در سال 1397 مصرف بنزین در ایران تقریبا 91 میلیون لیتر در روز بوده است. یعنی بیش از 33 میلیارد و 200 میلیون لیتر ، که تقریباً 6 برابر میانگین مصرف بنزین در جهان است.

این ارقام به خودی معنایی ندارند و برای معنادار کردن آنها به سراغ یک محصول خودرویی پرمصرف کشور می‌رویم که سهم قابل توجهی در بلعیدن این حامل انرژی دارد؛ و اینکه با تغییر ریل سیاستگذاری می‌توان به سادگی ناوگان وانتی کشور را بهترین نمونه رایج دنیا بازسازی کرد. 

یک نمونه ساده

نیسان وانت یا همان نیسان آبی معروف و وانت پیکان استخوان‌بندی اصلی حمل و نقل وانتی کشور را با 1.6 میلیون دستگاه به خود اختصاص داده‌اند. نیسان آبی با تیراژ 750 هزار در ایران، در دنیا از سال 1970 تا 1982 تولید شد، اما در کشورمان از سال 1348 تاکنون درحال تولید است. با این تفاوت که به جای پیشرانه اولیه ژاپنی از موتورهای بی کیفیت چینی در آن استفاده می‌شود که صدای مصرف‌کنندگان را درآورده است. این خودرو 20 لیتر در 100 کیلومتر مصرف دارد و قرار است تولید آن متوقف شود و جای خود را به خودرویی مشابه دهد!

با یک مقایسه ساده بین نیسان آبی و تویوتا هایلوکس 2018 با 2.7 لیتر حجم موتور که با قانون عجیب منع واردات خودروهای با حجم موتور بیش از 2.5 لیتر نمی‌تواند به کشور وارد شود، می‌توان به برداشت جالبی از مدیریت مبتنی بر بنزین ارزان و خودروی بی‌کیفیت رسید.

تویوتا هایلوکس معمولی و نیسان آبی هر دو تقریبا یک تن بار را حمل می‌کنند، که البته نیسان آبی دو کابین توان حمل 600 کیلو بار را دارد. اما ببینیم در مصرف این دو وانت چه خبر است و کاری هم به کیفیت ساخت و غیرو نداریم، زیرا به اندازه کافی روشن و گویا و بی‌نیاز از توضیح است.

تویوتا وانت هایلوکس با استهلاک بسیار پایین؛ پایین‌ترین نرخ استهلاک در دنیا در خانواده پیکاب؛ 12 لیتر در هر 100 کیلومتر بنزین مصرف می‌کند. این میزان مصرف بنزین در نیسان آبی 20 لیتر است.

اگر هر نیسان آبی سالی 30 هزار کیلومتر تردد داشته باشد، حدود 6000 لیتر بنزین مصرف کرده است که نشان می‌دهد ناوگان بیش از 750 هزار دستگاهی نیسان ایران سالانه حداقل 4 میلیارد و 500 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کند. البته شواهد معقول نشان می‌دهد که وانت‌، سواری‌های عمومی و امثالهم بیش از عدد 30 هزار کیلومتر در سال تردد دارند، اما به دلیل نبود آمارهای قابل اتکا به این عدد بسنده شده است.

با 2.2 میلیارد دلار معادل پولی 4.5 میلیارد لیتر حداقل مصرف بنزین نیسان آبی، یعنی با نرخ فوب خلیج فارس بیش از 2.2 میلیارد دلار، می‌توان سالانه 120 هزار دستگاه تویوتا هایلوکس به‌عنوان بهترین وانت دنیا وارد کشور کرد و به طور رایگان در اختیار مصرف‌کننده قرار داد، تا هم بهره‌وری حمل و نقل کشور به‌میزان بسیار زیادی بالا رود و هم مصرف سوخت و آلودگی هوا به‌طور چشمگیری کاهش یابد. نیازی به گفتن نیست که مردم حاضرند برای این خودروها قیمت منطقی پرداخت کنند و نیازی به واگذاری رایگان نیست.

به زبان خیلی ساده، با این روش در یک بازه زمانی 7 ساله، بهترین وانت‌های دنیا جایگزین نیسان آبی پرمصرف و پرآزار می‌شوند. اما ترجیح داده می‌شود با ادامه سیاست غلط مصرف بیشتر - یارانه بنزین بیشتر، سرمایه‌های کشور دور ریخته شود.