اعضای گروه خانه نجات ایران از اولین روزهای وقوع سیل در استان های سیل زده و درگیر بحران مشغول کار بودند. آنها اما به جای پختن و توزیع غذا در بین مردم یا اقلام دیگر ترجیح دادند پلی شوند میان تشکل های مردمی و سازمان های دولتی. آنها با ارتباطات قوی که در هر دو گروه دارند، در زمان بحران جلساتی را برای هماهنگی های بیشتر در توزیع کمک ها و امدادرسانی به مردم سیل زده تشکیل دادند.
احمد بختیاری موسس خانه نجات ایران و دبیرخانه کارهای داوطلبانه و همچنین نماینده هماهنگ کننده تشکل ها در حادثه سیل در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا اظهار داشت: از روز اول وقوع سیل، در استان گلستان حاضر شدیم. اول برای شناسایی و اعلام نیاز وارد منطقه شده و سپس برای هماهنگی های بیشتر میان تشکل ها و نیروهای مردمی و دولتی ورود کردیم. مثل هماهنگی میان بهداشت یا هلال احمر با ان جی اوها و تشکل ها با استانداری ها.
وی افزود: هماهنگی در زمان بحران بسیار مهم است. به همین دلیل به عنوان انجمن تخصصی حوزه بحران، تصمیم گرفتیم کار هماهنگی میان گروه ها مختلف را انجام دهیم تا در روند خدمت رسانی به مردم سیل زده با سرعت و سهولت بیشتری ورود کنیم. یکی از دغدغه های بزرگ ما این است که بسیاری از نیروهای مردمی و تشکل ها به این دلیل که از کارهای دولت خبر ندارند، منابعشان را دور می ریزند. برای مثال 30 روستا درگیر یک حادثه شده اند. دولت به 20 روستا خدمات می رساند و اگر هماهنگی انجام نشود و نیروهای مردمی نیز به همان 20 روستا کمک برسانند، آن وقت 10 روستا بدون کمک و خدمات باقی می مانند و این فاجعه است.
بختیاری ادامه داد: به همین دلیل اگر کمک ها هم راستا با تلاش های سازمان دهی شده نباشد، کار مفیدی صورت نمی گیرد و از طرفی منابع کمکی دور ریخته می شود.
موسس خانه نجات ایران درباره اینکه چطور زمان وقوع سیل در استان های درگیر، تشکل ها را شناسایی کرده و آنها را با نیروهای دولتی هماهنگ می کردند، توضیح داد: حدود 12 سال است کار ما این بوده و به همین دلیل ارتباطات قوی با ارگان های دولتی و غیردولتی داریم. در زمان بحران به سرعت با رابطان خود از جمله استانداری ها، هلال احمر، وزارت بهداشت و تشکل هایی که در منطقه بودند، ارتباط گرفته و برای آنها جلسات هماهنگی تشکیل دادیم.
وی اضافه کرد: مثلا در گلستان بیش از 30 تشکل را که برای کمک در منطقه به طور مستمر حضور داشتند، شناسایی کردیم. این جدای از گروه هایی بود که برای یک تا دو روز وارد منطقه شده بودند که تعداد آنها در گلستان به بیش از 100 گروه می رسید.
* هماهنگی برای دلگرمی مردم
بختیاری با اشاره به اینکه حضور گروه هایی که به مدت یکی دو روز و برای توزیع کمک به مناطق بحرانی ورود می کنند، اتفاق وحشتناکی است، گفت: این گروه ها ناخواسته به فرهنگ بومیان منطقه آسیب می زنند. برای مثال عده ای از آنها در حالت عادی به فقرا و نیازمندان کمک می کنند و حالا برای کمک به سیل زدگان همان برخوردی را می کنند که با فقرا دارند. آنها نمی دانند که سیل زده فقیر نیست. آنها تا دیروز همه چیز داشتند اما امروز در جریان سیل زندگی شان را از دست داده اند و باید با کرامت بیشتری با آنها برخورد شود.
موسس دبیرخانه کارهای داوطلبانه تصریح کرد: گاهی کمک هایی که انجام می شود نیز اشتباه است. در جریان سیل ما شیرخشک زیادی در منطقه دیدیم. شیرخشک لازم است اما برای فردی که به مشکل برخورده است. طبق قانون هلال احمر شیرخشک برای کودکان زیر سه سال است و به کودک چهار ساله شیرخشک نباید داد. همه می دانیم شیر مادر در اولویت است و بچه باید از شیر مادر تغذیه کند اما اگر مادر به مشکل برخورده و قادر به شیر دادن نباشد، در این میان کمک شیرخشک، به جا و درست خواهد بود.
