به گزارش تیتربرتر؛ محرم امسال متفاوت‌ترین محرمی است که شاید تا به امروز در تاریخ وجود داشته است. ویروس منحوس کرونا تمامی فعالیت‌های زندگی بشر را تحت تأثیر خود قرار داده است. شاید هیچ‌کس گمان نمی‌کرد محرم هم تحت تأثیر کرونا قرار بگیرد و برای برگزاری آن دستورالعمل و پروتکل نوشته شود.
پس از هفته‌ها بحث و جدل بر سر نحوه برگزاری مراسم‌های عزاداری ماه محرم الحرام و چگونگی تنظیم پروتکل‌ها، موعد اجرای آن‌ها فرا رسیده است. در این میان با وجود برخی گلایه از سوی هیات‌ها و گروه‌های مذهبی، اما اکثر علما ومراجع تقلید عزادارای حسینی را توصیه به رعایت تمام و کمال پروتکل‌های بهداشتی کرده‌اند.
در این میان اجرای پروتکل‌های مقابله با کرونا مشکلات دیگری را هم به هیات‌های عزاداری تحمیل کرده است و برخی درباره نحوه برگزاری مراسم در فضای باز یا بسته در ابهام قرار دارند.
برگزاری مراسم عزاداری محرم در فضای باز یا سربسته؟
احمد جنیدی رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره مسائل مطرح شده مبنی بر برگزاری مراسم عزاداری محرم در فضای سربسته افزود: فایلی در زمینه پروتکل‌های محرم منتشر شد که مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت هم در مورد آن فایل تکذیبیه صادر کرد. جلسه‌ای در سازمان تبلیغات برگزار شد که رییس این سازمان، دبیر ستاد کرونا، معاونان وزیر بهداشت و روحانیون در آن جلسه حضور داشتند. در این جلسه در مورد برگزاری مراسم در فضای باز صحبت‌هایی مطرح و قبول شد، اما شبهاتی در مورد برگزاری مراسم در فضای سربسته وجود داشت.
وی ادامه داد: البته در آن جلسه نیز اعلام شد که همه این صحبت‌ها باید در ستاد ملی مقابله با کرونا مطرح و تصویب شود. سپس در ستاد ملی مقابله با کرونا، با برگزاری مراسم عزاداری محرم در فضای سربسته موافقت نشده و فقط برگزاری مراسم در فضای باز تصویب شده است.
رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت اظهار کرد: اگر قرار به زنجیرزنی باشد باید روز قبل زنجیر را تحویل فرد بدهند و در روز آخر تحویل بگیرند تا دست به دست نشود. برخی هیات‌ها لباس مشکی می‌دهند که این لباس‌ها هم باید روز اول تحویل داده شده و روز آخر دریافت شود تا لباس دست به دست نشود. سینه زنی هم باید در فضای باز انجام شود و امسال دسته روی نخواهیم داشت. این مراسم باید با رعایت فاصله دو متری از هم انجام شود.
جنیدی گفت: مراسمی مثل نخل گردانی در سال جاری نخواهیم داشت تا تجمع ایجاد نشود. همه مردم ایران از عزاداران امام حسین (ع) و یاران ایشان هستند. همان طور که مقام معظم رهبری نیز فرمودند، برای اینکه امسال این مراسم را برگزار کنیم و کسی به ویروس کرونا مبتلا نشود، این تمهیدات در نظر گرفته شده تا مراسم در فضای باز برگزار شود.
وی بیان کرد: قالب و شکل عزاداری امسال می‌تواند متفاوت باشد. باید قالب عزاداری را متناسب با شرایط زمان و مکان در نظر بگیریم. در حال حاضر درگیر شرایط بیماری هستیم. ویروسی که به هیچ فردی رحم نکرده و افراد را انتخاب نمی‌کند. بهتر است سالمندان و افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند از مراسم عزاداری تلویزیون و فضای مجازی استفاده کنند. همچنین همه منازل می‌توانند پرچم اباعبدالله(ع) را نصب کنند.
چالش برگزاری عزاداری محرم در فضای باز
ستاد ملی کرونا ۱۹ مرداد ماه، قواعد برگزاری مراسم‌های عزاداری در ایام محرم را اعلام کرد. پروتکل اعلام شده چند نکته مهم دارد. اول اینکه مراسم‌ها باید صرفا در اماکن و فضا‌های باز با رعایت فاصله گذاری (از هر طرف حداقل دو متر) و تجمعات حداقلی برگزار شود. دوم؛ زمان مراسم حداکثر دو ساعت باشد. سوم؛ تردد هیات‌ها و استفاده از طبل و سنج و و وسایل مشابه ممنوع است. سوم؛ استفاده مستمر از ماسک و رعایت فاصله گذاری اجتماعی.
همین چند اصل به تنهایی کافی است که با رعایت آن‌ها شکل برگزاری مراسم‌های عزاداری تغییر قطعی و معناداری کند و بتوان گفت محرم امسال حال و هوایی متفاوت با سال‌های دیگر دارد. البته در این بین احتمالا هستند گروه‌ها و هیات‌هایی که به این اصول پایبند نخواهند بود با این حال دولت تلاش می‌کنند همه هیات‌های از دستورالعمل صادر شده تبعیت کنند.
مطالب مرتبط:
در همین راستا بسیاری از هیات‌ها و گروه‌های مذهبی حمایت خود از دستور العمل دولت را اعلام کرده‌اند و می‌گویند از آن تبعیت می‌کنند. حتی برخی هیات‌ها اعلام کرده‌اند مراسم عزاداری برگزار نمی‌کنند.
با این حال از سختگیری‌های صورت گرفته توسط ستاد کرونا انتقاد‌هایی شده است. برخی می‌گویند وزارت بهداشت در اعلام دستورالعمل‌های برگزاری مراسم محرم دچار تناقض شده و دستورالعمل اعلامی با گفته‌های پیشین مقامات همخوانی ندارد. این عده می‌گویند پیشتر وزارت بهداشت اعلام کرده که برگزاری مراسم در فضای بسته در شرایط خاصی امکانپذیر است و حالا می‌گوید ممنوع است.
میثم مطیعی مداح مشهور یکی از منتقدان است. او روز سه شنبه با اشاره به سخنان معاون وزیر بهداشت که تاکید کرده بود که مراسم عزاداری در فضای بسته ممنوع است، در توئیتی نوشت: «آقای معاون وزیر! حداقل ۱۰ روز قبل اعلام کردید عزاداری در مکان سربسته با سقف بالای ۶ متر مصداق فضای باز است و مشکلی ندارد. امروز و تنها ۴۸ ساعت قبل از آغاز محرم گفتید برگزاری هرگونه مراسم در فضای سربسته ممنوع است. حرف قبلی شما که محصول کار کارشناسی بود عوض شد. ویروس جهش کرده؟»
او در توئیت دیگری افزود: «مردم شریف بدانند که با این تصمیم خلق الساعة، حداقل ۲۰۰۰ مراسم مهم در کشور تعطیل شده و یا حداقل لطمه جدی می‌خورد. مثلاً در شهری مثل بوشهر با آن درجه بالای رطوبت هوا می‌شود مراسم را از زیر سقف و همراه با تهویه آورد در فضای باز و شدیداً گرم برگزار کرد؟»
میثم مطیعی در توئیت سوم خود درباره انگیزه مقامات مسئول در تعیین مقررا سخت گیرانه شبهه ایجاد کرد و نوشت: «ما هیأتی‌ها از روز اول یک حرف زدیم و هنوز هم پای همان حرفمان ایستاده‌ایم. ما گفتیم تابع تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا هستیم و سلامت مردم بیش از دیگران، برای ما هیأتی‌ها مهم است، اما شما هر روز حرف عوض کردید. خدا کند اغراض دیگری پشت این تغییرات مکرر نهفته نباشد.»
هزینه بر بودن اجرای پروتکل‌ها در محرم
موضوع دیگری که برای هیات‌های مذهبی چالش برانگیز شده است هزینه زیاد اجرای مقررات ستاد ملی کروناست. مسئول هیأت ریحانةالحسین (س) با مدیحه سرایی مجید بنی‌فاطمه در این خصوص می‌گوید: «امسال باتوجه به توصیه برگزاری جلسات در فضای باز، مراسم عزاداری دهه اول را در حسینیه ریحانةالحسین (س) در منطقه باغ فیض نخواهیم داشت و جلسه را به فضای ۲۸ هزار متری مجموعه پارک ارم در غرب تهران منتقل کرده‌ایم. برای آماده‌سازی این مجموعه نسبت به سال‌های قبل هزینه‌های ما ۳ برابر شده است.»
اجرای پروتکل‌های مقابله با کرونا مشکلات دیگری را هم به هیات‌های عزاداری تحمیل کرده است. هیأت عبدالله بن‌الحسن (ع) با مدیحه سرایی حنیف طاهری نیز از مراسم قرائت دعای عرفه و جشن عید غدیر برای رعایت هرچه بهتر پروتکل‌های بهداشتی مجالس خود را به پادگان ۰۶ ارتش در چهارراه پاسداران منتقل کرد.
محسن مبارکی مسئول این هیأت می‌گوید: « مراسم عزاداری محرم هیأت ما، در فضای بالغ بر ۷ هزار متر مربعی پادگان ۰۶ و در فضایی کاملاً باز بناست برگزار شود. از سوی هیأت حدود ۸۰ درصد فضای موجود زیرانداز مناسب پهن شده است و در اطلاع‌رسانی به مردم نیز اعلام کردیم که در صورت تمایل می‌توانند زیرانداز شخصی همراه داشته باشند. با هماهنگی با واحد امداد و نجات بسیج، سنجش دمای بدن و سنجش اکسیژن خون افراد در بدو ورود انجام می‌شود و برای کفش افراد نیز کیسه‌های یک‌بار مصرف ارائه می‌شود و بعد از جلسه نیز افراد کیسه‌ها را با خود خواهند بُرد.»
مبارکی با اشاره به اینکه برگزاری جلسه در فضای باز هزینه‌ها را تاحدود ۳ برابر افزایش داده است، می‌گوید: «تأمین صوت در فضای باز، تعبیه تلویزیون شهری در فضا‌های بسیار بزرگ، نیاز به نیرو‌های انسانی بیشتر، روند آماده‌سازی زمان‌بر محیط از جمله کار‌هایی است که برگزاری جلسه در فضای باز به همراه دارد.»
به این ترتیب به نظر می‌رسد هیات‌های عزاداری خیلی از مقرارات سخت‌گیرانه راضی نیستند با این حال پس از توصیه اکید رهبر انقلاب به اجرای دستورات ستاد ملی کرونا، آن‌ها نیز تلاش می‌کنند به این توصیه عمل کنند. شاید اگر آن توصیه نبود حالا شاهد جدال سخت میان دولت و برخی هیات‌ها بودیم.
نظر مراجع تقلید درباره عزاداری حسینی
با وجود برخی گلایه از سوی هیات‌ها و گروه‌های مذهبی، اما اکثر علما و مراجع تقلید عزادارای حسینی را توصیه به رعایت تمام و کمال پروتکل‌های بهداشتی کرده‌اند.
مهمترین اظهار نظراز سوی رهبر انقلاب بود. ایشان در این خصوص فرمودند: "در عزاداری‌ها معیار آن چیزی است که ستاد ملی کرونا اعلام می‌کند. بنده هر آنچه لازم بدانند مراعات خواهم کرد. توصیه و تاکید من به همه عزاداران، هیات، منبری‌ها و مداحان نیز این است که ضوابط ستاد ملی کرونا باید رعایت شود، چرا که اگر همین مقدار مراقبت و کنترل هم سست شود، فاجعه‌ای بزرگ پدید خواهد آمد."
آیت‌الله سیستانی مرجع تقلید شیعیان عراق هم موضع‌گیری مهمی داشتند، ایشان توصیه کردند که مردم در خانه‌هایشان عزاداری کنند. ایشان تاکید کردند که از امکان‌هایی همچون اینترنت و شبکه‌های ماهواره‌ای استفاده شود.
نکته دیگر آیت‌الله سیستانی این بود "در مجالس عمومی، باید همه ضوابط بهداشتی با دقت تمام رعایت گردد؛ بدین معنا که فاصله اجتماعی بین حاضران منظور شود و ماسک‌های بهداشتی و دیگر لوازم بازدارنده از گسترش ویروس کرونا مورد استفاده قرار گیرد."
آیت الله وحید خراسانی از مراجع عظام تقلید در قم ضمن تاکید بر اینکه "شعائر اهل‌بیت علیهم‌السلام و خصوصا اقامه عزای حضرت سیدالشهداء علیه السلام، نباید تعطیل شود" گفت: «ولیکن با رعایت جهات بهداشتی و آنچه که متخصصین امر توصیه می‌کنند.»
آیت‌الله نوری همدانی هم دیدگاه مشابهی دارد و در این باره معتقد است: «ما عزاداری را در چهارچوب اجرای دستورات مسئولان متدین و متعهد ستاد ملی کرونا اقامه می‌کنیم و رعایت مسائل بهداشتی مثل فاصله‌گذاری و زدن ماسک و... با عزاداری قابل جمع است و متدینین باید برای حفظ سلامت خود و دیگران به توصیه‌های متخصصات بهداشت و درمان ملزم باشند.»
برخی مراجع هم مانند آیت‌الله علوی گرگانی تشویق به استفاده از روش‌های جدید برای عزاداری کرده است. او در این باره گفت: «در شرایط فعلی که ویروس کرونا گسترش یافته است، لازم است با سیاه‌پوشی و نصب پرچم‌های عزاداری و مراقبت نفس، مجالس عزاداری به روش‌های سنتی با رعایت نکات بهداشتی یا به طریق نوین و ابتکاری انجام شود.»
راه اندازی کمپین عزاداری در خانه
در این بین دولت نیز تلاش می‌کند مردم را به عزاداری در خانه ترغیب کند. نقش صداوسیما در این مسیر کلیدی است و برنامه‌های زیادی در شبکه های مختلف برای مردم ترتیب داده شده است.
در این راستا همزمان با آغاز محرم شبکه ۵، شبکه افق و شبکه دو جزئیات جدیدی از برنامه‌ها و سریال‌های خود اعلام کردند که در میان آن‌ها برنامه "عطر عاشقی" و سریال "پریدخت"، "علمدار" و سریال "یلدا" شبکه افق و "تکیه‌خانه" برنامه زنده شبکه دو شد.
باید دید، دولت موفق می‌شود این دوره حساس از تلاقی شیوع ویروس کرونا با ایام محرم را با کمترین تلفات انسانی و هزینه پشت سر بگذارد.
گردآورنده: الهام خلیلی خو
آنچه دیگران می خوانند:
