به گزارش تیتربرتر؛ پس از چند روز اخبار نگران کننده درباره پرونده هسته‌ای ایران روز پنج شنبه تحولات مثبتی در این رابطه رخ داد.
در حالیکه قرار بود سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس در حمایت از آمریکا قطعنامه ای توبیخی علیه ایران در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح کنند، با تلاش های دیپلماتیک از این اقدام صرف نظر کردند.
عقب‌نشینی اروپا از صدور قطعنامه ضدایرانی
سه کشور اروپایی طرف « برجام » بعد از عقب‌نشینی از صدور قطعنامه انتقادی از ایران در شورای حکام آژانس اتمی بیانیه‌ای صادر کردند.
سه کشور اروپایی در آغاز این بیانیه مدعی شده‌اند کاملاً به «برنامه جامع اقدام مشترک» متعهد هستند. تروئیکای اروپایی تأکید کرده‌اند این توافق، هنگامی که اجرا می‌شود در راستای تأمین منافع امنیتی همه طرف‌ها است.
انگلیس، فرانسه و آلمان در ادامه این بیانیه، ایران را به نقض برجام متهم کرده و گفته‌اند که از این بابت نگران هستند. آنها نوشته‌اند: «همچنان از نقض ادامه‌دار تعهدات هسته‌ای ایران در ماه‌های اخیر به خصوص گام‌های تنش‌آمیز برداشته‌شده از سوی این کشور از تاریخ نوامبر ۲۰۲۰ نگران هستیم.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «اعلانیه ایران مبنی بر اینکه دیگر اجازه اجرای ترتیبات نظارتی مرتبط با برجام را نخواهد داد و اجرای پروتکل الحاقی را متوقف خواهد کرد جای نگرانی ویژه دارد. این اقدام اطمینان یافتن از صلح‌آمیز ماندن فعالیت‌های ایران را برای جامعه بین‌المللی دشوارتر خواهد کرد.»
تروئیکای اروپا خاطرنشان کرده‌اند: «ایران رسماً اجرای پروتکل الحاقی و تمامی تعهدات شفافیت‌ساز ذیل برجام را متوقف کرده است. این اقدام دسترسی‌های آژانس اتمی را به طرز محسوسی کاععش می‌دهد و ممکن است توانایی تضمین ماهیت صرفاً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران را از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سلب کند.»
انگلیس، فرانسه و آلمان گفته‌اند که از تفاهم موقت میان ایران و آژانس اتمی استقبال می‌کنند اما این تفاهم «ضرورت احیای تمامی دسترسی‌ها توسط ایران را برطرف نمی‌کند.» آنها تأکید کرده‌اند: «ایران بایستی کاملاً با آژانس اتمی همکاری کند تا اطمینان حاصل شود که آژانس قادر است مأموریت گزارش‌دهی خودش را اجرا کند.»
تروئیکای اروپای با اشاره به اینکه در چنین شرایطی قصد معرفی قطعنامه‌ای در نشست شورای حکام آژانس علیه ایران را داشته‌اند تأکید کرده‌اند: «ما می‌دانیم که اعضای این شورا از لحاظ نگرانی‌های بسیار جدی ما از اقدامات ایران، به خصوص تصمیم این کشور در تعلیق ترتیبات شفافیت‌ساز ذیل برجام و نظام پادمانی با ما هم‌نظرند.»
آنها سپس درباره دلیل عقب‌نشینی از تصمیم خود برای صدور این قطعنامه تصریح کرده‌اند: «با وجود حمایت آشکار از این قطعنامه در شورای حاکم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ما فعلاً تصمیم گرفته‌ایم این اقدام را متوقف کنیم تا به مدیر کل آژانس برای اجرای تلاش‌های جدید ایشان با هدف شکستن این بن‌بست و حل و فصل بدون تأخیر اختلافات مذکور -اقداماتی که مدیر کل در هفته جاری آنها را به شورا اعلام کرد- فرصت بدهیم.»
در ادامه آمده است: «ما از طرح مدیر کل استقبال می‌کنیم. امیدواریم ایران از این فرصت برای ورود به گفت‌وگوهای اساسی با آژانس در خصوص این مسائل برجسته شود. از مدیر کل می‌خواهیم این شورا را از پیشرفت‌ها در زمینه اقدامات نظارتی و راستی‌آزمایی در تمامی زمینه‌ها در ایران مطلع کند.»
مطالب مرتبط:
حمایت آمریکا از موضع تازه تروئیکای اروپا درباره ایران
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از پیشنهاد مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سه کشور اروپایی درباره برنامه هسته‌ای ایران حمایت کرد و گفت با چشمان باز دیپلماسی را دنبال می‌کنیم.
ند پرایس روز پنجشنبه در نشست خبری روزانه خود افزود: از پیشنهاد رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد نگرانی‌های بی‌جواب مانده برنامه هسته‌ای ایران حمایت می‌کنیم.
وی ادامه داد: سه کشور اروپایی با حمایت کامل از ایالات متحده تصمیم گرفت که بهترین راه برای حمایت از روند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خودداری از ارائه پیش نویس قطعنامه در جلسه شورای حکام است.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اضافه کرد: ما از نتیجه جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در رابطه با پیشنهاد گروسی مدیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه شد، خوشحالیم.
پرایس اظهار کرد: ما همچنین تشخیص می‌دهیم که مدیر کل یک برنامه واقع‌بینانه را ارائه می‌دهد که می‌فهمیم ایران در هنگام گام‌های بعدی پذیرفته است و ما با علاقه شدید تمایل ایران را برای مشارکت در راهی که منجر به پیشرفت ملموس و معتبری در این موارد شود، دنبال می‌کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که برخی از دیپلمات‌ها خوش‌بینی کرده‌اند که احتمال دارد نشستی در چند هفته آینده با مشارکت ایران و آمریکا در بروکسل برگزار شود، گفت: خوش‌بین یا بدبین نیستم. ما وقتی صحبت از دیپلماسی خود می‌کنیم، چشمهای خود را باز می‌کنیم و می‌دانیم با نزدیکترین شرکای خود درگیر این امر می‌شویم.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا افزود: می‌دانیم که ما یک پیشنهاد را روی میز قرار داده‌ایم، هدف استراتژیک و خلاصه آن، تبعیت در برابر پایبندی است. اگر ایران مطابقت کامل خود با برجام را از سر بگیرد، ایالات متحده آماده انجام همان کار خواهد بود.
پرایس ادامه داد: همچنین یک پیشنهاد تاکتیکی مطرح است، زمانی که ما در ماه گذشته برای اولین بار صحبت کردیم که اگر اروپا دعوتنامه‌ای را ارائه دهد، ایالات متحده آماده است بپذیرید که در مذاکرات مستقیم با ایران را در قالب ۱+۵ انجام دهد.
وی اضافه کرد: ما درباره شکل این گفت‌وگو جزم اندیشی نداریم و تنها تعصب ما، هدف اصلی است که اطمینان یافتن از اجرای دائمی و تایید شدنی دست نیافتن ایران به سلاح اتمی است.
چرا سه کشور اروپایی از پیشنهاد خود عقب نشینی کردند؟
در حالیکه قرار بود سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس در حمایت از آمریکا قطعنامه ای توبیخی علیه ایران در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح کنند، با تلاش های دیپلماتیک از این اقدام صرف نظر کردند.
ایالات متحده آمریکا هم از موضع تازه تروئیکای اروپا حمایت کرد. ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری شامگاه پنجشنبه گفت عقب‌نشینی کشورهای اروپایی از صدور قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام با «حمایت کامل» واشنگتن صورت گرفته است.
اما اینکه چرا سه کشور اروپایی از پیشنهاد خود عقب نشینی کردند، به مذاکرات ایران و آژانس باز می گردد. مدیرکل آژانس در گزارشی که به شورای حکام ارائه کرد از عدم پاسخگویی تهران به سوالات اژانس درباره مواد اتمی اعلام نشده در برخی سایت‌های قدیمی عیقا ابراز نگرانی کرده بود.
این گزارش به نوعی بهانه اروپا و آمریکا برای طرح قطعنامه توبیخی علیه ایران بود.
ایران نیز به شدت با این قطعنامه مخالفت و تهدید کرد که اگر این اقدام صورت گیرد، توافق اخیر ایران و آژانس درباره نظارت ها به برنامه هسته ای را مورد بازنگری قرار می دهد.
واکنش تند ایران به صدور قطعنامه، اروپا و آمریکا و البته آژانس را نگران کرد.
نهایتا براساس اخبار منتشر شده ظاهرا ایران پذیرفته است که به ابهامات و سوالات آژانس پاسخ دهد.
کاظم غریب آبادی نماینده ایران در سازمان‌های بین المللی در بیانیه ای تاکید کرد "در مورد دو مکان آژانس فقط حدود دو ماه است که نتایج تجزیه و تحلیل و سوالات مرتبط را به ایران ارائه کرده است. این تحلیل ها در حال حاضر تحت ارزیابی و بررسی توسط ما با هدف ارائه پاسخ های لازم به آژانس است." غریب آبادی همچنین درباره "ّبزرگنمایی غیرضروری" و "نگرانی‌های ساختگی" هشدار داد.
رافائل گروسی هم در این باره گفت: «در نتیجه مشاوره‌های فشرده‌ای که با ایران داشتم؛ این کشور سرانجام از ابتکار من استقبال کرد و پذیرفت که در تلاشی متمرکز و نظام‌مند با هدف روشن کردن برخی مسائل مشارکت کند.»
گروسی افزود ماه میلادی آینده (آوریل)، برگزاری یک جلسه فنی با ایران، در دستور کار قرار گرفته است.
همچنین ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم در این باره گفت: «مدیر کل آژانس، گروسی، طرحی را برای پرداختن ایران به مسائل پاسخ‌داده‌نشده در خصوص برنامه هسته‌ای خود ارائه کرد. سه کشور اروپایی با حمایت کامل ایالات متحده آمریکا به این تصمیم رسیدند که بهترین روش برای حمایت از ابتکار مدیر کل، پیش نبردن پیش‌نویس قطعنامه در نشست شورای حکام است.»
همین موضع در بیانیه سه کشور اروپایی هم وجود دارد. در این بیانیه آمده است: "ما فعلاً تصمیم گرفته‌ایم این اقدام را متوقف کنیم تا به مدیر کل آژانس برای اجرای تلاش‌های جدید ایشان با هدف شکستن این بن‌بست و حل و فصل بدون تأخیر اختلافات مذکور -اقداماتی که مدیر کل در هفته جاری آنها را به شورا اعلام کرد- فرصت بدهیم."
سه کشور اروپایی تاکید کردند «ما تحولات را از نزدیک رصد خواهیم کرد و چنانچه پیشرفتی در خصوص هر یک از تحولات مطرح‌شده در این جلسه حاصل نشود حق فراخوان برای برگزاری نشست فوق‌العاده شورا را برای خود محفوظ می‌دانیم.»
واکنش ایران به لغو قطعنامه توبیخی اروپا
اما ایران هم از تحولات رخ داده خرسند است.
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه در این باره گفت: «تحول امروز می‌تواند مسیر دیپلماسی را که ایران و آژانس باز کرده اند، حفظ نموده و زمینه را برای اجرای کامل تعهدات از سوی تمامی طرف های برجامی فراهم آورد.»
همچنین کاظم غریب آبادی، سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان های بین المللی در وین هم ضمن انتقاد از اقدامات با انگیزه های سیاسی و سوءاستفاده از آژانس برای مقاصد چانه زنی، از هوشیاری و تدابیر اعضای آژانس، بویژه شورای حکام و مدیرکل، در تلاش های خود برای جلوگیری از ایجاد تنش های غیر ضروری و حفظ فرصت های موجود برای دیپلماسی، استقبال کرد.
بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی هم از پیشنهاد سفر هیات فنی آژانس به تهران در ماه آوریل استقبال کرد و گفت که نشست مزبور در سطح معاون مدیرکل برگزاری می شود.
آیا راه مذاکره ایران و آمریکا باز شده است؟
رویترز در گزارشی به نقل از منابع دیپلماتیک غربی گزارش داده که ایران در مورد شرکت در گفتگوهای غیررسمی با آمریکا و اروپا در خصوص توافق هسته‌ای (برجام) طی روزهای اخیر سیگنال‌های دلگرم کننده ای فرستاده است.
یک منبع دیپلماتیک فرانسوی روز پنجشنبه (۴ مارس) به رویترز گفت: «اوضاع در مسیر درست پیش می رود و ما هم علامت‌های مثبتی در این هفته و به خصوص در چند روز گذشته دریافت کرده ایم.»
او افزود: «ما شاهد حرکاتی هستیم که در تعطیلات آخر هفته گذشته آن را نمی دیدیم.»
این مقام فرانسوی ناشناس مدعی شد هدف این است که همه طرفین تا پیش از فرا رسیدن نوروز در ۲۰ مارس گفتگوها را شروع کنند. او گفت همه تلاش خود را به کار می گیریم که این نشست در ظرف روزها یا هفته‌های آینده انجام شود.
تاکنون مقامات ایرانی به این خبر واکنشی نشان نداده‌اند.
این درحالی است که ایران پیشتر پیشنهاد اروپا برای جلسه غیر رسمی با آمریکا را رد کرده بود. ایران گفته بود زمان برای برگزاری این جلسه مناسب نیست.
با این حال آمریکا همچنان تاکید کرد که حاضر است با ایران مذاکره کند و درباره چگونگی آن تعصبی ندارد.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: الهام خلیلی خو