وی ادامه داد: هنگام ارائه اقلام به خانواده های بحران زده باید بدانیم مثلا به کدام خانواده شیرخشک بدهیم. تخمین و برآورد خانواده هایی که فرزند شیرخواره دارند، شاید در ظاهر سخت باشد اما برای شبکه بهداشت کار راحتی است. آنها سامانه ای دارند که از طریق آن می توانند تعداد فرزندان شیرخواره یک روستا را برآورد کنند. حتی در یک روستایی که 30 خانواده دارد، یک بهورز به راحتی می تواند تعداد بچه های شیرخواره، افراد معلول، زنان باردار را اعلام کند.
بختیاری افزود: به همین دلیل هماهنگی می تواند در جلوگیری از دورریز کمک ها و حیف شدن منابع کمک کند. از طرفی کمک ها باید همه جانبه و اصولی باشد. وقتی هماهنگی صورت بگیرد، کمک ها بهینه تر و در راستای خدمت درست به مردم خواهد بود. این اتفاق تا حدودی در سیل رخ داد و می توانم بگویم کمک ها در سیل بهتر از حادثه زلزله در کرمانشاه بود.
موسس خانه نجات ایران گفت: در حادثه سیل گروهی شکل گرفت با عنوان دلگرمی گلستان، لرستان و خوزستان. 13 خیریه در این گروه عضو بودند و آنها در قالب دو ماشین به ازای 2 هزار خانواده اقلام غذایی و بهداشتی به لرستان آورده بودند اما نمی دانستند کمک های خود را کجا پخش کنند. این درحالی بود که کار پخش را هم خودشان می خواستند انجام دهند.
وی ادامه داد: در اینجا ورود کردیم و با هماهنگی هلال احمر، چند نفر از آنها برای توزیع با بچه های دلگرمی، وارد عمل شدند. هلال احمر روستاهای نیازمند را معرفی کرد و اقلام به خوبی در بین آنها پخش شد. از طرفی هلال احمر در دفترچه ای که به همراه داشت محل هایی را که کمک دریافت کرده بودند، یادداشت می کرد و این نشان می داد که چه اقلامی میان چند نفر و کجا پخش شده است. کار پخش در این مناطق آنقدر به خوبی و با حفظ آرامش و کرامت انسانی سیل زدگان انجام شد که خودمان هم از این همه هماهنگی لذت بردیم.
* گاهی کمک ها تبدیل می شود
بختیاری خاطرنشان کرد: وقتی بحرانی رخ می دهد، بسیاری از مردم برای کمک به هموطنانشان که درگیر حادثه اند، سنگ تمام می گذارند. اما باید درنظرداشت که کمک ها باید هم راستا با فراخوان هلال احمر و استانداردهای این سازمان باشد. وقتی اعلام می شود نیاز به پک بهداشتی است برخی از افراد شامپو و صابون برند خاصی را که گران قیمت است، خریداری کرده و برای کمک ارسال می کنند. در حالی که باید صابون معمولی می خریدند. این اتفاق خوشایند نیست چراکه در بین مردم درگیر بحران باعث ناراحتی و تنش می شود.
وی ادامه داد: ممکن است مردم اعتراض کنند که چرا کمک ها به همسایه ام بهتر و بزرگتر و خاص تر بود اما برای ما نه یا چرا به ما کنسرو لوبیا دادی اما به فلانی کنسرو قورمه سبزی. همین فرق گذاشتن در ارائه کمک به مردم باعث ناراحتی آنها می شود.
موسس خانه نجات ایران با اشاره به کمک های خارجی کشورهای دیگر تاکید کرد: دو مدل کمک های خارجی داریم. کمک هایی مثل قایق یا موتور پمپ که کمک های خوبی هستند و به شخص خاصی نمی رسد و به کار امدادرسانی سهولت می بخشد که در سیل اخیر این کمک ها به موقع و به جا بودند. بخش دیگری از کمک ها اما جزئی تر است. مثل اقلام بهداشتی که در مواقعی به تعداد محدود ارسال شده است. مثلا در جریان سیل به چشم خودم بسته های کشور ترکیه را دیدم که شامل سطل، تی و جارو و شوینده بود که تعداد کمی هم بود.
بختیاری اضافه کرد: خب این کمک ها به تعداد کم را میان چند نفر می شود توزیع کرد که به کسی هم برنخورد. حتی گاهی قابل تبدیل هم نیست.
وی خاطرنشان کرد: در برخی مواقع کمک ها تبدیل می شود. مثلا در حادثه بم یکسری چادرهای آمریکایی وارد کشور شد که تعداد آنها کم بود اما با فروش هر کدام از آنها در بازار می شد 20 چادر چینی خرید که تعداد بیشتری صاحب یک سقف موقت شوند.
