به گزارش تیتربرتر؛ وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، روز چهارشنبه گذشته تور یک هفته‌ای خود به منطقه غرب آسیا را در حالی آغاز کرد که بنا به ادعای منابع دیپلماتیک چینی هدف این سفر چیزی جز «تقویت حلقه دوستان در برابر تحریم‌های غرب» نیست. عربستان سعودی، ترکیه، ایران، امارات متحده عربی، بحرین و عمان مقاصد اصلی سفر وزیر امور خارجه چین، در این تور منطقه‌ای خواهد بود، اما کارشناسان بر این باورند که ایران نقش مهمی در این سفر دارد.
پشت پرده سفر وزیر خارجه چین به ایران
بنابر گزارش نشریه نیوزویک، وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در حالی به ایران سفر کرده است که اختلافات این کشور با دولت ایالات متحده بر سر تحریم‌های نفتی ایران همچنان پابرجاست. با وجود روی کار آمدن دولت جو بایدن در آمریکا و اعلام این دولت مبنی بر بازگشت به برجام، هنوز تحرک جدی از سوی دولت ایالات متحده در این خصوص دیده نشده است. در واقع دولت بایدن بازگشت به برجام را مشروط به بازگشت کامل تهران به تعهدات خود در این پیمان کرده است و ایران نیز متقابلاً لغو تمام تحریم‌های آمریکا را شرط اولیه بازگشت تهران به تعهدات عنوان کرده است. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد چین قصد ندارد بیش از پیش منتظر سرنوشت برجام بماند و از هم اکنون تحرکات خود را در منطقه خاورمیانه آغاز کرده است.
با روی کار آمدن دولت جو بایدن در آمریکا، چین - یکی از امضاکنندگان برجام به همراه روسیه، آلمان، فرانسه و انگلیس - یک پیمان تجاری به ایران پیشنهاد داده است و خرید‌های نفت خود را از اواخر دوره ترامپ و تا آغاز دوره ریاست جمهوری جو بایدن افزایش داده است.
رویترز در اوایل ماه جاری (مارس) گزارش داد که چین واردات نفت خود از ایران را به بالاترین سطح رسانده است. از ژانویه ۲۰۲۰، چین حدود ۱۹.۶ میلیون تن نفت از ایران وارد کرده که این رقم به معنای روزانه حدود ۳۰۶۰۰۰ بشکه است. با این حال چین این کار را اغلب از طریق کشورهای ثالثی مانند عمان، امارات متحده عربی و مالزی و به صورت «غیر مستقیم» انجام می‌دهد.
در واقع واردات با واسطه می‌تواند چین و شرکت‌های آن را از معرض دید وزارت خزانه داری آمریکا دور نگه دارد چرا که نادیده گرفتن تحریم‌های نفتی می‌توانست دردسر ساز باشد. دولت ترامپ بیشتر همکاری‌های تجاری با تهران، به ویژه خرید نفت را مورد تحریم قرار داده بود و مرتباً دولت‌ها و فعالان تجاری را در خصوص همکاری با ایران تهدید می‌کرد. اما با روی کار آمدن دولت جو بایدن و اعلام رسمی دولت او مبنی بر تقویت روابط با قدرت‌های جهانی و احیای برجام، سختگیری در زمینه همکاری تجاری با ایران تاحدودی کاهش یافته، هرچند که عملاً تاکنون تغییری در میزان تحریم‌ها رخ نداده است.
در همین راستا سخنگوی وزارت امور خارجه چین، گائو فنگ روز پنجشنبه به خبرنگاران گفت که پکن از روابط تجاری خود با ایران دفاع خواهد کرد. گائو همچنین گفت که چین هیچ هشداری از دولت بایدن دریافت نکرده است که نشان می‌دهد آمریکا در حال بررسی اقدامات تلافی جویانه در خصوص معاملات نفتی چین با ایران است. این موضوع نشان می‌دهد که دولت چین از عدم واکنش دولت آمریکا به تجارت انرژی خود با ایران، تاحدودی اطمینان حاصل کرده است.
در چنین شرایطی خبر سفر منطقه‌ای وزیر امور خارجه چین به خاورمیانه و ایران می‌تواند نشانه‌ای از تحرکات جدید چین در شرایط انفعال دولت آمریکا باشد. هوآ لیمینگ، سفیر پیشین چین در ایران، در خصوص اهداف سفر وزیر خارجه چین به منطقه غرب آسیا توضیح داد که وانگ قصد دارد «حلقه دوستان چین را گسترش دهد و روابط با این کشورها را بهبود بخشد».
به اعتقاد این دیپلمات چینی، وزیر خارجه چین قصد دارد با سفر به منطقه غرب آسیا پیام مهمی را به آمریکا ارسال کند. وی در این خصوص افزود؛ چین خواستار ارسال پیامی روشن به ایالات متحده است مبنی بر اینکه این کشور همچنان بازیگر کلیدی در موضوع هسته‌ای ایران است و بدون مشارکت چین، یافتن راه‌حل (در خصوص مسائل پیرامونی برنامه هسته‌ای ایران) غیرممکن است.
این فرصتی مناسب برای چین است تا سیاست‌های بین المللی و منطقه‌ای خود را در پیش بگیرد، درحالی که دولت جو بایدن پس از سه ماه هنوز مدل نهایی خود در سیاست خارجی را اعمال نکرده است. در این میان ایران گزینه قابل اعتنایی برای چین در این سفر خواهد بود چراکه ایران در هر صورت مشکلات ریشه دار تری نسبت به ترکیه و عربستان سعودی با آمریکا دارد و در واقع این مشکلات به دشمنی بدل شده است که حتی با احیای برجام نیز مرتفع نخواهد شد. تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا در خصوص مسئله حقوق بشر و اقلیت مسلمان اویغور بر ضد چین نشان داد که این کشور نیز می‌تواند هدف تحریم قرار گیرد و همین امر نیاز چین به متحدانی قابل اطمینان برای تأمین مواد اولیه همچون نفت را حیاتی می‌کند.
مطالب مرتبط:
دلیل اهمیت سفر وزیر خارجه چین به ایران
یک استاد ژئوپلیتیک دانشگاه با تشریح ابعاد سفر وزیر خارجه چین به تهران گفت: در حال حاضر چینی ها در مجموعه 1+5 نسبت به سایر اعضا به ایران نزدیک تر هستند و راحت تر می توانند کار کنند و هر چه فشار از سوی غرب به آن ها بیشتر شود بیشتر تمایل به همکاری با ایران هستند زیرا ایران دارای موقعیت استراتژیکی است.
عبدالرضا فرجی راد در گفت و گو با ایسنا با اشاره به سفر وزیر امور خارجه چین به ایران گفت: این سفر با توجه به روابط ایران و چین مهم است و اگر بخواهیم با چند سال قبل مقایسه کنیم این روابط رو به گسترش است و دلایل مختلفی هم می تواند داشته باشد که یکی از این دلایل بحث برجام و بازگشت آمریکا به برجام و تعهدات است.
وی تصریح کرد: با توجه به این مسائل ضرورت دارد که دو کشور ایران و چین با یکدیگر هماهنگی داشته باشند زیرا در حال حاضر اروپایی ها به تفکرات آمریکا نزدیک شده و تلاش می کنند تا آنچه را که آمریکایی ها می خواهند به نوعی با هم هماهنگ کرده و یک حرف را بزنند.
این استاد دانشگاه همچنین بیان کرد: از سوی دیگر روس ها هم تا حدودی با ایران هماهنگی هایی را دارند و در بیانیه اخیر هم شاهد بودیم که ضمن تأکید بر اینکه آمریکایی ها باید به برجام برگردند اعلام کردند که تعهداتی را از ایران می خواهند و نگران فعالیت سانتریفیوژها و غنی سازی هستند.
فرجی‌راد در ادامه اظهار کرد: همچنین چینی ها با روس ها به طور نسبی هماهنگ هستند و خیلی حساسیت روس ها را نسبت به مسئله غنی سازی و استفاده از آخرین سانتریفیوژها ندارند. لذا در مجموعه 1+5 اکنون چینی ها نسبت به بقیه به ایران نزدیک‌تر هستند و راحت تر می توانند کار کنند.
چرا چینی ها به ایران نزدیک شدند؟
این استاد ژئوپلیتیک دانشگاه با اشاره به همکاری های ایران و چین اظهار کرد: طبیعتا نگرانی هایی در بین چینی ها وجود دارد که در آینده فشار آمریکا بر روی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس که تولیدکننده و صادرکننده نفت هستند بیشتر شود و لذا برای کنترل صادرات نفت به چین محدودیت هایی ایجاد شود.
فرجی راد تصریح کرد: بنابراین چینی ها مقالاتی را که در رسانه های غربی مشاهده می کنند این مفهوم را به آن ها القا می کند اما معنی آن این نیست که حتما این اتفاق به زودی می افتد اما به تدریج اتفاق خواهد افتاد به خاطر اینکه عرب های خلیج فارس خیال چینی ها را راحت کنند موضوعاتی مانند قراردادهای درازمدت صادرات سوخت مثلا 50 ساله با امارات مطرح شده است.
وی ادامه داد: اما مسئله مهم این است که آمریکایی ها در این کشورها نفوذ دارند و می توانند از نفوذ خود استفاده کرده و بر صادرات تأثیر بگذارند در نتیجه چینی ها باید یک فکر استراتژیک و درازمدت داشته باشند و لذا بهترین گزینه ارتباط با ایران در مسائل انرژی است. البته آن ها می دانند که خارج از منطقه نمی شود به کشورهایی مانند ونزوئلا اعتماد کرد زیرا احتمال تغییرات در آمریکای لاتین راحت تر است تا خاورمیانه.
سفیر سابق ایران در نروژ همچنین اظهار کرد: از سوی دیگر با توجه به روی کار آمدن بایدن دشمنی آمریکایی ها با چین ادامه یافت گرچه در دوره ترامپ هم وجود داشت و در آن زمان بیشتر مسائل اقتصادی، تجاری و تعرفه ها مطرح بود.
وی تصریح کرد: با این حال چینی ها زیاد ضربه ندیدند و رشد اقتصاد چین افزایش هم داشت اما وزیر خارجه آمریکا و همین طور بایدن در استراتژی ایالات متحده اعلام کردند که اولویت را بر روی مسائل اقتصادی و تجاری قرار ندادند و مسائل حقوق بشری و فرهنگی نیز مطرح است. در همین مدت کوتاه نیز فشارهایی را به چین وارد کردند.
فرجی راد افزود: در نتیجه چینی‌ها اکنون احساس کردند مسائل حقوق بشری می تواند برای آن ها معضلاتی را ایجاد کند در مقابل چین از طریق کره شمالی بر روی اروپا و آمریکا فشار وارد می کند و در رابطه با توان نظامی هنگ کنگ و تایوان نیز فشارها را افزایش داده است.
بهره برداری چین از موقعیت استراتژیک ایران
این استاد ژئوپلیتیک دانشگاه خاطر نشان کرد: با همه این شرایط چینی‌ها احساس کردند که باید با ایران کار کنند و هرچه فشار از سوی غرب بیشتر احساس می شود آن ها بیشتر تمایل پیدا می کنند تا با ایران کار کنند. شاید ایران از نظر اقتصادی مثل چین نباشد اما از نظر موقعیت استراتژیک بسیار با اهمیت است.
وی در پایان اظهار کرد: چینی ها به فکر آینده روابط اقتصادی با ایران هستند و آن ها احساس کردند که از کار اقتصادی با غرب سرشان کلاه رفته و باید از حالا به فکر باشند و مقدمات و هماهنگی های بیشتری را فراهم کنند.
جزییات امضای سند همکاری های جامع راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین
سخنگوی وزارت امورخارجه گفت:در سفر وزیر امور خارجه چین به تهران سند همکاری‌های ۲۵ ساله ایران و چین امروز شنبه 7 فروردین 1400 امضا خواهد شد.
بنابر گزارش صدا و سیما، سعید خطیب زاده در ارتباط تلفنی با استودیو خبر ۲۱ جمعه شب شبکه یک سیما افزود: این سفر در آستانه پنجاهمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک ایران و جمهوری خلق چین انجام می‌شود و از این جهت حائز اهمیت است.
وی ادامه داد: در این سفر سند همکاری‌های ۲۵ ساله ایران و چین که چند سالی در حال گفتگو بودیم امضا خواهد شد.
خطیب زاده گفت: در این سفر دیدار‌های دوجانبه‌ای در خصوص مسائل مختلف وجود دارد، اما بارزترین بخش آن مشارکت سند همکاری‌های جامع دو کشور است که به تعبیری ترجمه روابط دو کشور است که به سطح مشارکت راهبردی ارتقاء پیدا کرده است.
وی با اشاره به این که این سند از سال 94 با سفر رئیس جمهور چین به ایران مطرح شد گفت: این سند به عنوان یک نقشه راه بین ایران و چین است که بتواند روابط ایران و چین را از برخی روز مره گی ها به یک نگاه راهبردی تر هدایت کند.
سخنگوی وزارت امورخارجه با بیان این که روابط ایران و چین چند لایه و عمیق و با ابعاد مختلف است افزود: لازم بود این روابط در قالب یک سند دارای برنامه باشد که دو طرف توافق کردند و در این سفر امضا خواهد شد.
سند همکاری ایران و چین حاوى چه نکاتى است؟
خطیب زاده ادامه داد: این سند دارای ابعاد مختلفی است که نقشه راه کامل است و دارای بندهای سیاسی راهبردی و اقتصادی است.
وی تصریح کرد: در این سند همه ابعاد همکاری های تجاری، اقتصادی و حمل و نقل دو کشور دیده شده است و همچنین مشارکت ایران در کمربند راه چین نوشته شده است و یک محوریت خاصی به بخش خصوصی دو طرف داده شده است و همکاری های بخش های خصوصی دو طرف در آن دیده شده است.
خطیب زاده افزود: البته هیچ مشارکت جامع راهبردی شکل نمی گیرد مگر این که یک ضمیمه دقیق فرهنگی، مردمی و رسانه ای داشته باشد که این هم در بُعد فرهنگی این سند دیده شده است.
وی گفت: آنچه که انتظار داریم در سفر آقای وانگ ئی اتفاق بیفتد امضای این سند به عنوان یک سند بالادستی و نقشه راه در 25 سال آینده روابط ایران و چین است.
سخنگوی وزارت امورخارجه افزود: این سند می تواند در تعمیق این روابط بسیار مؤثر باشد.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: الهام خلیلی خو
