به گزارش تیتربرتر؛ سرمایه‌گذاران بورس در روز یکشنبه شاهد یکی از سنگین‌ترین نوسان‌ها در بازار سهام بودند. در این روز سومین سقوط تاریخی شاخص کل بورس تهران، از نظر درصد افت به ثبت رسید. دیروز شاخص کل بورس با ۸۹ هزار و ۶۹۳ واحد نزول در محدوده یک میلیون و ۸۱۳ هزار واحد ایستاد.
بررسی ها نشان می‌دهد به‌دنبال نزول بازار، در ۵ روز گذشته، ۶۰ میلیارد دلار از ارزش بورس تبخیر شده؛ اما کارشناسان می‌گویند روند اصلاح شاخص بورس به‌تدریج متوقف می‌شود و بازار به تعادل نسبی خواهد رسید.
دلایل اصلاح بورس
شاخص کل بورس که از ابتدای سال رشد افسارگسیختهای در پیش گرفته بود پس از ثبت چند رکورد و افزایش غیرمترقبه سرانجام در هفته سوم مرداد ماه ریزش‌های سنگینی را تجربه کرد. تا جایی که رکورد‌های ریزش از رکورد‌های صعود پیشی گرفت؛ در پنج روز معاملاتی اخیر منحنی شاخص بورس افت ۲۶۵ هزار واحدی، معادل ۷/ ۱۲ درصدی را به ثبت رساند.
پیش‌تر در روندی بی‌سابقه بازده بازارسهام به ۳۰۵ درصد رسیده بود. رشد نرخ دلار و افزایش انتظارات تورمی باعث شده بود تا سهام صنایع مختلف با تقاضای زیادی مواجه شود و قیمت‌ها به‌صورت افسارگسیختهای رشد کند. کارشناسانی که با «دنیای اقتصاد» گفتگو کرده‌اند با اشاره به دلایل اصلاح شاخص بورس و روند آینده بازارسهام معتقدند بازار سرمایه به‌عنوان بازاری که باید در تشکیل سرمایه از حیث پذیره‌نویسی و حمایت از پروژه‌های نو و سرمایه‌های جدید فعال باشد، یکباره تغییر رفتار داد و نقدینگی ایجاد شده در حوزه اقتصاد و پولی و مالی را به خود جذب کرد.
به عبارتی مسیری که باید نقدینگی در تبدیل به سرمایه کلان و سرمایه‌گذاری‌های بزرگ می‌پیمود، به خرید و فروش سهام در بازار تبدیل شد. به نحوی که هراس صاحبان نقدینگی از کاهش ارزش سرمایه‌هایشان سبب گسیل حجم قابل توجه پول‌ها به بازار‌های سرمایه‌گذاری به ویژه بازار سهام شد.
در سایه این موضوع سهام اغلب شرکت‌ها تا چند برابر ارزش خود را قیمت گذاری شده‌اند. بعد از چند رشد این ارزش ذاتی سهام شرکت‌ها نبود که معامله می‌شد بلکه فشار نقدینگی موجود بود که بازار را دچار نوسان می‌کرد. از طرفی به موازات سیاست‌های اعمال شده و تحریم‌ها و همچنین شیوع ویروس کرونا که بسیاری از صنایع و مشاغل را به دام تعطیلی کشاند بازار سهام توانست پذیرای این حجم از نقدینگی باشد و حجم زیادی پول در بستر بورس آرام گرفت.
در این میان برخی معتقدند رشد سهام شرکت‌ها ناشی از انتظارات افزایش نرخ ارز مشهود بود و با کاهش این انتظارات به دلیل توافق تجاری بین چین و آمریکا، ارزش دلار در بازار جهانی و داخل کشور کاهش یافت و با افت قیمت سهام، شاخص به عدد واقعی خود نزدیک‌تر شده و سهام شرکت‌ها نیز ارزنده‌تر به نظر می‌رسد. ضمن آنکه خبرها حاکی از بهبود تراز تجاری ایران و وضعیت بهتر دارایی خارجی کشور و همچنین دسترسی بیشتر کشور به منابع ارزی است و همه این‌ها به کاهش انتظارات نرخ ارز کمک می‌کند.
