به گزارش تیتربرتر؛ سالهاست که مردم و کسانی که در لیست سازمان هدفمندی یارانهها قرار دارند عادت کردهاند که در اواخر هر ماه مبلغ ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان در قابل یارانه نقدی به حسابشان واریز شود.
مبلغ یارانه از سال ۱۳۸۹ تاکنون تغییری نکرده و با وجود افزایش تورم و انتقاداتی که نسبت به ثابت ماندن مبلغ وجود داشت، دولت بر این تاکید میکرد که منابع ناشی از هدفمندی یارانهها پاسخگوی افزایش مبلغ ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان نیست.
طبق قانون هدفمندی که از سال 1389 آغاز شد و بهتصویب مجلس نیز رسید مبلغ 45 هزار و پانصد تومان از محل افزایش قیمت کالاهایی نظیر بنزین، گازوئیل، برق و گاز به مردم پرداخت میشود اما در ادامه روند پرداخت یارانه سه دهک بالای درآمدی به مرور از فهرست یارانه بگیران حذف شد.
10 سالگی پرداخت مبلغ یارانه نقدی
نزدیک به ۱۰ سال پیش (آذر سال ۸۹) اجرای قانون هدفمندی یارانهها آغاز شد. پرداخت یارانه نقدی در ازای افزایش۴۰۰ درصدی قیمت حاملهای انرژی همچون بنزین، گازوئیل، برق، گاز و غیره، ماهانه بود و مقرر شد ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان به هر ایرانی پرداخت شود که از این مبلغ چهار هزار تومان بابت یارانه نان و اصلاح قیمت آن بود.
بنابر نوشته ایرنا؛ اکنون یک دهه از شروع اجرای این قانون میگذرد و اجرای آن وارد یازدهمین سال خود شده است. قانونی که قرار بود تا سال ۹۴ با دستیابی به اهداف خود به پایان برسد، ولی پس از گذشته ۱۰ سال هنوز چشمانداز مثبتی از پایان این قانون دیده نمیشود.
برپایه قانون هدفمندی یارانهها، درآمدهای حاصل از افزایش قیمت حاملهای انرژی باید در سه بخش هزینه میشد. به این صورت که تا ۵۰ درصد این درآمدها برای توزیع یارانه در قالب پرداخت نقدی و غیرنقدی با لحاظ میزان درآمد خانوار نسبت به همه خانوارهای کشور به سرپرست آنان پرداخت شود.
اما از همان ابتدا، نخستین خشتهای اجرای این قانون کج گذاشته شد. در حالی که سهم یارانه نقدی از درآمدهای این قانون ۵۰ درصد بود، دولت نهم تصمیم گرفت تا به همه کسانی که ثبتنام کرده بودند یارانه پرداخت کند، اقدامی که موجب شد تا ماهانه سه هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان که بیش از درآمدهای قانون بود صرف پرداخت یارانه نقدی شود.
با محاسبه یارانه نقدی آبانماه که بیستم ماه گذشته پرداخت شد، تاکنون ۱۱۷ دوره یارانه به حساب سرپرستان خانوار واریز شده است. بدین ترتیب تاکنون هر ایرانی پنج میلیون و ۳۲۳ هزار و ۵۰۰ تومان یارانه نقدی دریافت کرده است.
چند دستگی پرداخت یارانه در ایران
در خیلی از کشورها یارانه به صورت مستقیم و غیر مستقیم به مردم پرداخت می شود. یارانه نقدی هر ماه به حساب سرپرستان خانوار واریز می شود. یارانه انواع مختلفی دارد. اما در کشور ما با تعدد در پرداخت یارانه مواجه هستیم.
در حال حاضر یارانه نقدی بیستم هر ماه به حساب سرپرستان خانوارها پرداخت می شود و به ازای هر نفر مبلغ 45 هزار و 500 تومان است که در راستای هدفمندسازی پرداخت می شود.
از آبان ماه 98 نیز با افزایش قیمت بنزین و بازگشت دوباره سوخت سهمیهای؛ یارانه دیگری تحت عنوان یارانه معیشتی به تناسب بعد افراد خانوار پرداخت میشود به گونهای که برای خانوارهای تکنفره ۵۵ هزار تومان، دو نفره ۱۰۳ هزار تومان، سه نفره ۱۳۸ هزار تومان، چهارنفره ۱۷۲ هزار تومان و پنج نفره و بیشتر ۲۰۵ هزار تومان واریز انجام میشود. این یارانه دهم هر ماه به حساب سرپرستان خانوار واریز می شود.
در حالی که انتقادات نسبت به شیوه پرداخت یارانه نقدی وجود دارد که به تازگی مجلس شورای اسلامی نیز طرح دیگری را برای پرداخت یارانه با هدف تامین کالاهای اساسی به تصویب رسانده است.
