به گزارش تیتربرتر؛ حمزه جلالی تحلیلگر اقتصادی و مدرس دانشگاه در یادداشتی در آستانه ورود به سال 2021 نوشت: جهان بزرگترین رکود اقتصادی قرن را تجربه می کند و سال 2020 سال کرونا بود.
الف) کرونا چه تاثیر بر اقتصاد جهان دارد؟
بانک جهانی در گزارش اخیر خود برآورد می کند که کشورهای اروپایی حوزه یورو بیشترین رکود اقتصادی را در سال جاری میلادی تجربه خواهند کرد. اقتصاد آنها بیش از ۹ درصد کوچک تر می‌شود. این نهاد مالی بین المللی پیش‌بینی می کند که اقتصاد آمریکا در سال جاری در اثر این رکود، رشد اقتصادی منفی ٦,١ درصدی را تجربه خواهد کرد.
بر اساس این پیش‌بینی، اقتصاد چین، دومین افتصاد بزرگ جهان پس از آمریکا وارد رکود نمی‌شود، ولی رشد اقتصادی این کشور در سال ۲۰۲۰ بسیار کم بوده و از یک درصد تجاوز نمی کند. اقتصاد چین در سال گذشته میلادی2019 یک رشد مثبت اقتصادی بیش از ۶ درصدی را تجربه کرده بود.
دیوید مالپاس، رئیس کل بانک جهانی رکود ناشی از همه گیری کرونا را" یک ضربه تخریب کننده" توصیف می کند که بر "پیکر اقتصاد جهانی" فرود آمده است.
1- بانک جهانی بر فقدان بودجه کافی و ضعف سیستم ادارای در کشورهای فقیر و کمتر توسعه یافته برای کمک به مردم آسیب دیده کشور خودشان ، از جمله پرداخت حقوق بیکاری تأکید می‌کند.
رکود اقتصادی کشورها روند سالها پیشرفت برای دستیابی به اهداف توسعه را "معکوس می‌کند" و میلیونها نفر در جهان را دوباره در معرض "فقر شدید" قرار خواهد داد.
2- صندوق بین المللی پول در یادداشتی بودجه در دسترس برای مقابله با کرونا را در سه گروه تقسیم کرد 2-1) کشورهای فقیر و کم در آمد جهان فقط ١,٤ درصد تولید ناخالص ملی خود را می توانند برای مقابله با همه گیری کرونا اختصاص دهند؛
2-2) کشورهای نوخاسته ٢,٨ درصد
2-3) کشورهای با اقتصاد پیشرفته معادل ٨,٦ درصد تولید ناخالص ملی خود را می توانند برای مقابله با کرونا بسیج کنند .کشورهای با اقتصاد پیشرفته با استقراض از بازارهای مالی می توانند نیازهای خود را تأمین نمایند، در صورتیکه ٤٠ درصد از کشورهای کم درآمد و نوخاسته جهان فاقد چنین ابزار مالی بوده و بدهی های بودجه ای آنان از سال ٢٠٠٧ هر ساله حداقل به میزان ٢٠ درصد افزایش می یابد و به همان نسبت قدرت خرید مردم در این کشورها کاهش خواهد یافت.
3- جامعه جهانی برای احیای روند رشد و جلوگیری از سقوط مردم به ورطه فقر و بیکاری باید متحد شود.
4- بانک جهانی پیش‌بینی می کند که در سال ۲۰۲۱ میلادی اقتصاد جهان با خروج از رکود یک رشد متوسط ٤,٢درصدی خواهد داشت. بانک جهانی همچنین پیش بینی می کند که در سال آینده میلادی همه کشورهای پیشرفته و نوخاسته روند رشد اقتصادی را باز خواهند یافت. به عنوان مثال، بانک جهانی رشد مثبت اقتصادی در حدود چهار درصدی را در سال ۲۰۲۱ برای آمریکا پیش بینی می کند.
ب) رشد اقتصاد ی ایران در سال کرونا به چه صورتی می باشد؟
اقتصاد ایران که در سال گذشته طبق برآورد بانک جهانی ٨,٢درصد کوچک تر شد، امسال نیز یک رشد منفی ٥,٣درصدی را تجربه خواهد کرد. پیش از شیوع کرونا، بانک جهانی رشد اقتصادی ایران در سال جاری را صفر درصد پیش بینی کرده بود.
1- با وجود شیوع کرونا و تعطیلی گسترده کسب و کارها در کنار سقوط قیمت نفت در بازارهای جهانی و اخلال در زنجیره تامین، از نظر بانک جهانی عملکرد اقتصادی سال 2021 ایران از سال 2020کمی بهتر باشد. بانک جهانی پیش بینی می کند که اقتصاد ایران در سال میلادی آینده (سال ۲۰۲۱ ) به سه سال رشد منفی متوالی خود خاتمه خواهد داد و یک رشد مثبت ۱,۲ درصدی را تجربه خواهد کرد،
2- به گفته مرکز آمار ایران در تازه ترین گزارش خود نرخ تورم دوازده ماه منتهی به اردیبهشت ماه جاری در ایران را در حدود ٣٠ درصد اعلام کرده است. رئیس کل بانک مرکزی، برای مهار تورم و نگاه داشتن آن در محدوده ۲۰ تا ٢٤ درصد، هدف تورمی را تعریف و اعلام کرده است. بانک مرکزی نرخ هدف تورمی برای یک سال آینده را ۲۲ درصد تعیین کرده که می تواند ۲ واحد نوسان داشته باشد .
3- نرخ تورم کالاهای شاخص: با محاسبه این نرخ که خیلی بیشتر از آنچیزی هست که مرکز آمار ایران و بانک مرکزی اعلام کرده اند می باشد زیرا:
اولا) خیلی از کالاهایی که با ارز4200 تومانی وارد کشور شد به قیمت ارز نیمایی یا توسط سود جویان یا توسط خود دولت به بازار عرضه گردید و به عبارت دیگر کالاهای مرتبط با ارز(وارداتی) چیزی نزدیک به سه برابر و در نتیجه تورم واقعی چندین برابر آن چیزی خواهد بود که بانک مرکزی و مرکز آمار ایران اعلام کرده است و این تورم فشار زیادی را به اقشار آسیب پذیر وارد کرده است و رهبری در این خصوص در غالیب سخنرانیهاش در مورد تورم ناشی از کاهش ارزش پول ملی را تبیین فرمودند، و اینکه این تورم فشار زیادی بر مردم وارد کرده است ثانیا)افزایش مواد اولیه وارداتی و دستمزدها و انرژی که منجر به افزایش قیمتها و افزایش تورم شده است
ثالثا) کالاها و موادی که ایران در تولید آنها خود کفا هست و به عبارت دیگر مزیت مطلق و یا نسبی دارد با صادرات معمول و مرسوم و یا غیر معمول منجر به کاهش عرضه در بازار و با عنایت به تقاضای ثابت(و یا افزایش تقاضا)منجر به افزایش قیمتها شده و خواهد شد.
رابعا) دولت با عرضه سهام شرکتهای وابسته در بازار بورس و تجدید ارزیابی مجدد شرکتها منجر به تغیبر در افزایش سهام شرکتها شده و در نتیجه دولت با افزایش ارزش سهام کسری بودجه خود را تا حدودی تامین نمود، در حالیکه سرمایه گذاری در بورس یکی از اهدافش افزایش نقدینگی شرکتها و در نتیجه افزایش تولید و نهایتا مازاد عرضه و کاهش تورم می باشد . و از طرف دیگر علی رغم اینکه با کاهش ارزش پول ملی دولت قسمت اعظمی از کسری بودجه خود را جبران کرده بود.
4- با توجه به بحث کرونا غالب کشورها قسمتی از تولید ناخالص ملی خود را به اقشار و شرکتهای آسیب دیده از کرونا اختصاص داده اند و قطعا ایران هم نباید از این قاعده مثتثنی باشد.
5- بیشترین فشار اقتصادی در زمان کرونا : کارگران ساختمانی ، کارگران فصلی ،بازنشستگان و حقوق بگیرانی که زیر 6میلیون تومان حقوق دریافت میکنند وارد خواهد شد.
ج) راه حل اقتصادی زمان کرونا در ایران:
- با عنایت به رعایت پروتکلهای کرونایی ،آنرا به عنوان یک معضل و یک بیماری ناقل پذیرفته و تمام دستورالعمل ها را رعایت کنیم.
- با پذیرفتن اصل کرونا ، کلیه بنگاههای اقتصادی همانند دیگر کشورها باید فعالیت خود را آغاز کنند تا رشد منفی تولید به سمت مثبت گرایش یابد
- بنا به فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی هر چه سریعتر دولت و بانک مرکزی مبادرت به تقویت پول ملی نماید و همانطور که غالب مراجع در خصوص کاهش ارزش پول ملی به منظور جبران کسری بودجه را خلاف شرع دانسته اند.
- نرخ بهره بانکی جهت سرمایه گذاری در بخش مسکن و بخشهای مختلف اقتصادی مخصوصا گسترش تولید ، افزایش صادرات و نهایتا کاهش تورم و رکود ، کاهش یابد.
- بجای افزایش کالای نهایی کشاورزی حمایت از بخش کشاورزی به عنوان محور استقلال بیشتر شده و نهاده های کشاورزی از قبیل بذر،کود و سم با قیمت کم در اختیار کشاورز قرار گیرد تا بهای تمام شده محصول کشاورزی کاهش یافته و نهایتا افزایش قیمت محصولات کشاورزی را شاهد نباشیم تا در این راستا مجلس و دیگر نهادها ورود ننمایند .
- آب که در بخش کشاورزی از اهمیت خاصی برخوردار است بصورت بهینه مدیریت شده و روش نوین بهره برداری از آب همانند کشورهای پیشرفته با سرمایه گذاری دولت و یا با کمک بانکها(ارائه تسهیلات کم بهره) به کشاورزان که این بخش از اهمیت حیاتی ، مخصوصا در استانهایی که مقدار بارندگی در آنها کم میباشد، برخوردار است و همچنین استفاده کمتر از چاههای آب جهت کشاورزی مخصوصا شالی کاری و غیره
- با توجه به تجربیات بدست آمده در بخش کشاورزی در طی چندین سال ، طرحهایی که قبل از کرونا در این بخش در کشور در حال اجرا ، و فعال بوده و مراکز خدمات کشاورزی به عنوان پیشران و خط مقدم این بخش فعالیت میکردند کماکان ادامه داشته باشد.
- استفاده بهینه از معادن در جهت تولیدات ترکیبی نهایی و عدم صادرات معادن بصورت خام
- استفاده بهینه از ذخایر دریای عمان و خلیج فارس و دریای خزر و عدم واگذاری این دریاها به کشورهای دیگر جهت بهره برداری از ذخایر دریایی(ماهیان و غیره)
- در زمان کرونا با توجه به تعطیلی تقریبا تمام مراکز تفریحی و توریستی و مراکز اقامتی برنامه هایی برای فعال شدن این مراکز اندیشیده شود تا همه هتلها و مسافرخانه ها و رستورانها فعال کردند.
- مهمترین وظیفه دولت در مقابله با تحریمها و فشار خارجی همانطور که در بالا توضیح داده شد نقش یک فشار شکن را ایفا نماید و فشارهای خارجی در درون را کنترل نماید تا فشار بر زندگی مردم کمتر وارد گردد.
- نهایتا در زمان کرونا نباید تولید و خدمات و بطور کلی اقتصاد تعطیل گردد.
