به گزارش تیتربرتر؛ معاملات روز گذشته بورس تهران با افت ۷۵/ ۱ درصدی شاخص کل به پایان رسید و این نماگر را به محدوده یک میلیون و ۴۱۲ هزار واحد عقب راند. شاخص هموزن نیز پس از رالی صعودی یک ماهه برای سومین روز متوالی قرمزپوش شد.
زیان بورس در راه است؟
دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ پیشبینی کرده مالیات بر نقل و انتقال سهام در مقایسه با رقم مصوب سال ۱۳۹۹، ۶.۲ برابر شود؛ یعنی دوباره یک موج شدید از هیجانات در بورس به راه خواهد افتاد که به گفته کارشناسان محوریت سوداگریها با حضور و نقشآفرینی بانکها در این موج شدید هیجان به چشم میخورد.
بر این مبنا کارشناسان معتقدند تبی شش برابر بزرگتر از آنچه در سال ۹۹ ایجاد شد، به وجود خواهد آمد و سهامداران حقیقی خرد درگیر این هیجانات میشوند. در جریان حباب شکلگرفته در بورس نیز نقل و انتقالات شدت میگیرد و از این کانال دولت گمان میکند درآمدهای مدنظرش از محل مالیات بر نقل و انتقالات تأمین شود. در این بین حقوقیهای بازار پس از فروکشکردن تب بازار و ارزانشدن قیمت سهام، سهمهای ارزانشده را جمع میکنند و دست آخر این حقیقیهای خرد هستند که زیان میبینند.
امروز مقدمات این اتفاق از سوی دولت در حال فراهمشدن است. در مصوبه اخیر دولت پیشبینی شده ۴۳ هزارو ۵۰۰ میلیارد تومان از سهام شرکتهای دولتی واگذار شود و از این میزان حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان به بانکها بهمنظور تأدیه بدهی واگذار میشود.
متن مصوبه دولت به گزارش «پایگاه اطلاعرسانی دفتر هیئت دولت» به قرار زیر است: «وزارت امور اقتصادی و دارایی (سازمان خصوصیسازی) مکلف گردید مجموعا معادل مبلغ ۴۳۵ هزار میلیارد ریال از باقیمانده سهام متعلق به دولت در شرکتهای پالایش نفت تهران، تبریز، اصفهان، بندرعباس و شرکتهای سرمایهگذاری ملی ایران، تولید تجهیزات سنگین – هپکو و ایران ترانسفو را به بانکهای ملت، صادرات و تجارت واگذار نماید.
لازم به ذکر است معادل ۲۹۰ هزار میلیارد ریال از سهام موضوع این تصویبنامه بابت تأدیه بدهی دولت به بانکهای فوق واگذار میگردد».
برنامه دولت برای کشاندن مردم به بورس
حسین راغفر، کارشناس اقتصادی به شرق میگوید: دولت میخواهد از محل فروش داراییهای عمومی در بورس یک تقاضای جدید ایجاد کند و از این طریق قیمتها را افزایش دهد و این سبب شود که مردم برای خرید سهام هجوم بیاورند و این افزایش قیمتها را سبب شوند.
در نهایت در این ماجرا چیزی به اسم ارزش افزوده نخواهیم داشت و این رشد واقعی نخواهد بود. به اعتقاد او یکی از مشکلات بورس در سال جاری این است که منابعی تجهیزشده از طریق بورس، وارد فعالیتهای تولیدی نشده و بخش قابل توجهی از منابع به حوزههایی که سفتهبازی و سوداگری را رشد میدهد، وارد میشود. به این ترتیب امسال ملاحظه کردیم که بسیاری از بانکها خودشان وارد خرید و فروش سکه شدند. همچنین بخشی از افزایش قیمت دلار نیز به دلیل ورود منابع به معاملات سوداگری اتفاق افتاد.
راغفر میافزاید: از طرفی یکی از دلایلی که جمعیت بزرگی از جامعه وارد خرید سهام شدند این بود که سرمایههای چندده میلیونی یا چندصد میلیونی دیگر برای ورود به بازار زمین و مسکن کافی نبود و یکی از بازارهای جاذب در یک مقطع زمانی بورس تلقی شد و به همین دلیل بازار سرمایه توانست منابع را سمت خود بیاورد؛ اما سرمایههای بزرگ نوعا متعلق به حقوقیهاست و اینها ظرفیتهای دسترسیشان به تحلیلهای کارشناسی بسیار بیشتر از حقیقیهای خرد است.
به همین دلیل وقتی آنها علائم اوج قیمتها یا نزدیکشدن به اوج قیمتها را میگیرند، شروع به خروج از بازار سهام میکنند و آنهایی که با سرمایههای کوچک به بازار آمدهاند، ممکن است اصلیترین بازندههای این بازار باشند. اتفاقی که از این طریق میافتد این است که با ایجاد جذابیت مردم وارد بازار سهام میشوند و از محل درآمد حاصلشده، دولت بدهیهای خود را پرداخت میکند.
استاد دانشگاه الزهرا خاطرنشان میکند: بدهیهای دولت به سازمان تأمین اجتماعی امروز بالغ بر ۲۰۰ هزار میلیارد تومان است. در پرداخت این بدهی دولت تعدادی از کارخانهها و شرکتهای خود را به تأمین اجتماعی میدهد و در مقابل آنها را ملزم به عرضه سهام آن شرکت یا کارخانه در بورس میکند که نقل و انتقال سهام در بازار سرمایه افزایش یابد؛ اما این رونق کاذب است.
