به گزارش تیتربرتر؛ طالبان، افغانستان را تصاحب کرد و شرایط منطقه در حال حاضر به این اتفاق مهم بستگی دارد و قیمت دلار نیز با این شرایط تغییراتی می کند.در بازار آزاد ایران قیمت دلار به مرز 27 هزار تومان نزدیک شده است و هم اکنون تا ساعت 13 امروز 25 مرداد 1400 قیمت دلار 26 هزار و 9.03 تومان رسیده است.
شرایط بازارها بعد از سقوط افغانستان
پیرملازهی کارشناس مسائل افغانستان، پس از سقوط افغانستان گفت: طالبان مجبور هستند شبکه بانکی را بازسازی کنند. البته با نگاه خودشان. یعنی بانکداری اسلامی و بدون ربا که در ایران هم تجربه کردیم. البته احتمالا به مرور به اسم کارمزد، ربا را به شبکه بانکی بازگردانند.
او درباره این که آیا سازمانها و نهادهای مالی بینالمللی حاضر به همکاری با طالبان هستند یا نه؟ نیز میگوید: آنچه همه جای دنیا در ارتباط با قوانین مالی و بانکی بینالمللی مطرح است برای طالبان مطرح نیست.
او ادامه میدهد: ولی آنها نیروی تخصصی ندارد و نهایتا مجبور هستند از تکنوکراتها استفاده کنند و به مرور با تثبیت طالبان سیستم مالی افغانستان هم روی روال میافتد. جهان هم به مرور رابطه مالی با آنها تن در میدهد همانطور که آمریکا این کار را کرده است.
این کارشناس باور دارد که طی معاملهای بین طالبان و آمریکا راه برای نیروهای رادیکال اهل سنت مثل القاعده و داعش باز شده تا در افغانستان حضور یابند و متتفع شوند به این شرط که در آینده قدرت سرمایهداری تحت تاثیر قرار نگیرد. بنابراین حالا دیگر خطر حضور این نیروها در افغانستان برای ایران، سوریه، چین و… است نه آمریکا و متحدانش.
این در حالی است که پیش از این فعالان بازار ارز حضور گروههایی مثل طالبان را در همسایگی ایران، وجود تهدیدی دائمی و عامل موثر بر رشد نرخ ارز در داخل تلقی کرده بودند. با این حساب ظاهرا بازار ارز ایران زیر سایه طالبان نه چشمانداز مثبتی برای ارزآوری از طریق تجارت با افغانستان در بلند مدت دارد نه آرامش و اطمینانی برای تثبیت نرخ در کوتاه مدت!
قیمت دلار بعد از سقوط افغانستان افزایش می یابد؟
پیروزی طالبان در افغانستان احتمالا باعث افزایش تقاضا و قیمت دلار میشود. روز گذشته طالبان هرات را هم تصرف کرد. حضور طالبان در این ایالت میتواند منجر به تعطیلی موقتی بازار ارز هرات شود و همین مساله میتواند قیمت دلار در تهران را هم تحت تاثیر قرار دهد.
از طرف دیگر قیمت دلار هرات بر قیمت دلار بازار تهران هم اثر میگذارد و برخی معتقدند یکی از دلایل افزایش قیمت دلار در روزهای گذشته پیشروی طالبان در افغانستان بوده است. چراکه پیشروی طالبان در افغانستان سبب شده برخی از مردم این کشور دارایی خود را به دلار تبدیل کنند. چه افرادی که میخواهند از مرز افغانستان خارج شوند و به ایران بیایند چه آنهایی که در شرایط ناامن اقتصادی و سیاسی افغانستان در تلاشند ارزش دارایی خود را حفظ کنند.
این عامل هم تقاضا و در نتیجه قیمت دلار را در افغانستان بالا میبرد و میتواند بر نرخ بازار ایران هم اثر بگذارد. چون قیمت دلار هرات و تهران به هم وابسته هستند.
البته برخی از فعالان بازار ارز میگویند چون قیمت دلار هرات معمولا پایینتر از بازار مشهد است، ارز از افغانستان به سمت ایران میآید. اگر چنین باشد، افزایش تقاضا و افزایش قیمت دلار در هرات میتواند قیمت ارز در مشهد و تهران را افزایش دهد.
اما برخی از کارشناسان مانند کامبیز افسری معتقدند «دلار از هرات به تهران نمیآید؛ بلکه از ایران به افغانستان میرود». اما اگر چنین هم باشد، با توجه به افزایش تقاضای دلار در افغانستان، روند خروج ارز از ایران شدت میگیرد و همین مساله هم قیمت دلار را تحت تاثیر قرار میدهد.
