تیتربرتر: باغ شاهزاده ماهان یا باغ شازده ماهان یکی از باغهای تاریخی ایران است که در کیلومتری شهر ماهان و در نزدیکی شهر کرمان واقع شده است این باغ دیدنی که در میان کویر بی آب و علف واقع شده، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسیده است.
معرفی باغ شاهزاده ماهان
هرگاه که صحبت از هنر معماری ایرانی به میان میآید، همه غرق در غروری وصف نشدنی میشویم و از بناهایی یاد میکنیم که در جای جای این مرز و بوم استوار ایستادهاند و قصههایی تاریخی را برای رهگذرانشان نقل میکنند.
در این میان غربیان پس از اینکه زیباییِ متقارن و منظم و مناظر دلاویزِ باغهای ایرانی را دیدند، اصطلاح Persian garden را برای بناهایی همچون باغ شاهزاده کرمان و سایر باغ هایی که به همین شکل ساخته شده بودند، بهکار بردند. «باغهای ایرانی» که میراثِ طراحیِ آنها، با عنوان کردنِ اختصاصیِ نام ۹ باغ (شامل باغ شازدهی ماهان) در یونسکو نیز به ثبت رسیده، حاصل ترجمهی همین اصطلاح است. باغ ماهان از نمونههای عالیِ اینگونه بناهاست؛ بناهایی که سالهای سال غربیان و هممیهنان عزیزمان را به وجد آورده و مایه دلنشینترین تفریحاتِ بازدیدکنندگان تور کرمان شده است. در سایه درختان و نوازش نسیم خنکی که از جویبارِ منتهی به استخرِ باغ شاهزاده ماهان برمیآید و البته صدای زلال شرشرِ فوارههای کوچک اما منظم گوشتان را مینوازد و در وجودتان آرامشی را در دل کویر برجای میگذارد که وصف آن در قالب کلام گنجانده نمیشود.
این باغ زیبا و مجلل در جادهی مهم کرمان به بم و در مسیر جادهی ابریشم قرار گرفته است و به همین دلیل مکانش از نظر جغرافیایی نیز عالی بوده و این احتمالا یکی از مهمترین دلایلِ ساخت این باغ باشد. آرایشِ گیاهیِ بینظیرِ باغ و انعکاسِ آن، مانند انعکاسِ عمارتِ باغ در استخر، آنهم بهطور کاملا متقارن، جلوهای بدیع به بنا داده که مانند آن را کم میتوان یافت. تنوع درختان میوهی باغ نیز در نوع خود کمنظیر است. مساحت باغ شاهزاده ماهان کرمان ۵۵ هزار متر مربع یا ۵.۵ هکتار است و موسیقیِ منجمدِ معماری، از همان سردرِ باغ شروع میشود. به محض ورود به باغ آنچه که بیش از هر چیز دیگری بینندگان را به حیرت وا میدارد، جریان آب است که حیات را برای درختان آن ممکن میسازد.
شاید برایتان این سوال پیش بیاید که در دل کویرهای کرمان آب این باغ از کجا تامین میشود؟ آب موجود در باغ شاهزاده از قنات و رودخانه تیگران که از برف های ارتفاعات کوه جوپار سرچشمه میگیرد، از مرتفعترین قسمت باغ، وارد آن می شود و در سیستم توزیع و نظام آبیاری شگفتانگیزی جریان مییابد تا درختان متنوع و سر به فلک کشیده را سیراب کند.
از دیگر جذابیتهای باغ شاهزاده ماهان وجود آبشارها و فواره های زیبای آنجاست که این فوارهها بسیار هوشمندانه ساخته شدند و تنها بر اساس اختلاف ارتفاع، به کارگیری شیب و بدون استفاده از هیچ نیروی دیگری، فعال هستند. در این سیستم از خمرههایی استفاده شده که در نتیجه اتصال به یکدیگر میتوانند مانند لول های ساختمان ایفای نقش کنند.
آب جاری در باغ در داخل این خمرهها جریان مییابد تا اینکه به یکی از خمره هایی که نقش زانو را در سیستم های لوله کشی امروزی دارد، می رسد و از آنجا به بیرون فوران میکند. رقص فواره ها در میان باغ شاهزاده از دیدنی ترین و شگفت انگیزترین قسمت های این باغ است که میتوان آنها را در زمره زیباترین فواره های باغ های ایرانی به شمار آورد.
معماری باغ شاهزاده ماهان
یکی از باغ تخت های ایرانی باغ شاهزاده ماهان نام دارد باغ تخت هایی که تاریخ پله و مسطح داشته و معماری منحصر به فردی را در خود جای داده اند.مساحت باغ شازده ماهان حدود 5.5 هکتار می باشد که در دو مجموعه غربی و شرقی ساخته شده و به عنوان یکی از زیباترین باغ های ایرانی محسوب می شود. علاوه بر سبک معماری اصیل آن از ویژگی های بارز این عمارت میتوان به وجود فواره های که تنها بر اساس قانون ارتفاع و فیزیک عمل می کنند اشاره کرد. این باغ به وسعت 7.5 هکتار ، بطول 407 و عرض 122 متر می باشد و توسط حصاری بلند از فضای خارج جدا می شود. سردر زیبایی که در بدو ورود باغ مشاهده می شود بسیار زیبا و چشم نواز است که شبیه به قاب عکس است که حوض ها ، عمارت، فواره ها و درختان این باغ را به تصویر می کشد. عمارت اصلی یا همان کوشک در انتهای فوقانی باغ شامل عمارت شاه نشین ، سردر و حمام بناهای باغ می باشد.
از آنجایی که همه باغ ها در دوران قاجار به شکل بُستان ها ، سکونتگاه ها ، باغ قلعه ها و شکارگاه ها بنا می شد باغ شاهزاده نیز با کاربری تفرجگاهی و سکونتگاهی ساخته شد وجود دو محوطه بسیار بزرگ و محصور با نرده های چوبی در مقابل دو بنای بسیار با اهمیت باغ یعنی بالاخانه و سر در خانه برای تایید سکونت گاه بودن باغ کافی است.
شیوه ساخت و معماری این مجموعه به گونه ای است که بتواند امکان استفاده از مناظر بدیع خارجی و داخلی را به ساکنین خود بدهد مثلاً با قرارگیری در طبقه بالای سردر از یک طرف می توان جلوه های بعدی باغ رابطه تماشا نشست و از طرف دیگر منظره کوه را نظاره کرد و لذت برد.
از زیبایی های شگفت انگیز باغ که عبور کنیم به عمارت ها و کوشک های شرق و غرب باغ می رسیم که به طور دو طبقه بنا شده اند و در ساختشان از عناصر معماری بی بدیل ایرانی به کار برده شده است.
مطالب مرتبط:
بخش های دیدنی باغ شاهزاده ماهان
کوشک
این قسمت که به آن فصل مالک هم گفته می شود در انتهای فوقانی باغ قرار دارد و شامل دو طبقه است.
خانه زعیم باشی
در بالای باغ و سمت چپ، بین گوشه جنوبی قسمت اصلی مستطیل شکل و قسمت ابتدای انحنای بالای باغ قرار دارد. این مجموعه در بالای حمام قرار گرفته و با استوانه برج مراقبت، در آن گوشه از حمام جدا شده است و به خاطر عمق بیشترش نسبت به اتاق های اطرافش، بیشترین بیرون زدگی از دیوار اطرافش به خصوص در قسمت پشت حیاط مرکزی را ایجاد کرده است.
سر در خانه
سر در خانه در وسط ضلع کوتاه پایین باغ، بین فضای ورودی باغ قرار گرفته و از بیرون نسبت به دیوار اطراف باغ، به طرف باغ عقب نشسته و از داخل به طرف باغ به مقدار قابل توجهی جلو نشسته است.
عمارت شاه نشین
که در قسمت فوقانی باغ قرار دارد و در حال حاضر به رستوران تبدیل شده و دو طبقه است.
حمام
در قسمت بالای باغ و پایین خانه زعیم باشی و برجک استوانه ای قرار دارد و شامل چند فضای تو در تو با ابعاد مختلف است که با گنبد و قوس های مختلف پوشیده شده و از نمای بیرون بدنه ای شکسته نمایش می دهد.
آدرس باغ شاهزاده ماهان
پس از این که 25 کیلومتر جاده کرمان-بم کردید در 6 کیلومتری شهر ماهان به باغ زیبا و چشم نوازی به نام شازده خواهید رسید داخل این باغ رستوران زیبایی در عمارت شاه نشین واقع است که پذیرای میهمانان می باشد البته گاهی اوقات در فضای باغ هم پذیرایی صورت میگیرد. علاوه بر کی از گردشگران پذیرایی می کند امکانات مناسبی جهت اقامت شبانه نیز برای مسافران فراهم است.
با سفر کردن به ماهان جدا از بازدید این باغ میتوانید از مقبره عارف و شاعر ایرانی شاه نعمت الله ولی که در آن نزدیکی است بازدید کرده و لذت ببرید. در اطراف این باغ زیبا امکان اسب سواری برای علاقه مندان به سوارکاری فراهم شده که خود لذت سفر را دو چندان میکند. در این عمارت اتاقک هایی مختص فروش انواع گلیم، فرش و سوغاتی می باشد که در نوع خود جذاب و منحصر به فرد است.
گردآورنده:فرحان مرادی
آنچه دیگران میخوانند: