به گزارش تیتربرتر؛ ایران از پنجم اسفند و در راستای اجرای مصوبه مجلس (طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها) اقدامات داوطلبانه خود در برجام را متوقف می‌کند، مفاد پروتکل الحاقی و کد ۳.۱ اصلاحی ترتیبات فرعی موافقتنامه پادمان از جمله این موارد است.
ایران از پروتکل الحاقی خارج می شود
حسن روحانی رئیس جمهور در بخشی از سخنان در جلسه امروز هیات دولت گفت: در موضوع هسته ای به چند نکته مهم اشاره می کنم و اول اینکه همانطور که بارهای گفته‌ایم در برنامه دفاعی کشور ما جایی برای سلاح کشتار جمعی و بخصوص هسته‌ای وجود ندارد و نخواهد داشت و این تصمیم قاطع نظام است.
وافزود: جمهور اسلامی ایران نمی خواهد دارنده و نگه دارنده سلاح هسته ای باشد و نمی خواهد از آن استفاده کند و از سال1370 بارها خدمت مقام معظم رهبری و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و در شورای عالی امنیت ملی صحبت کردیم و همیشه نظر واحد بوده که دنبال سلاح هسته ای نخواهیم بود اما دنبال فناوری های صلح‌آمیز هسته ای خواهیم بود و این حق ما هست.
روحانی افزود: ما عضو NPT هستیم و با آژانس بصورت پادمان قرارداد داریم و پادمان را اجرا کرده‌ایم و می‌کنیم و نمی‌خواهیم فعالیت مخفی هسته ای داشته باشم و آمریکا، اروپا و سازمان ملل بخواهند یا نخواهند این تصمیم قاطع جمهوری اسلامی ایران است و اگر همه دنیا هم بگویند ایران سلاح هسته ای داشته باشد، نظر ما تغییر نمی کند و نظر ما نظری است که مقام معظم رهبری به عنوان فتوا صادر کرده‌اند و این همان عهدی است که در ان پی تی و پادمان بسته ایم و از این عهد خارج نخواهیم شد.
وی با تاکید بر اینکه برجام حاصل تلاش پیگیر ماهها بین ایران و 6 کشور بزرگ بوده و این کار به سادگی به دست نیامده است، گفت: مذاکرات فراوانی از سال 82 با اروپا و 3+3 شروع کردیم و سال‌ها طول کشید و در سال 92 با رای مردم وارد تعامل شدیم و رای سال 92 بر مبنای «تعامل سازنده» و «اعتدال» بود و این قابل تغییر نیست، چون مردم به این دو اصل مهم رای داده اند و خود مقام معظم رهبری هم فرمودند اعتدال، متن قرآن است و برجام در سایه این سیاست با مذاکرات و شکل جدیدی از سال 92 شروع و در سال 94 امضا شد و چیزی که 23 تیر 94 امضا شده غیرقابل تغییر است و به آن دست نمی زنیم.
رئیس‌جمهور افزود: ما برجام را به همان شکل 2015 قبول داریم و برجام به شکل 23تیر 1394 را تغییر نمی‌دهیم و بر تعهد خودمان هم ایستاده‌ایم.
وی گفت: حرف ما کاملا روشن است و از سال 92 منطق و مسیرمان را تغییر ندادیم و چیزی که پذیرفته شده قابل مذاکره نیست ولی در نحوه اجرایش می‌توان مذاکره کرد.
روحانی با تاکید بر اینکه فارغ از اینکه نظر دولت چه چیزی هست چون امروز به صورت قانون هست دولت قانون تصویب شده مجلس را در چارچوب آیین‌نامه مصوب کرده و اجرا خواهد کرد، اظهار داشت: بند 6 این قانون می‌گوید از پنجم اسفند ما از پروتکل الحاقی که داوطلبانه قبول کرده بودیم خارج می شویم و آنچه بین ما و آژانس اجرا می شود برمبنای پادمان خواهد بود.
رئیس جمهور با اشاره به تبلیغات رسانه های بین المللی علیه خروج ایران از پروتکل الحاقی بیان داشت: اگر این بند اجرا شود مسئله مهمی به وجود نمی‌آید و علی‌رغم تبلیغات‌های خارجی نه تنها ما بازرس آژانس رابیرون نمی‌کنیم، بلکه مدیرکل آژانس که درخواست آمدن به ایران را داده می تواند به ایران بیاید و می تواند مذاکره کند.
مطالب مرتبط:
آمریکا برای بازگشت به برجام چه کار باید کند؟
ایران در حالی تاکید می کند که امریکا باید به تعهداتش عمل کند که همزمان هم در حال کاهش تعهدات برجامی خود است.
به طوری که شب گذشته حسن روحانی در گفت و گویی با رییس جمهور سوییس تاکید کرد که توپ در زمین آمریکا است و این کشور باید به تعهداتش باز گردد.
