلات حرکتی در احساس بویایی خود به آن دچار شده‌اند. اما ممکن است بسیاری از افراد حتی متوجه نباشند که از دست دادن حس بویایی‌شان شرایط بسیار بدی دارد. اما آزمایش‌ها حاکی از آن است که ۹۰ درصد افرادی که به پارکینسون مبتلا هستند، حس بویایی خود را از دست داده بودند.
۲) شب‌های ناآرام
ارتباطی میان اختلال رفتار خوابِ حرکت تند چشم در خواب (REM) و خطر ابتلاء به پارکینسون وجود دارد. اختلال رفتار خوابِ حرکت تند چشم در خواب یا به اختصار (RBD) چیزی بیشتر از تجربه یک شب ناآرام ساده است. افراد مبتلا به این اختلال در خواب رویاهای خود را اجرا کرده و گاهی اوقات در خواب خود به شدت حرکت می‌کنند به طوری که حتی می‌توانند به خود آسیب برسانند اما اغلب هیچ خاطره‌ای از کارهایشان ندارند.
اختلال رفتار خوابِ حرکت تند چشم در خواب نادر است و توسط یک متخصص خواب قابل تشخیص است اما اکثر افرادی که به این اختلال دچار هستند، طی یک دهه به بیماری پارکینسون یا دیگر بیماری‌های مشابه آن مبتلا می‌شوند.
۳) یبوست
مشکلات مربوط به هضم و حرکات روده یک مشکل بزرگ برای افراد مبتلا به پارکینسون است و اکنون مشخص شده که این مشکلات می‌توانند از مدت‌ها پیش از آغاز رعشه‌ها و دیگر مشکلات حرکتی آغاز شوند که فرد را مجبور به مراجعه به متخصص اعصاب می‌کنند.
اگر چه همانند دیگر نشانه‌ها، یبوست نیز می‌تواند علل دیگری داشته باشد اما نکته مشخص آن است که افراد مبتلا به پارکینسون با مشکلاتی مربوط به حرکات روده از جمله یبوست دست و پنجه نرم می‌کنند. در واقع یبوست یکی از نشانه‌های بسیار زود هنگام است که می‌تواند تا ۲۰ سال پیش از ابتلاء به پارکینسون بروز پیدا کند.
۴) اضطراب و افسردگی
احساس اضطراب و افسردگی به میزان بیش از حد طبیعی آنها به دلیل مسائل زندگی، یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که افراد مبتلا به پارکینسون گاهی حتی آن را بیشتر و بدتر از مشکلات حرکتی گزارش می‌دهند.
این مشکل احتمالاً به دلیل تغییرات در تعادل فعالیت شیمیایی در مغز است و این تغییرات تا ۱۰ سال پیش از تشخیص ابتلای فرد به پارکینسون در او رخ می‌دهد. بنا بر گزارش سی‌ان‌ان، مهم است به یاد داشته باشید که دلایل بسیاری برای وقوع هر یک از این نشانه‌ها یا حتی ترکیبی از آنها ممکن است وجود داشته باشد و حتی اگر در حال حاضر تمامی این نشانه‌ها را دارید بدان معنا نیست که لزوماً به پارکینسون مبتلا خواهید شد. اما شواهد خوبی وجود دارد که این نشانه‌ها در تمامی افراد مبتلا به پارکینسون پدیدار شده است.
بیشتر بخوانید