مطالب مرتبط:
طرح الزام دولت به پرداخت یارانه برای تامین کالای اساسی در اواسط تیرماه امسال به صورت دو فوریتی در کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی بررسی شد. هدف از این طرح ارائه کمک به معیشت مردم در شرایط کنونی اعلام شد.
براین اساس ۶۰ میلیون ایرانی مشمول این طرح شده و به آنها کارت الکترونیکی داده میشود و هر ماه کمکهای معیشتی را به حساب آنها واریز میکنند، اما از میان این ۶۰ میلیون نفر، ۲۰ میلیون نفر سبد کالای رایگان و برای ۴۰ میلیون نفر با ۵۰ درصد تخفیف این سبد اختصاص مییابد.
بر این اساس قرار است مبلغ ۱۲۰ هزار تومان برای هریک از افراد سه دهک اول و ۶۰ هزار تومان برای هر یک از سایر دهکها واریز شود. این یارانه به ۶۰ میلیون نفر تعلق خواهد گرفت.
تامین منابع مورد نیاز طرح یارانه تامین کالای اساسی یکی از چالشهای اصلی این طرح بوده است. برخی شیوه های در نظر گرفته شده برای تامین منابع این طرح را تورم زا می دانند.
از طرفی دیگر نیز دولت در راستای اعمال محدودیت شدید کرونایی و حمایت از اقشار نیازمند کمک بلاعوض ماهانه مبلغ 100 هزار تومان به ازای هر یک از اعضای خانوار از آذرماه تا پایان سال جاری به مدت چهار ماه، به سرپرست خانوار پرداخت می شود که البته این نوع یارانه حمایتی محدود است و ادامه دار نیست.
بر این اساس در صورت قبول پرداخت یارانه کالاهای اساسی توسط دولت؛ سه نوع یارانه به مردم پرداخت می شود و تعدد در پرداخت مردم را دچار سردرگمی کرده است. اما در این میان هستند افرادی که به عنوان جاماندگان یارانه معیشتی حق آنها اجحاف می شود.
حال لازم است بعد از گذشت 10 سال از پرداخت یارانه ها یک نظام واحدی برای این مبالغ پرداختی تدوین شود و با یکپارچه سازی گره ای از مشکلات مردم نیازمند باز شود.
آیا یارانه نقدی هدفمند توزیع شد؟
«هوشیار رستمی» کارشناس اقتصادی درباره پرداخت یارانه به ایرنا گفت: وقتی عملکرد پرداخت یارانه در کشورهای مختلف بررسی میشود چند ویژگی برای پرداخت یارانه قابل ملاحظه است.
وی خاطر نشان کرد: کشور ما بدترین روش پرداخت یارانه را انتخاب کرده است و فقط با وام گرفتن از مفهوم پرداخت یارانه که کمک به اقشار ضعیف جامعه است، بدون طراحی مکانیسم مناسب، اقدام به این کار کردیم.
رستمی بیانداشت: در پرداخت یارانه باید چند ویژگی را در نظر بگیریم، نخست اینکه به چه کسی یارانه پرداخت کنیم و جامعه هدف خود برای این منظور را تعیین کنیم زیرا واریز یارانه به همه اقشار جامعه، درست نیست.
وی ادامهداد: در جریان اصلاحات اقتصادی برخی از افراد دچار آسیب میشوند و باید از آنان حمایت کنیم، اما این حمایتها نباید نامحدود باشد.
به گفته این کارشناس اقتصادی، در بحث پرداخت یارانه نقدی نیز دوره واریز یارانه باید مشخص و محدود باشد و نباید بخشی از مخارج هزینه افراد را برای مدت طولانی برعهده بگیریم و این مکانیسم به صورت گذار باشد، اما این کار نیز در کشور انجام نشد.
وی تاکید کرد: باید هدف از پرداخت یارانه مشخص باشد، برای نمونه این اقدام به منظور تامین مالی قشر آسیبپذیر در برابر رصد قیمتها یا موارد مشابه است.
رستمی درباره افزایش مبلغ یارانه نقدی توضیحداد: درست است که منابع هدفمندی یارانه افزایش یافته، اما مهم این است که این منابع در مسیر درست آن استفاده شود.
وی اضافهکرد: بارها تاکید شده افرادی که قرار است یارانه را دریافت کنند باید محدود شوند و مبلغ معقولتری برای آن اختصاص یابد، اما برخی در برابر اقدامات دولت برای حذف دهکها مقاومت میکنند و آن را سیاسی میکنند.
این کارشناس اقتصادی گفت: اصلاحات اقتصادی پردرد است اما نتیجه خوبی دارد و نباید مسائل اقتصادی خط قرمز و وسیله تسویه حساب گروهها باشد، اما در ایران سیاسیون کشور عافیتطلب هستند زیرا اگر اقتصاد با مشکل مواجه شود همه آسیب میبینند.
گردآورنده: الهام خلیلی خو
آنچه دیگران می خوانند: