به گزارش تیتربرتر؛ ایران در روزهای اخیر در حال گسترش فعالیتهای اتمی خود و کم کردن محدودیتهای برجامی است، تولید اورانیوم 20 درصد را آغاز کرده و حتی ممکن است اوایل اسفند اجرای پروتکل الحاقی را متوقف کند.
جو بایدن در روزهای اخیر با آنگلا مرکل، مکرون و بوریس جانسون رهبران آلمان، فرانسه و انگلیس درباره موضوعات مختلف از جمله برجام گفت و گو کرده است یکی از موضوعات اصلی این مذاکرات بحث ایران بوده است.
اروپا انتظار دارد که امریکا به برجام بازگردید و مذاکرات تازهای با ایران آغاز شود.
نظر ایران درباره مذاکره با آمریکا
علی ربیعی سخنگوی دولت در نشست خبری 7 بهمن خود در پاسخ به این سوال که آیا تماسی از دولت بایدن یا اروپاییها دریافت کردهاید یا برنامهای برای این کار وجود دارد یا نه، گفت: "در حال حاضر هیچ گفت و گو یا تماسی با دولت جدید آمریکا نداشتیم و همچنان منتظر مواضع رسمی دولت آمریکا در نحوه بازگشت به تعهدات این کشور و لغو تحریمهای غیرقانونی که جزو جدایی ناپذیر از این تعهدات است، هستیم."
او با بیان اینکه فعلاً برنامهای برای مذاکره با آمریکا وجود ندارد، اظهار کرد: «هر گونه پیشرفتی در این رابطه به گامهای عملی آمریکا در بازگشت به تعهدات خود مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ بستگی دارد؛ البته آمریکا تا ابد زمان نخواهد داشت و پنجره فرصت نه تنها برای آمریکا بلکه برای اعضای اروپایی برجام در عمل به تعهداتشان بسیار محدود است.»
در همین حال مجید تخت روانچی سفیر ایران در سازمان ملل نیز موضعی مشابه به علی ربیعی اتخاذ کرده و گفته است: "ایران برنامهای برای برقراری مذاکرات با دولت جو بایدن رئیس جمهور جدید آمریکا ندارد و منتظر است که دولت جدید آمریکا اولین قدم را برای لغو تحریم ها در بازگرداندن آمریکا به توافق هستهای بردارد."
روانچی در پاسخ به این سوال که آیا ایران برنامهای برای آغاز مذاکراتی مستقیم یا تعاملی غیرمستقیم توسط یک میانجی، شاید دولت سوییس را که حافظ منافع آمریکا در ایران است، با واشنگتن داشته باشد، بیان کرد که «ما برنامهای برای آغاز کردن هیچ چیزی را نداریم».
نماینده ایران در سازمان ملل که اظهاراتی مانند اظهارات محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران را بیان میکرد، گفت که تهران تا زمانی که آمریکا به توافق هستهای که در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد، بازنگردد، حاضر به انجام دادن اقداماتی نشان دهنده حسن نیت و ایجاد اعتماد نخواهد شد.
مطالب مرتبط:
اختلاف کشورها درباره احیای برجام
در حالیکه ایران می گوید منتظر اولین اقدام عملی آمریکا است، فرانسه اعلام کرد قبل از بازگشت آمریکا به برجام، ایران باید به توافق هستهای پابیند شود.
یک مقام کاخ الیزه روز سهشنبه، ۷ بهمن گفته است که ایران اگر برای مذاکرات هستهای جدی است، باید از انجام اقدامات تحریکآمیز بیشتر خودداری کند و به تعهداتی که در توافق هستهای داده است، احترام بگذارد.
این اظهارنظر یک روز پس از گفتگوی تلفنی امانوئل مکرون و جو بایدن، روسای جمهور فرانسه و ایالات متحده منتشر شده است.
دفتر ریاستجمهوری فرانسه 7 بهمن اعلام کرده بود که رهبران دو کشور طی این مکالمه که نخستین گفتوگوی آنها پس از مراسم تحلیف بایدن محسوب میشود، «تمایل خود را برای همکاری مشترک به منظور برقراری صلح در خاور نزدیک و خاورمیانه و بهویژه مسئله هستهای ایران ابراز کردند».
در واکنش به موضع فرانسه محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در توئیتی نوشت: «چرا در، ایران – کشوری که محکم ایستاد و 4 سال تروریسم اقتصادی وحشیانه آمریکا را که بر خلاف برجام و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل بوده، شکست داد - باید اول حسن نیت نشان دهد؟ این آمریکا بود که بدون دلیل توافق را نقض کرد. آمریکا باید اشتباه خود را جبران کند پس از آن ایران پاسخ خواهد داد.»
در همین حال، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه که روز سهشنبه ۷ بهمن در مسکو در نشست خبری مشترک با محمدجواد ظریف،گفت بازگشت ایالات متحده به برجام اساس و زمینه برای بازگشت ایران به اجرای کامل برجام را فراهم میآورد.
علی ربیعی سخنگوی دولت ایران تاکید کرد که هر گونه پیشرفت در زمینه مذاکره با آمریکا، به گامهای عملی آمریکا بستگی دارد.
شرط آمریکا برای بازگشت به برجام
آنتونی بلینکن وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا در اولین نشست خبری خود بازگشت آمریکا به برجام را مشروط به پایبندی ایران به توافق هسته ای کرده است. وزیر خارجه امریکا می گوید گام اول را ایران باید بردارد.
بلینکن گفت: "رئیس جمهور بایدن روشن کرده است که اگر ایران به اجرای کامل تعهدات خود در برجام بازگردد، ایالات متحده همان کار را خواهد کرد و از آن به عنوان سکویی برای یک توافق درازمدتتر و قویتر شامل سایر مسایل دیگر استفاده کنیم."
وزیر خارجه دولت جدید آمریکا افزود: «ایران در چندین مورد عمل به تعهدات خود در برجام را متوقف کرده است و اگر تصمیم بگیرند مدتی طول میکشد که به تعهداتش عمل کن و ما باید ابتدا راستیآزمایی کنیم که در حال عمل به تعهدات خود هستند».
او تاکید کرد تا رسیدن به این نقطه فاصله زیادی داریم.
بلینکن تصریح کرد: «اگر ایران تصمیم بگیرد که به پایبندی به برجام برگردد، ما نیز تیم قدرتمندی از کارشناسان تشکیل خواهیم داد تا ابعاد مختلف این موضوع را بررسی کنیم».
این سخنان وزیر خارجه آمریکا در حالی است که مقامات ایران می گویند منتظرند که اولین قدم را ایالات متحده بردارد.
چالش های جو بایدن در احیای برجام
داو زاخیم نویسنده و تحلیلگر سیاست خارجی و از مقامهای سابق وزارتخانههای دفاع و امور خارجه ایالات متحده آمریکا در مقالهای برای "اندیشکده نشنال اینترست"، از چالشهای جدی جو بایدن در احیای "برجام" سخن گفته و از دولت وی درخواست کرده تا برای ایجاد تعامل جدی و سازنده با جمهوری اسلامی ایران، توهمات را کنار بگذارد و بر اساس واقعیات، دست به کنشگری بزند. او در این رابطه مینویسد:
«دولت "باراک اوباما" رئیس جمهور اسبق آمریکا و وزیر خارجه اش "جان کری"، اشتیاق زیادی به سرانجام رساندنِ توافق برجام داشتند. در چهارچوب توافق برجام، ایرانیها در ازای اخذ امتیازات اقتصادی و لغو تحریمهای مرتبط با مساله هستهای این کشور، از شدت و میزان فعالیتهای هستهای خود کم میکردند و نظارتهای گسترده بین المللی را نیز بر برنامه اتمی خود میپذیرفتند. در زمانِ انعقاد توافق برجام، بسیاری از ناظران و تحلیلگران آن را توافقی موفق ارزیابی میکردند، زیرا به زعم آنها با استفاده از این توافق، کنترلِ توان هستهای ایران امکان پذیرتر میشد و اساسا رویکردی که کشورهای غربی در مهار و برخورد با ایران در سر داشتند، از طریق توافق برجام هم قابل پیگیری بود.