موسس دبیرخانه کارهای داوطلبانه تصریح کرد: در بعضی از مواقع کمک ها تبدیل می شود تا هم با استانداردهای داخلی مطابق شود و هم با تبدیل کردن آن بشود به افراد بیشتری کمک کرد. از طرفی مانع از ایجاد تفرقه و ناراحتی بین مردم می شود. تصور کنید در یک منطقه سیل زده به یکی دو نفر چادر خارجی بدهند و مابقی در چادرهای معمولی ساکن شوند. چه اتفاقی می افتد؟ بدون شک مردم ناراحت و معترض خواهند شد.
بختیاری افزود: در زلزله بم خیلی از کمک های خارجی برای بهینه شدن روند امدادرسانی تبدیل شد اما عده ای از مردم با دیدن این کمک ها در بازار شایعه پراکنی کرده و گفتند اینها را فلان ارگان برداشته و برای پرکردن جیب خودشان فروخته است. اما آنها از پشت پرده این موضوع و واقعیت ماجرا اطلاع نداشتند و نمی دانستند که این اقلام تبدیل شده و در این امانت خیانتی صورت نگرفته است. بلکه کمک ها پس از تبدیل در حجم بیشتر و بهتری به دست مردم رسیده است. گاهی ارگان های امدادی مجبور به این کار می شوند و قضاوت نابه جا فقط خستگی را در تنشان باقی می گذارد.
موسس خانه نجات ایران گفت: در جریان سیل اخیر گروهی در تعداد محدود توپ بازی آورده بودند تا میان بچه ها پخش کنند و آنها سرگرم شوند. ما اجازه پخش آنها را ندادیم. زیرا توپ به همه بچه های منطقه نمی رسید و تعداد آنها خیلی بیشتر از توپ ها بود. به همین دلیل این توپ ها را به مدیرانی در کمپ ها دادیم تا در جریان بازی های گروهی این توپ ها را در اختیار گروه هایی از بچه ها قرار داده تا با آن بازی کنند و سپس به مدیر کمپ پس بدهند. در واقع بچه ها متوجه شدند این توپ ها متعلق به هیچ کدامشان نیست و باید به صورت تیمی با توپ ها بازی کنند و آن را به مسئول اتاق بازی در کمپ پس بدهند. به این ترتیب هم توپ ها پخش شد و هم اعتراض و مشکلی میان بچه ها پیش نیامد و از طرفی آنها سرگرم هم شدند.
* کفش پاشنه بلند برای سیل زدگان
بختیاری با اشاره به بعضی از کمک های عجیب برخی از مردم افزود: لباس مهمانی برای خانم ها، کفش های پاشنه بلند، کنسرو کله پاچه 5 عدد و وسایلی که نمی شود نامی از آن برد، از جمله کمک های عجیبی بود که گاه در میان سیل کمک های مردمی دیده می شد و قابل پخش نبودند. به همین دلیل مردم باید در جریان کمک ها حتما به فهرست فراخوان هلال احمر توجه داشته باشند. هر اقلامی را نمی توان میان مردم پخش کرد و بدون شک کفش پاشنه بلند در این شرایط به درد هیچ کسی نمی خورد.
* کمک های ویژه گروه آفرود
بختیاری گفت: در جریان سیل در مجموع شکل کمک ها بهتر از حوادث قبلی بود اما با این حال در برخی مناطق بهتر و با هماهنگی های بیشتری نسبت به مناطق دیگر، اقلام و کمک ها میان مردم پخش شد. برای مثال در گلستان و گنبد توزیع خوب بود اما در آق قلا و گمیشان به خاطر ارتفاع آب استفاده از وسایل نقلیه محدود شده و قاعدتا توزیع را ضعیف کرده بود.
وی با اشاره به نقش و کمک های گروه های آفرود در این حادثه گفت: انجمن آفرود گلستان و گروه های آفرود دیگری که از منطقه های دیگر برای کمک آمده بودند، بسیار اثرگذار بودند. آنها به جمع امدادگران پیوستند و در قالب 100 ماشین آفرود به ارسال اقلام بین مردم کمک های ویژه ای انجام دادند.
موسس خانه نجات ایران در پایان خاطرنشان کرد: در زمان بحران کمک و همدلی گروهی با هماهنگی درست نتیجه بخش خواهد بود. همه ما باید دست به دست هم بدهیم تا جریان کمک ها را با هماهنگی اصولی به دست مردم درگیر بحران برسانیم و در منابع صرفه جویی کرده و از دورریز و هدررفت کمک ها جلوگیری کنیم.
اعضای خانه نجات ایران از زمان وقوع سیل در بخش های مختلفی از جمله هماهنگی میان گروه های امدادی، خارج کردن گل و لای از خانه سیل زدگان، بسته بندی اقلام و توزیع آن میان مردم سیل زده در شهرهای مختلف ورود کردند.
گزارش از فاطمه شیری
اجتمام* ف ش*1834
