«حسین اسوبعلی اف» کارشناس مسائل سیاسی و امنیتی منطقه در تحلیلی که در اختیار خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه قرار داد، به بررسی دلایل استعفای رئیس جمهور قزاقستان پرداخت.

در این یادداشت آمده است: استعفای «نورسلطان نظربایف» رئیس جمهور قزاقستان بدون شک هم برای مردم قزاقستان و هم برای جامعه جهانی غافلگیر کننده بود.

البته طی سال های اخیر و به خصوص 2018، پیرامون انتقال قدرت در این کشور هم از سوی برخی از سیاستمداران و هم از سوی کارشناسان قزاق و خارجی صحبت های زیادی صورت گرفت. البته در سال گذشته میلادی برخی از نشانه های آمادگی برای انتقال قدرت (تغییر وضعیت حقوقی شورای امنیت قزاقستان و واگذار شدن ریاست مادام العمر آن به نظربایف و...) به نظر رسید ولی خود نظربایف هیچ گاهی به طور رسمی در رابطه با احتمال کنار رفتن خود از سمت ریاست جمهوری اظهار نظر نکرد.

از واکنش های رسانه های روسی، چینی و کشورهای غربی بر می آید که استعفای نظربایف برای آنها غیر قابل انتظار بوده و نسبت به این رویداد نظر و دیدگاه های مختلفی را منتشر کردند.

با این وجود در مورد دلایل این تصمیم نظربایف و برنامه وی برای جانشینی نکات دقیق و صریح بیان نشده است.

البته این موضوع طبیعی است زیرا تنها چند روز از این اتفاق گذشته و بررسی جامع و دقیق تر آن نیاز به زمان بیشتری دارد.

باید گفت که با توجه به سیستم های حاکمیتی موجود در آسیای مرکزی، استعفا و کنار رفتن از قدرت یک رویداد بسیار خارق العاده به شمار می رود.

بنابر این استعفای نظربایف بدون تردید یک پدیده مثبت بوده و همزمان نشان می دهد که وی دوست ندارد در تاریخ به عنوان رهبری یاد شود که تا آخرین لحظه زندگی (مانند «صفرمراد نیازف» و »اسلام کریم‌اف») با قدرت خداحافظی نکرد.

با توجه به این ملاحظات، استعفای نظربایف همچنین هدف ایجاد تصویر مثبت از نخستین رئیس جمهور قزاقستان را دنبال می کند.

البته باید نسبت به ویژگی های حقوقی و سیاسی انتقال قدرت در قزاقستان نیز توجه داشت زیرا نظربایف ریاست مادام العمر شورای امنیت قزاقستان را با خود داشته و همچنین عضو شورای قانون اساسی و رئیس حزب حاکم «نور آتن» می باشد.

بر اساس قاون جدید در مورد شورای امنیت قزاقستان که در 5 جولای سال 2018 به تصویب رسید، نظربایف به عنوان نخستین رئیس جمهور قزاقستان حق ریاست مادام العمر شورای امنیت را با خود دارد. رئیس جمهور در کنار تعدادی از مقامات عالی قزاقستان عضو این شورا را داشته و در برابر نظربایف پاسخگو خواهند بود.

علاوه بر آن شورای امنیت قزاقستان نهادی برای هماهنگی اقدامات ساختارهای دولتی بوده و همچنین مونیتورینگ و ارزیابی اجرای اسناد استراتژیک کشور را انجام می دهد.

نکته قابل تامل این است که تصمیمات شورای امنیت برای همه قوای سه گانه الزامی است. دولت، وزرا و روسای نهادهای دولتی موظفند به شورای امنیت به طور سالانه گزارش عملکرد دهند.

همچنین در شورای امنیت نامزدی وزرا، روسای نهادهای دولتی، استادارات و شهرداران (به شمول شهردار «آستانه») مورد بحث و بررسی قرار داده خواهد شد.

علاوه بر آن، نهادهای نظامی، امنیتی و انتظامی و همچنین ساختارهای مالی و بازرگانی نیز زیر نظر رئیس شورای امنیت قرار دارند.

با این حال نظربایف تمام مکانیسم های مهم برای مدیریت و کنترل امور در کشور را در اختیار خود داشته و استعفای وی فقط در راستای فراهم کردن روند آماده سازی جانشینی قابل بررسی است.

البته عوامل متعددی را می توان در رابطه با دلایل استعفای نظربایف بر شمرد. کهولت سن، وضعیت سلامتی، نگرانی از احتمال از دست دادن زمان برای تعیین جانشین و از این طریق از دست دادن کنترل بر تحولات آتی کشور، احتمال تشدید اقدامات مخالفین و... از آن جمله می باشد.

از زمان استعفای نظربایف، اکنوندر رسانه های قزاق و خارجی این بحث که چه کسی جانشین نظربایف خواهد بود، داغ شده است.

باید گفت طی سال 2018 نظربایف پیوسته بر ضرورت ارتقاء جایگاه زنان در امور کشور و از جمله امور سیاسی تاکید می کرد. در این رابطه برخی از تحلیلگران از احتمال جانشینی «دریغا نظربایوا» دختر بزرگ نظربایف صحبت به میان می آورند. درحقیقت در شرایط کنونی گزینه دیگری در میان زنان قزاقستان در برابر این زن به نظر نمی رسد.

بنابر این به نظر می رسد اجرای اختیارات ریاست جمهوری از سوی «قاسم جامارت تاکایف» رئیس مجلس سنای قزاقستان فقط برای مرحله انتقال قدرت در نظر گرفته شده و با برگزاری انتخابات جدید ریاست جمهوری به پایان خواهد رسید.

با توجه به موارد فوق، نظربایف نسبت به برگزاری انتخابات در اسرع زمان علاقه مند خواهد بود تا مخالفین و یا نامزدهای دیگر احتمالی برای حضور فعال در این فرآیند سیاسی دست به کار شوند.

البته نظربایف به عنوان ریاست شورای امنیت قزاقستان قادر به کنترل وضعیت کشور در راستای منافع مورد نظر خود می باشد.

اما با این حال، عامل زمانی و وضعیت سلامتی نظربایف باعث نگرانی اطرافیان وی بوده و به این دلیل جانبدار اقدامات سریع و فعالانه برای تحقق مرحله انتقال قدرت هستند.

ح