علی رغم برخی ایراداتی که عدهای از سیاستمداران و تحلیلگران از توافق برجام میگرفتند، آمریکا بایستی پس از امضای این توافق به آن پایبند میبود. بسیاری حتی بر این مساله تاکید داشتند که وقتی دولت آمریکا یک توافق نظیر برجام را امضا میکند، دیگر بعید است که در اجرای آن قصور ورزد. با این همه، دولت ترامپ در اقدامی عجیب از این توافق (در سال ۲۰۱۸) خارج شد.
وقتی از یک توافق خارج میشوید و میخواهید دوباره به آن بازگردید، باید بدانید که دیگر شرایط شبیهِ زمانِ پیوستن اولیه شما به توافق مذکور نیست. در شرایط فعلی، ایران در پاسخ به رویکردهای غلط آمریکا، در حال غنی سازی ۲۰ درصدی است و توانمندیهای هستهای خود را توسعه داده و عملا مهر تاییدی بر شکست راهبرد فشارحداکثری دولت ترامپ علیه خودش زده است.
در این راستا، ایران از حیث بین المللی در قیاس با آمریکا، احساس فشار کمتری میکند، زیرا آن طرفی که از برجام در ابتدا خارج شده و مفاد آن را نقض کرده، آمریکا و نه ایران بوده است. اضافه بر این، ایران نشان داده که در مقابل فشارهای شدید سیاسی و اقتصادی، به هیچ عنوان تسلیم نمیشود و در این زمینه "مقاومتِحداکثری" پیشه میکند. درست به همین دلایل است که باید اذعان کرد که ایران در هرگونه مذاکره آتی با گروه پنج بعلاوه یک و مخصوصا دولت آمریکا، احتمالا همان شرایطی را طلب خواهد کرد که در زمان انعقاد توافق برجام، در مورد آنها توافق کرده بود. در این چهارچوب، ایران به هیچ عنوان مایل نیست تا در مورد مساله موشکی و حضور منطقهای خود در قالب توافق برجام بحث کند. تهران، برجام را صرفا توافقی در مورد توانمندیهای هستهای خود میبیند.
بسیاری بر این باورند که دولت بایدن باید در هرگونه مذاکره با ایران، حتی اگر شده امتیازهای جزئی نیز از ایران اخذ کند (نظیر توقف حمایت تهران از حوثیهای یمنی) و در مقابل، بخشی از تحریمهای این کشور را لغو کند. این دسته بر این باورند که لیست تحریمهای آمریکا علیه ایران بسیار طولانی است و اگر قرار باشد در مورد لغو هر گروه از این تحریمها، مذاکرات و بده بستانی انجام شود، بایستی مذاکراتی طولانی بین دو طرف (ایران و آمریکا) برگزار شود که شاید این مساله در نوع خود منجر به نگارش نسخهای جدید از توافق برجام شود. با این حال، اینگونه به نظر میرسد که تهران در این زمینه سخت گیرانه عمل کند و ضمن رد این مساله، چشم اندازِ انتخاب یک رئیس جمهور جدید پس از حسن روحانی که شاید چندان با دیدگاههای وی هم نظر باشد هم بر احتمال اوج گیری تنشها میان ایران و آمریکا در مورد توافق برجام بیفزاید.
دولت جدید آمریکا اگر به دنبال مذاکرات جدی با ایران است، باید هر چه سریعتر توهمات را کنار بگذارد و بر اساس واقعیات میدانی، تعاملات خود با دولت ایران را تعریف کند. همین مساله یک امر جدی برای دولت جو بایدن است که در نوع خود میتواند چالشهای جدی را نیز برای آن در مسیر احیای برجام به دنبال داشته باشد».
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: الهام خلیلی خو