روحانی بحث مجدد پیرامون برجام به عنوان محصول تلاش طولانی کشورهای مختلف را غیرممکن و مغایر با قطعنامه 2231 شورای امنیت دانست و گفت: "راهبرد تهران در قبال برجام کاملا مشخص است. لغو عملی و نه صرفا بر روی کاغذ تحریم ها از سوی آمریکا بازگشت ما را به اجرای تعهداتی که طبق برجام آنها را کاهش داده ایم ، به همراه خواهد داشت."
همچنین مجید تخت روانچی سفیر ایران در سازمان ملل در گفت و گویی با یورونیوز فارسی تاکید کرد که آمریکا باید به برجام بازگردد.
او درباره جزییات اقداماتی که ایالات متحده باید انجام دهد گفت: «ما همیشه گفته‌ایم آمریکا باید به برجام برگردد. یعنی باید به اجرای تعهداتش در چارچوب برجام برگردد. باید تحریم‌هایی که در خود برجام مشخص شده چه هستند را لغو کند. تحریم‌هایی که در دوره ترامپ به عناوین دیگر تصویب شد را باید لغو کنند و البته یکسری تحریم‌های جدیدی هم در دوره ترامپ تصویب شد که که آنها هم باید لغو شود. در نتیجه مشخص است که آمریکا باید چه کارهایی انجام دهد.»
کدام اقدامات هسته‌ای ایران از ۵ اسفند متوقف می‌شود؟
نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، فهرستی از اقداماتی که قرار است از روز پنجم اسفند در ادامه روند کاهش تعهدات هسته‌ای ایران متوقف شوند را ارائه کرد.
«کاظم غریب آبادی» سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان‌های بین المللی در وین سه‌شنبه شب در گفتگو با خبرنگاران، اقداماتی که از پنج اسفند متوقف می‌شوند را تشریح کرد.
وی اظهار داشت که این اقدامات شامل موارد زیر می‌شوند:
مفاد پروتکل الحاقی؛
- کد ۳.۱ اصلاحی ترتیبات فرعی موافقت نامه پادمان (برای اظهار زودهنگام تاسیسات هسته‌ای به آژانس)؛
- استفاده از فناوری‌های مدرن و حضور درازمدت آژانس در ایران؛
- اقدامات شفاف ساز در رابطه با کیک زرد؛
- اقدامات شفاف ساز در رابطه با غنی سازی؛
- دسترسی‌ها پیرو مفاد برجام؛
- نظارت و راستی آزمایی اجرای اقدامات داوطلبانه؛ و
- اقدامات شفاف ساز در رابطه با ساخت قطعات سانتریفیوژ.
چرا بایدن برای احیای برجام عجله ندارد؟
سیدمحمدهادی موسوی کارشناس مسائل سیاسی در روزنامه شرق نوشت: بر‌اساس آنچه سخنگویان وزارت خارجه آمریکا و کاخ سفید اعلام کرده‌اند، به نظر می‌رسد دولت جو بایدن عجله‌ای برای احیای برجام ندارد. در چند هفته اخیر، دولت آمریکا مرتب بر این اصل اصرار ورزیده که ابتدا ایران باید به تعهدات برجامی خود بازگردد. در طرف مقابل نیز ایران، چون آمریکا را ناقض اولیه برجام می‌داند، توقع دارد این کشور اولین قدم را بردارد.
با توجه به صحبت‌های مقامات طرفین، به نظر می‌رسد در آینده‌ای نزدیک، احیای برجام رخ ندهد؛ گرچه در دیپلماسی هیچ‌چیز بعید نیست و کشورهای ثالث تلاش زیادی برای نزدیکی مواضع طرفین به کار گرفته‌اند. اما علت امتناع آمریکا در بازگشت به تعهدات برجامی چیست؟
اولا برجام کارکرد امنیتی خود را از دست داده است. در مقدمه برجام، این توافق‌نامه پیش‌نیازی جهت بهبود صلح در منطقه قلمداد شده است. در سه سال اخیر، اقداماتی مانند ترور سردار سلیمانی، حملات اسرائیل به منافع ایران در سوریه، حملات آمریکا به منافع ایران در عراق، ساقط‌کردن پهپاد آمریکایی از سوی ایران و حملات متعدد به منافع عربستان و امارات ازسوی حوثی‌ها، باعث شده خاورمیانه آبستن حوادث زیادی شود.
برجام در دولت اوباما، یک پرونده امنیتی برای آرام کردن فضای منطقه، جلوگیری از مسابقه تسلیحاتی و هسته‌ای در خلیج‌فارس و خروج تدریجی آمریکا از خاورمیانه بود، اما این سناریو در شرایط امروز خاورمیانه و دولت جو بایدن، کارکردی ندارد. مضافا اینکه برنامه‌های علنی و مخفیانه موشکی و هسته‌ای کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیز تشدید شده است. همچنین مشکلات داخلی آمریکا، به‌ویژه مواجهه با بیماری کرونا و تبعات اجتماعی و اقتصادی آن، چالش و اولویت اصلی دولت جو بایدن است.
باید توجه داشت، این ایران است که نیاز به احیای برجام و رفع تحریم‌های خود دارد و نه دولت آمریکا. ثانیا، خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های یک‌جانبه علیه کشورمان، ایران را به‌شدت تحت فشار قرار داده است. اقتصاد ایران به‌شدت ضعیف، درآمد ارزی کشور کاسته شده و به‌زعم کشورهای غربی، فعالیت‌های منطقه‌ای ایران و تهدید کشورهای همسایه، با کاهش محسوسی مواجه شده است. این اتفاق‌ها، مطلوب هر دولتی در آمریکا است؛ بنابراین دولت بایدن به‌راحتی حاضر نیست دست از فشار بر ایران بردارد، مگر آنکه احیای برجام همراه با حفظ وضعیت موجود باشد.
شرط آمریکا برای احیای برجام چیست؟
از‌این‌رو، پیشنهاد افزودن پیوست‌های موشکی، منطقه‌ای و امنیتی به برجام که ازسوی کشورهای عربی و اتحادیه اروپا ارائه شده بود، مورد تأیید دولت جدید آمریکا نیز قرار گرفت. این کشور قصد دارد احیای برجام را منوط به مذاکره درباره این موضوعات کند که با پاسخ تند ایران مواجه شد؛ موضعی که به نظر می‌رسد هیچ‌کدام از طرفین تمایل به تخفیف آن ندارند. ثالثا، جو بایدن علاقه ندارد در شرایطی که به‌تازگی و پس از چالش سنگین سیاسی با جمهوری‌خواهان به پیروزی رسیده و تمایل به یکپارچه‌سازی در داخل آمریکا دارد، در برابر ایران، ضعیف به نظر برسد.
بازگشت به برجام و رفع تحریم‌های آمریکا بدون گرفتن هیچ امتیازی، حتما با انتقاد‌های داخلی مواجه خواهد شد. برخی از بانفوذ‌ترین سناتور‌های جمهوری‌خواه، تعامل با ایران را به‌عنوان خط قرمز خود می‌دانند؛ بنابراین در شرایط فعلی و شکننده دموکرات‌ها در سنا، بایدن ترجیح می‌دهد کمترین چالش ممکن در قضیه ایران را با سنای آمریکا داشته باشد؛ چه اینکه دستیابی به حقوق ایران در برجام، نیازمند برخی تأییدات سنای آمریکاست.
ماجرا وقتی پیچیده‌تر می‌شود که بدانیم تعدادی از سناتور‌های دموکرات نیز موافق برجام نبوده و نیستند. از‌این‌رو، بایدن تلاش دارد با صرف زمان و گرفتن امتیاز از ایران، سنای آمریکا را با خود همراه کند. رابعا، دولت فعلی ایران در ماه‌های پایانی خود به سر می‌برد و مانند اکثر دولت‌ها در ماه‌های پایانی خود، از حداقل محبوبیت و اعتبار برخوردار است. مضاف بر اینکه به احتمال زیاد دولت بعدی ایران، نگاه متفاوتی به برجام خواهد داشت. از‌این‌رو، احتمال دارد در صورت هرگونه تغییر در شرایط برجام از سوی آمریکا، مانند دولت ترامپ، دولت بعدی ایران آن اقدامات را بلااثر کند.
این امر باعث خدشه‌دارشدن اعتبار آمریکا می‌شود. نگرانی از این موضوع به‌صورت تلویحی در سخنان نماینده ویژه ایران در وزارت خارجه آمریکا ذکر شده است. خامسا، تصویب طرح مجلس شورای اسلامی در کاهش تعهدات برجامی و پادمانی ایران، این پیام را به طرف غربی ارسال کرده که بخش درخور توجهی از حاکمیت ایران، درصدد توقف برجام است. به‌همین‌دلیل، دولت بایدن منتظر است تا موعد قانون مجلس سر رسیده و دولت ایران اقدامات خلاف برجام مصوب مجلس را اجرائی کند.
این اقدامات، دست دولت بایدن برای اجماع مجدد و فشار مضاعف بر ایران را مهیا خواهد کرد؛ چراکه نقض پروتکل الحاقی می‌تواند راه بازگشت پرونده ایران به شورای امنیت را هموار و ابزار چانه‌زنی کافی برای آمریکا با ایران و دیگر ذی‌نفعان برجام را مهیا کند. در مجموع، با توجه به عوامل فوق به نظر می‌رسد بایدن تعجیلی برای رفع تحریم ایران ندارد و این ایران است که به‌جای اصرار بر مواضع قبلی، باید ابتکار عمل را در دست بگیرد.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: الهام خلیلی خو
