تیتربرتر؛ بر اساس کتاب نقش فارسی بر احجار هند، تاج محل به دستور شاه جهان، پنجمین پادشاه گورکانی هند به خاطر یادبود همسر ایرانیاش بنام ارجمند بانو که در سال ۱۰۱۵ قمری یا ۱۰۴۰ شمسی در سفری جنگی بههنگام وضع حمل فوت کرد بنا شده است. خود شاهجهان نیز بعدتر در همانجا به خاک سپرده شد.
معماری این ساختمان ترکیبی از معماری ایرانی و معماری گورکانی است و در ساخت آن ۲۰٬۰۰۰ هنرمند به رهبری معمار ایرانی، احمد لاهوری و برادرش حمید لاهوری شرکت داشتهاند در برخی متون نیز از عیسی خان شیرازی و امانت خان شیرازی طغرانویس، نام برده شدهاست که گویا خوشنویسی کتیبههای در و دیوارهای تاج محل به امانت خان واگذار شده بودهاست.
آغاز ساخت تاج محل سال ۱۶۳۲ میلادی (۱۰۴۲ خورشیدی) بوده و در سال ۱۶۴۷ میلادی (۱۰۵۷ خورشیدی) تکمیل شدهاست. برای ساخت این بنا در زمان خود ۳۲ میلیون روپیه هزینه شده است. این مبلغ امروزه برابر با ۵۲٫۸ میلیارد روپیه هند و ۸۲۷ میلیون دلار آمریکاست. تاج محل در سال ۱۹۸۳ در لیست میراث جهانی یونسکو با عنوان «جواهر هنر اسلامی در هند و یکی از شاهکارهای تحسین شده میراث جهانی» به ثبت رسید.
معماری تاج محل
معمار این بنای جادویی شخصی ایرانی به نام احمد لاهوری بود. او 20 هزار نفر را در ساخت تاج محل به کار گماشت، از جمله کارگران، سنگ تراشان، نقاشان و خطاطان. حتی 1000 فیل نیز برای حمل سنگ و مصالح به کار گرفته شدند.
این عمارت با عظمت از سه طرف با دیوارهایی از سنگ قرمز محصور شده است. خود بنا کاملا با سنگ مرمر سفید ساخته شده. شاه جهان دستور داد بهترین نوع سنگ مرمر را از راجستان، افغانستان، تبت و چین بیاورند. اما این برای او کافی نبود. میگویند بیشتر از 28 نوع سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی هم از جمله لاجورد در میان سنگ های مرمر کار شده است.
این مکان برای تجلیل از ممتاز محل و به عنوان هدیهای به او بوده است. در همه اطراف داخل و بیرون بنا، خوشنویسیهایی از اشعار و آیات مقدس به چشم میخورد همچنین روی قبر هم خطوطی در ستایش ممتاز محل خوشنویسی شده است. جالب این است که در اطراف مقبره و در میان خوشنویسیها 99 نام از نامهای خدا دیده میشود. شاه جهان چنین متصور بوده که خانه ممتاز محل در بهشت قرار دارد و تاج محل تصویر آن خانه روی زمین است.
تاج محل یکی از متقارنترین سازههای دنیاست. چهار گوشه آن دقیقا شبیه هم هستند و به دلیل ساخت و معماری خاص دقیقا نقش هر گوشه متقارن و یک شکل است. شاید تنها چیزی که در این عمارت نامتقارن است مقبره مردانه آن است که از نظر وسعت، بزرگتر از مقبره زنانه است. همچنین چهار مناره اطراف ساختمان طوری قرار گرفتهاند که در صورت وقوع حادثه روی ساختمان نیفتند و به سمت بیرون سقوط کنند.
مطالب مرتبط:
اطلاعاتی از تاج محل که نمی دانید
آیا میدانستید تاج محل در ساعات مختلف روز به رنگهای مختلف در میآید؟ سنگ مرمر سفید و صیقلی باعث میشود تاج محل در طول روز تغییر رنگ دهد مثلا صبح زود یک رنگ صورتی کمرنگ دارد در ادامه روز سفید است و در شب به رنگ طلایی تبدیل میشود. تاج محل در شبهایی که ماه کامل است زیبایی عجیبی دارد. میگویند تغییر رنگ تاج محل مانند تغییر خلق و خوی زنانه به خصوص ممتاز محل را نشان میدهد.
شورش سال 1857 خرابیهایی زیادی برای تاج محل به همراه داشت. سربازان نیز مقداری از سنگها و لاجوردها را کندند و باغ هم تخریب شد. در اواخر قرن نوزدهم لورد کورزون نایب السلطنه پیشین هندوستان تحت سلطه بریتانیا، دستور بازسازی تاج محل را داد و در سال 1908 این تعمیرات به پایان رسید. باغی که امروز ما میبینیم طوری بازسازی شده تا مشخصههای چهارباغ داشته باشد. او همچنین یک لوستر به تاج محل هدیه کرد که اکنون در آنجا آویزان است.
در افسانهها گفته شده است شاه جهان قصد ساخت یک تاج محل دیگر را به رنگ مشکی داشت. اما با برکناری از سلطنت نتوانست به این برنامه عمل کند. احتمالا این موضوع از میان نوشتههای تخیلی سیاح اروپایی ژان باپتیست تاورنیر گرفته شده است، زیرا هیچ شواهدی برای اثبات این قضیه وجود ندارد.
تاج محل با ترکیبی از معماری هندی، ایرانی و اسلامی ساخته شده و از شاهکارهای دوره فرمانروایی گورکانیان به حساب میآید. اما با این حال یک نویسنده هندی به نام P.N.Oak ادعا میکند که این بنا یک معبد لرد شیوا بوده و تجو محلایا نام داشته است که توسط شاه هندو پارمار دیو ساخته شده بود اما بعدها توسط شاه جهان تصاحب شد.
سالهای زیادی است که برخی از نقاط هند از جمله دهلی با معضل جدی آلودگی هوا دست و پنجه نرم میکند و هوای بسیار آلودهای دارد. از این جهت، برای مراقبت از تاج محل این دستور صادر شده است که برای سفر هیچ خودرو و اتوبوسی حق نزدیک شدن به 500 متری تاج محل را ندارد .
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: علی اکبر رضایی