مشکل اصلی بورس این است که منابعی که تجهیز میشوند، وارد تولید نمیشوند و سود حاصل از فعالیتهای تولیدی را در اختیار مردم نمیگذارند، به همین دلیل میبینیم در اوج رکود تورمی بهمن ۹۸ تا تیرماه ۹۹، قیمت برخی از سهام تا ۱۰ برابر افزایش پیدا کرد؛ درحالیکه هیچ منطق اقتصادی از آن حمایت نمیکرد و فقط نوعی دستکاری بود. مانند بانکهای ورشکسته که برخی از آنها باید تعطیل شوند؛ اما با دستکاری انتظارات مردم برای همین بانکهای ورشکسته ارزش اضافی غیرواقعی درست میشود.
او یادآور میشود: ابتدای سال دیدیم که مسئولان کشور تأکیدهای مکرر بر حضور مردم در بازار سرمایه داشتند و برنامههای متعدد برای حضور مردم در بورس از صداوسیما پخش شد و بهنوعی همه مبلغ و مروج بازار سرمایه شدند و این پایه بحرانی شد که در جریان آن بسیاری از مردم منابع و سرمایهشان را از دست دادند. راغفر اضافه میکند: دولت از این معامله بزرگی که در بازار سهام شکل میگیرد، به چند نحو سود میبرد؛ اول اینکه دولت در همین چند ماه سال ۹۹، ۳۳ هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرد.
دوم اینکه بر اثر تورمی که از این طریق در بازار به وجود میآید، ارزش بدهیهای بدهکاران کاهش مییابد و بزرگترین بدهکار در جامعه ما خود دولت است. بازنده این جریان گروههای بزرگی از مردم هستند که نهتنها ارزش دارایی آنها به واسطه فروریختن حباب قیمت سهام افت شدید پیدا میکند، بلکه به واسطه تورمی که اتفاق میافتد نیز سرمایه آنها بیش از پیش بیارزش میشود.
در این بین حتی افرادی که در بازار سرمایه حضور ندارند نیز از تبعات تورمی که در اقتصاد ایجاد شده، متأثر خواهند شد و بهویژه اقشار آسیبپذیر جامعه زیر فشارهای تورمی این مناسبات قرار خواهند گرفت.
مطالب مرتبط:
سهامداران تازه وارد چقدر ضرر کردند؟
بورس تهران که پس از رشد باورنکردنی ۳۰۰درصدی در ۴ ماه نخست سال، وارد اصلاح فرسایشی حدود ۴۰ درصدی شد، حال فاصله خود را تا اوج تاریخی ۱۹ مردادماه به حدود ۳۳ درصد رسانده است. سودای کسب سود از این بازار سبب شد تا از ابتدای تابستان شاهد ورود حجم قابلتوجهی پول از سوی سهامداران حقیقی باشیم؛ بهطوریکه ورودی روزانه ۸۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی در فصل بهار، در تیرماه به ۱۵۰۰ میلیارد تومان در روز رسید و در نیمه نخست مردادماه از ۲۰۰۰ میلیارد تومان فراتر رفت.
آمار صدور کدهای معاملاتی در تابستان نیز میتواند موید این مهم باشد که بخش عمده این سرمایهگذاران را تازهواردها (بورساولیها) تشکیل میدادند. سهامدارانی که به واسطه آشنایی ناکافی با این بازار پرریسک، در گرانترین سطوح قیمتی در نقش خریدار ظاهر شده و پس از مدت زمان کوتاهی با آغاز تخلیه حباب بزرگشده سهام مواجه شدند. بررسیها از وضعیت گروههای بورسی نشان میدهد بورساولیهای سه صنعت از زیان خارج شدهاند.
در این میان بررسیها نشان میدهد بخش بزرگی از سرمایهگذاران تازهوارد در زمان اوج شاخص کل یعنی اوایل تابستان وارد گردونه معاملات سهام شدند. در میان این معاملهگران، سهامداران سه گروه به طور کامل از زیان خارج شدهاند، اما سه صنعت بورسی نیز همچنان در حال اصلاح و ثبت کف جدید قیمتی هستند.
دنیای اقتصاد در ادامه نوشت؛ در حالی شاخص کل از اوج تاریخی خود در ۱۹ مردادماه همچنان حدود ۸/ ۳۲ درصد فاصله دارد که این رقم در شاخص کل هموزن (به عنوان نماینده کل بازار بدون در نظر گرفتن ارزش) به کمتر از ۱۳ درصد رسیده است. در این میان نگاهی به جریان پول در سال جاری نشان میدهد از ابتدای سال جاری تا ۱۹ مردادماه (نقطه اوج شاخص کل) حدود ۱۰۹ هزار میلیارد تومان نقدینگی حقیقی وارد گردونه معاملات سهام (مجموع بورس و فرابورس) شده است.
به عبارتی دیگر تالار شیشهای روزانه میزبان ۱۱۸۰ میلیارد تومان پول تازهنفس به سهام بوده است. بخش عمده این نقدینگی، اما از ابتدای سهام جذب بازار سهام شد. به طوری که میانگین روزانه ورود پول حقیقی به بازار در تیرماه به ۱۵۰۰ میلیارد تومان افزایش پیدا کرد و در ۱۹ مردادماه از ۲هزار میلیارد تومان در روز فراتر رفت. از این رو عمده سرمایهگذاران در نقطه اوج بازار سهام و در گرانترین قیمتها خریدار بودند و از این رو با آغاز اصلاح بازار با زیان پرمقداری مواجه شدند.
در حال حاضر شاخص کل بورس تهران به محدوده ۳ تیرماه رسیده و حدود نیمی از اصلاح چهارماهه خود را جبران کرده است. شاخص کل هموزن، اما بخش عمده این مسیر را بازگشته و حالا تنها ۱۳ درصد از اوج فاصله دارد.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: الهام خلیلی خو