گروهی از کارشناسان بازار سهام نیز اذعان دارند مجموعه‌ای از عواملی اقتصادی که سبب رشد بازار شده بود اکنون دیگر پابرجا نیست؛ در نتیجه تقاضا برای سهام به‌صورت قبل وجود ندارد و انتظارات افزایش نرخ ارز با توافق تجاری بین آمریکا و چین کاهش یافته است و از طرفی ترس از تداوم ریزش بازار و فاصله رقم رشد بورس با سایر بازار‌ها سبب خروج سرمایه‌گذاران و به افت شاخص در روزهای اخیر منجر شده است.
فشار کاهش نرخ دلار بر سهام
سیدحمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: مهم‌ترین عامل افت‌های اخیر شاخص، کاهش نرخ ارز است. بازار دیگر نسبت به افزایش نرخ ارز خوش‌بین نیست.
نکته بعدی بحث سیاست‌های حمایتی دولت است؛ لغو عرضه صندوق دارا دوم به سلب اعتماد سرمایه‌گذاران از دولت منجر شد و ناهماهنگی بین سازمان‌های مختلف دولت و متولیان به مردد شدن بازار شدت بخشید. او اضافه می‌کند: از طرفی خبر افزایش حداکثر نرخ بهره در کریدور بین بانکی تا ۲۲ درصد، به این ریزش شدت داد.
از طرف دیگر تمام سهام موجود در بازار ارزنده نبودند و قیمت‌های بیشتر از ارزش آن‌ها سبب رشد جهشی بورس در چند ماه اخیر شده بود و بازار به دنبال چنین بهانه‌ای بود تا اصلاح صورت گیرد. به نظر می‌رسید نیازمند یک اصلاح گسترده به‌خصوص در سهام شرکت‌های بزرگ بودیم.
علیرضا تاج‌بر، کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: افزایش‌های پی‌در‌پی قیمت‌های بازار سهام سبب شد شاخص کل بورس پس از رشد‌های متوالی در چند روز اخیر مسیر برگشت را طی کند. از مهم‌ترین عوامل افت شاخص کل بورس، سلب اعتماد سرمایه‌گذاران از متولیان بازار و دولت بوده است. با لغو عرضه صندوق دارا دوم این فرض که دولت حامی بورس و موافق سرمایه‌گذاری در این بازار است خدشه‌دار شد.
او اعلام می‌کند: دلیل دوم افت شاخص، در سود بودن بخش زیادی از فعالان بازار بود. این موضوع سبب شد برخی سرمایه‌گذاران با احساس کوچک‌ترین خطری از بازار خارج شوند. او تاکید کرد: از دیگر عوامل افت شاخص، اعلامیه بانک مرکزی مبنی بر افزایش یک درصدی نرخ سود در کریدور بین بانکی بود. طبق این اطلاعیه دامنه نرخ سود در بازه ۲۲-۱۴ درصد قرار گرفت. این تصمیم با هدف کاهش دامنه دالان نرخ سود، افزایش نرخ سود در بازار بین‌بانکی و هدایت نرخ تورم به سمت نرخ تورم هدف اتخاذ و از روز شنبه ۲۵ مردادماه اجرایی شد.
افزایش سقف نرخ بهره در این دالان تا ۲۲ درصد برخلاف سال گذشته که کف نرخ این دالان تا ۱۰ درصد نیز کاهش یافته بود خود از عوامل افت شاخص کل در روزهای اخیر بوده؛ زیرا سرمایه‌گذاران خرد و افراد تازه‌وارد به بورس به دنبال مکان امن و بدون ریسک برای سرمایه‌گذاری هستند و بانک بهترین گزینه برای این افراد است. او می‌گوید: چشم امید سیاست‌گذاران همچنان به بازار سهام است؛ انتظار داریم شرایط به‌زودی برگشت‌پذیر شود.
مطالب مرتبط:
در غیر این‌صورت به خروج بسیاری از سرمایه‌گذاران منجر خواهد شد. در صورت تحقق این موضوع زمان زیادی لازم است تا این اعتماد از دست رفته به بازار بازگردد و شاهد رشد سهام و بازار سرمایه باشیم.
علی صادق‌پور، کارشناس تامین سرمایه سپهر هم می‌گوید: با رسیدن به مرز ۲ میلیون واحد عرضه‌ها شدت گرفت و عرضه سهام عدالت سبب کندی این روند صعودی شد. توافق بین امارات و رژیم صهیونیستی در مناسبات منطقه‌ای تاثیرگذار است و همچنین رای شورای امنیت برای تمدید تحریم‌ها که با آن موافقت نشد می‌تواند خبرخوب و مثبتی باشد، اما به نظر می‌رسد خبر‌های خوب سیاسی سیگنال معکوسی به بازار بدهد.
زیرا بازار بیشتر با انتظارات تورمی و رشد دلار صعود کرده بود و با این خبرها که در نرخ ارز تاثیرگذار است و انتظارت تورمی کاهش یافته سبب چنین کاهشی در شاخص شده است. او تاکید می‌کند: خبر گشایش اقتصادی و طرح عرضه نفت در بورس انرژی و تاثیر چندانی بر ریزش نداشته است، اما انتشار خبر‌های ضد و نقیض از عرضه (ETF)های دولتی سبب از دست رفتن بخشی از اعتماد مردم به بازار و دولت شده است.
او می‌افزاید: البته بازار هم نیازمند اصلاح بوده است. به گفته او در صورت مدیریت عرضه‌های سهام عدالت و صندوق‌ها پس از اصلاح شاخص مثبت خواهد شد و برخی صنایع از جمله فولاد مبارکه و فلزات رشد قابل توجهی همانند پالایشگاهی‌ها نداشته‌اند، اما اصلاحات شدیدی را تجربه کرده‌اند.
رفتارهای هیجانی عامل ریزش بازار سرمایه
سعید اسلامی بیدگلی عضو شورای عالی بورس درباره وضعیت این روزهای بازار سرمایه اظهار داشت: طی یک سال گذشته، بازار سرمایه به طور کلی دارای اهمیت زیادی هم در بُعد اقتصاد کلان و هم در بُعد اقتصاد خانوار شده است؛ در این یک ساله، تعداد زیادی از افراد به عنوان سرمایه گذار و سهامدار وارد بورس شده و منابع مالی خود را وارد بازار سرمایه کرده اند.
وی ادامه داد: عمده سرمایه گذاران به ویژه آنهایی که زودتر وارد بازار شده اند به سودهای خوبی هم دست یافته اند همین موضوع سبب شد تا سرمایه گذاران جدیدتر نیز به شوق اینکه ارزش پول خود را از دست ندهند، وارد بازار سرمایه شوند.
دبیرکل کانون نهادهای سرمایه گذاری افزود: با این حال، به طور مرتب به ویژه از از پایان اردیبهشت به این طرف، کارشناسان بازار سرمایه و برخی نمایندگان مجلس و مسئولان در خصوص اضافه قیمت سهام برخی نمادهای صنعتی و احتمال ریزش بازار بورس، هشدارهایی داده بودند.
وی با بیان اینکه من هم با استدلال‌هایی مبنی بر وجود اضافه قیمت سهام در بخش‌هایی از بازار موافق بودم، یادآور شد: علاوه بر این، اضافه قیمت سهام هم سبب شده بود تا تعداد زیادی سرمایه گذار کوتاه مدت هم در یک سال و نیم گذشته وارد بورس شده و پس از کسب سودهای کلان، آماده خروج از بازار باشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: با انتشار خبری در خصوص صندوق دارا دوم، این ماشه کشیده شد و بازار جو منفی پیدا کرد؛ در نتیجه در چند روز کاری اخیر شامل دو روز پایانی هفته گذشته و دو روز ابتدایی هفته جاری جو بازار منفی بود؛ خروج سرمایه از بازار نیز به دلایل متعددی رخ داد.
اسلامی بیدگلی خاطرنشان کرد: بخش مهمی از رفتارهای بازار به جای آنکه ناشی از تحلیل‌های بنیادی باشد، ناشی از رفتارهای هیجانی است به گونه‌ای که حتی آنهایی هم که سهم نمادی را زمانی که ۵۰۰ تومان بود خریده اند و حالا می‌بینند همان سهم به ۴,۰۰۰ تومان رسیده است، در صف فروش قرار می‌گیرند. به نظر می‌رسد رفتارهای هیجانی در بورس زیاد است این اتفاق باعث شده تا تحلیل رفتار بازار به خاطر آنکه بر اصول اقتصادی دقیق تکیه ندارد، پیچیده باشد. نه آن زمان که صف‌های خرید چند میلیونی ایجاد می‌شد و نه حالا که صف‌های فروش بنیادی در این چند روز داشته ایم، تحلیل بنیادین اقتصادی ندارد.
عضو شورای عالی بورس با بیان اینکه نوسانات بازار، جزو ذات بورس است، یادآور شد: قرار نیست بازار هر روز مثبت باشد ولی به دلیل رشد تقریباً هر روزه بازار در یک سال اخیر، این توقع در سرمایه گذاران ایجاد شده که بازار باید همچنان بر مدار رشد باشد خیلی‌ها فکر می‌کردند اگر وارد بازار شوند، هر روز مثبت ۵ درصد سود می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: سرمایه گذاران حرفه‌ای در چند روز اخیر آماده اصلاح بزرگ در قیمت‌ها بودند اما نگرانی سیاست گذار در این دوره‌هایی که بازار با اصلاح روبه رو می‌شود، این است که این اصلاح قیمت‌ها ناگهان به یک موج پَنیک تبدیل شود به عبارت دیگر، سیاست گذار نگران منفی شدن یک یا دو روزه بازار نیست بلکه نگران آن است که این منفی شدن‌ها، منجر به یک جریان هیجانی شده و سرمایه گذاران بدون هیچ منطقی مبنی بر اینکه آیا این سهم ارزشمند است یا خیر، در صف‌های فروش بایستند؛ متأسفانه در بازار ایران به دلیل آنکه صف‌های فروش طولانی، وقتی در آن ایجاد می‌شود، دستیابی بازار به نقطه تعادل، بسیار زمان بر است لذا ممکن است بازار به مدت چند روز منفی باشد.
کارشناس اقتصاد مالی بیان داشت: محاسباتی که در خصوص ورود و خروج پول حقیقی به بازار صورت می‌گیرد، چندان دقیق نیست؛ آنچه در رسانه‌ها روزانه در خصوص ورود و خروج پول حقیقی به بازار اعلام می‌شود، همان ورود و خروجی است که روزانه در حساب کارگزاری‌ها صورت می‌گیرد؛ بنابراین اعداد دقیقی نیستند و عمدتاً همان داده‌های خامی است که کارگزاری‌ها منتشر می‌کنند.
وی با بیان اینکه بسیاری از مردمی که به عنوان سرمایه گذار در یک سال گذشته وارد بورس شده اند، آشنایی‌های اولیه با معاملات بورسی را ندارند، ابراز امیدواری کرد: رسانه‌ها بتوانند کاری کنند که این هیجانات کنترل شود.
گردآورنده: الهام خلیلی خو
آنچه دیگران می خوانند:
