مُروارید یا دُر، گوهری است معمولاً سفید و درخشان که در اندرون برخی از نرم‌تنان دوکفه‌ای مانند صدف به وجود می‌آید.
جنس مروارید از چیست؟
وقتی جسمی خارجی مانند ذره‌ای شن بین صدف و پوسته او قرار بگیرد جانور لایه‌هایی مرکب از ماده آلی شاخی کونچیولین و بلورهای کلسیت یا آراگونیت را به دور جسم خارجی ترشح می‌کند. از این لایه‌های هم‌مرکز رفته رفته مروارید شکل می‌گیرد. مروارید با جنس دیواره درون صدف یکسان است.
شکل مروارید اغلب نزدیک به کره است هرچند به شکل‌های دیگر مانند گلابی و دکمه و حتی شکل‌های نامنظم هم دیده میشود. درشتی آن به درشتی دانه خشخاش تا تخم کبوتر است.بزرگترین مرواریدی که تا کنون در جهان پیدا شده است داری قطر ١٣ سانتی متر و وزن ٣٧.٦ کیلوگرم است.
مروارید ها بدون دخالت انسان به صورت طبیعی رشد کرده و به وجود می آیند.در سال های اخیر به دلیل آلودگی آب اقیانوس ها و صید بیش از حد صدف ها، مروارید بسیار کمیاب شده است و در نتیجه بسیار گرانبها هستند.
رنگ مروارید اغلب سفید است ولی ممکن است به رنگ‌های صورتی و زرد و سبز و آبی و قهوه‌ای و سیاه نیز دیده شود. در قرن بیستم پرورش مروارید نیز رایج شد. برای تهیه مروارید پرورشی (که گاه مروارید مصنوعی نیز نامیده میشود) با سوراخ کردن پوسته صدف، یک قطعه مروارید بسیار کوچک را در درون صدف قرار می‌دهند تا جانور لایه‌هایی به دور آن ایجاد کند.
هرچقدر اندازه مروارید درشت تر و گرد تر باشد، کیفیت و دوام آن بیشتر خواهد بود. همچنین مروارید اصل دارای رنگ روشن است و تیره و مات نمی باشد. نگهداری از این سنگ زیبا در مقایسه با سنگ های دیگر، به دقت و توجه بیشتری نیاز دارد چرا که مروارید، بسیار نرم و شکننده است و حرارت زیاد، کرم های دست و بدن، عطر ها و یا اسپری های مو که حاوی الکل و اسید مضر هستند می توانند موجب از بین رفتن یکپارچگی و شفافیت سطح مروارید گردند.
آیا مروارید در ایران هم یافت می شود؟
رضا طاهری شاعر و نویسنده اهل بندر کنگان در کتاب از مروارید تا نفت به شرح کارنامهٔ اقتصادی مروارید در خلیج فارس می‌پردازد و فروش بالای مروارید را بیان‌گر اهمیت مروارید در زندگی ساحل‌نشینان خلیج فارس بر می‌شمارد. وی نقش مروارید در دوران گذشته را همچون نفت برای مردم این منطقه می‌داند.
تاریخ اولین صید مروارید مشخص نشده ولی صید آن در دوره هخامنشیان رایج بوده است. در نوشته‌ها و ادبیات ایرانی هزارساله اخیر شاعران و نویسندگان ایرانی بسیار به صید مروارید اشاره شده‌است. اصطخری در قرن چهارم در کتاب مسالک الممالک بیان می‌کند که مرواریدها را از سواحل خلیج فارس به داخل کشور می‌بردند و مروارید خلیج فارس بی همتا است.
ابی عبدالله ادریسی در نزهه المشتاق که در قرن ششم نوشته‌شده‌است به شرح روش سنتی صید مروارید در خلیج فارس می‌پردازد: «در این خلیج، همهٔ مکان‌های غواصی وجود دارد، سیصد مکان مورد توجه است که همه آن‌ها معروف و مشهورند.» و ابوعبدالله ادریسی در همان کتاب ذکر می‌کند: «غواصی در سرزمین ایران نوعی صنعت است که آموخته میشود و در آموزش آن پول فراوانی خرج می‌گردد؛ و آن به این‌گونه‌است که آن‌ها خارج کردن نفس از گوش را تمرین می‌کنند و می‌آموزند تا جایی که یک مرد در آغاز یادگیری‌اش دچار گوش درد میشود و از گوش‌هایش ماده‌ای جاری می‌شده و پس از آن معالجه کرده و آن را از درد و ملامت تبری می‌بخشند. در حال حاضر تنها در جزیره لاوان به میزان محدود صید مروارید انجام می‌گیرد؛ هرچند توسعه و احیای این صنعت تحت بررسی است.