چراکه در داخل افغانستان هم از حدود یک ماه پیش با آغاز خروج آمریکا از این کشور و احتمال سقوط دولت، تمایل به نگهداری دلار و ارز خارجی افزایش پیدا کرده است و اصولا یکی از علل صعودی شدن قیمت دلار و یورو در ایران طی یک ماه اخیر بیثباتی و افزایش حضور طالبان است.
کاهش صادرات و افت درآمد ارزی
این موارد تاثیر کوتاهمدت و میان مدت حضور طالبان برای بازار ارز ایران است. اما این حضور میتواند تاثیر بلندمدت دیگری هم داشته باشد. پیشروی طالبان در افغانستان میتواند روند مبادلات تجاری ایران و افغانستان را کاهش دهد.
ماه گذشته با سقوط دو گمرک مرزی ایران و افغانستان به دست طالبان، تجارت ایران با این کشور در مرزهای دوغارون و ماهیرود متوقف شد. اتفاقی که تدوام آن میتواند مبادلات تجاری و درآمد صادراتی ایران را کاهش دهد.
افغانستان در سالهای اخیر معمولا یکی از پنج کشور اصلی مقصد کالاهای صادراتی ایران بوده است. در سال گذشته از کل ۳۴ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی ایران بیش از سه میلیارد دلار سهم افغانستان بوده است.
کاهش صادرات ایران به افغانستان به خصوص در شرایط کنونی که اخبار امیدبخشی از مذاکرات برجام هم شنیده نمیشود، میتواند ورود ارز به ایران را محدودتر از گذشته کند و این مساله هم بر قیمت دلار اثر بگذارد.
با این همه برخی میگویند این تاثیرات کوتاهمدت است. اما همزمانی قدرت گرفتن طالبان در افغانستان با رویدادهای دیگر از جمله به نتیجه نرسیدن برجام در ایران، میتواند به افزایش قیمت دلار در تهران دامن بزند.
مطالب مرتبط:
سرنوشت بازار دلار در ایران پس از سقوط افغانستان
شهر هرات واسطه تامین اسکناس دلار از شرق آسیا و خاور دور برای ایران است و حالا با ایجاد ناامنی در آن در روزهای اخیر، بازار ارز ایران در شرق آسیا گسسته شده است.
پیشبینی میشود این موضوع منجر به تغییراتی در نرخ دلار ایران شود چرا که تأمین حوالههای صرافیهای کشور نیز توسط بازار هرات انجام میشد.
حالا با توجه به ناامن شدن این شهر برخی شنیدههایی نشان میدهد تعدادی از صرافیهای مهم هرات به مشهد آمدهاند.
صرافیهای داخلی هم بعضا مجبور شدهاند اسکناس دلار خود را از دبی تأمین کنند که این موضوع منجر به تغییرات جزئی در قیمت تمام شده دلار میشود.
با این حال پیرملازهی در این باره میگوید: معاملات در هرات ادامه دارد. ظاهرا طالبان اولین کاری که انجام دادهاند اطمینان بخشیدن به صرافیها بوده است. آنها سریعا نیروهایی برای حفاظت از صرافیها گذاشتند تا معاملات ادامه یابد.
او ادامه میدهد: بنابراین هرات همچنان به عنوان قطب قیمتدهی و معاملات ارز باقی خواهد ماند.
گویا طالبان فعلا منافع خودشان را در فعالیت این صرافیها میبینند. البته ممکن است در مدت اخیر به علت ناآرامیها بازارارزشان کمی متزلزل شده و نوساناتی داشته باشد اما طالبان به این بازار گسترده مالی نیاز دارند.
گفتنسی است رییس اتاق مشترک ایران و افغانستان ماه گذشته حجم صادرات ایران به افغانستان در سال گذشته را ۲٫۹ میلیارد دلار اعلام کرده بود و گفته بود: «با این وضعیت حجم صادرات ایران به افغانستان در سال۱۴۰۰ حتی به رقم سال گذشته هم نخواهد رسید و آینده نامعلومی پیشروی تجار است»
این درحالی است که روابط تجاری با افغانستان از نظر ارز آوری در شرایط تحریم نفتی سالهاست، اهمیت ویژهاتی برای ایران دارد.
آنچه دیگران می خوانند:
گزارش از علی اکبر رضایی