تیتربرتر؛ روستای ورکانه همدان یکی از روستاهای هدف گردشگری پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین است که مورد توجه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است و با توجه به حضور گسترده مسافران، اقاماتگاه بوم گردی برای پذیرایی و میزبانی در این منطقه پیش بینی شده است.

 ورکانه روستایی با کوچه‌های سنگ فرش شده و خانه‌های سنگی نزدیک شهر همدان جا خوش کرده است. قدم زدن در کوچه‌های این روستا شبیه به سفر در زمان است. روستای ورکانه که لقب روستای سنگی یا روستای رنسانسی را به آن داده‌اند، از سنگ ساخته شده و یکی از منحصربه‌فردترین روستاهای ایران است. قدمت این روستا به 400 سال می‌رسد و در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. 

ورکانه چیست؟

در گویش کردی «ور» به معنی کنار و «کانه» به معنی چشمه است. بنابراین ورکانه به معنی قرار گرفتن نزدیک و کنار چشمه است. البته ورکان در زبان محلی به معنی معدن است و عده‌ای می‌گویند ورکانه به معنی نزدیکی به معدن سنگ است.

مسیری دسترسی به روستای ورکانه

روستای ورکانه در استان همدان و در فاصله 20 کیلومتری از جنوب‌شرقی شهر قرار دارد. برای رسیدن به ورکانه باید وارد جاده همدان به ملایر شوید. سپس با استفاده از تابلو راهنما وارد جاده سد اکباتان شوید. بعد از سد، به ترتیب روستاهای یلفان، شمس‌‌آباد و علی‌آباد بر سر راه شما قرار دارند و پس از آن به روستای ورکانه می‌رسید.

عبور بدون خودرو در روستای سنگی ورکانه

درست در ابتدای روستا خانه‌ای تمام سنگی با تابلوی «اقامتگاه بومگردی ورکانه» قرار دارد. از آنجاکه ورود ماشین به داخل روستا امکان‌پذیر نیست، باید در همان ابتدای مسیر ماشین‌تان را پارک کنید. از سربالایی که بگذرید، به کوچه‌های سنگی روستا می‌رسید. بعضی از خانه‌ها معماری تمام سنگی خود را حفظ کرده‌اند؛ اما بعضی دیگر در بازسازی‌ها، رنگ شهر را به خود گرفته‌اند. کوچه‌ها اما هنوز سنگ‌فرش شده و قدیمی‌ هستند. در روستا چندین زیرگذر وجود دارد. زیرگذرهایی که سقف آن‌ها طبقه بالایی خانه کنارش است.

معماری خانه های روستای ورکانه

خانه‌های ورکانه یکی از منحصربه‌فرد‌ترین معماری‌های ایران را دارند. سنگ، این عنصر مقاوم، برای صدها سال ماده اصلی ساخت خانه‌ها در روستا بوده است.

خانه‌ها در ورکانه از سنگ، سنگ لاشه، سنگ مالون، چوب، خشت و آجر ساخته می‌شوند. اگر با دقت به دیوار خانه‌ها نگاه کنید، می‌توانید ملات گِل، سنگ لاشه که سنگ تراشیده و چکش خورده است و سنگ مالون که مربع یا مستطیل شکل است را تشخیص دهید.

بیشتر بخوانید: سفری به دیدنی ترین کلیساهای ایران

سقف خانه‌ها هم با تیرک‌های چوبی استوار مانده‌اند و با اندود کاه گِل یا قیر و گونی پوشیده شده‌اند. سنگ در برابر تغییرات جوی، سرما و گرما بسیار مقاوم است. به همین دلیل پی خانه‌ها از جنس سنگ ساخته شده است و پهنای دیوارها در همکف به یک متر هم می‌رسد. قطر زیاد دیوارها از اهل خانه در برابر سرما محافظت می‌کند و مقاومت‌اش نیاز به بازسازی را کمتر می‌کند. در ورکانه خانه‌ها رو به جنوب ساخته می‌شوند تا بتوان از نور آفتاب بیشترین استفاده را کرد.

درباره اهالی روستای ورکانه

مردم روستای ورکانه به زبان لری و با لهجه‌ای ساده صحبت می‌کنند. سردی آب‌و‌هوا و شرایط سخت کوهستان آن‌ها را صبور و قوی کرده است. اهالی روستا بسیار خوش برخورد هستند. غذاهای محلی آن‌ها آبگوشت، انواع آش مانند آش اوماج، آش پلته، آش واره، آش جو، آش ترخینه و… است. در مراسم‌هایشان موسیقی سربازی و سه پا و ترانه‌هایی با اشعار باباطاهر عریان و ابیات آذری با موسیقی عاشیقی می‌خوانند و می‌نوازند.

اهالی روستای ورکانه انسان‌هایی فرهیخته و تاثیرگذار مانند پروفسور توفیق موسیوند، مخترع نخستین قلب مصنوعی در جهان و مهری لیلی قراگوزلو، اولین پرورش دهنده اسب اصیل ایرانی را پرورش داده‌اند. خانه پدری دکتر موسیوند هنوزهم پابرجاست؛ هرچند امکان بازدید از آن وجود ندارد.

جاذبه گردشگری در روستای ورکانه

اصطبل تاریخی ورکانه

اصطبل پرورش اسب در ورکانه یک اصطبل تاریخی در فاصله دو کیلومتری این روستا قرار دارد. اصطبل ورکانه در سال‌های قبل از انقلاب یکی از مراکز پرورش اسب برای دربار بوده است. این روزها حتی تور اسب‌سواری در روستا برگزار می‌شود. شما می‌توانید سوار بر اسب از روستا، بناهای تاریخی و طبیعت اطراف آن بازدید کنید.

این اصطبل به دستور امیر تومان، یکی از حکام همدان ساخته شده است. زیربنای مجموعه 1650 متر مربع و ابعاد اصطبل 22 در 75 متر است. اصطبل یک حیاط مرکزی دارد و دو طرف آن فضای نگه‌داری از اسب‌ها قرار گرفته است. یک ضلع ورودی و ضلع دیگر انبار علوفه است. نکته جالبی که در طراحی بنا وجود دارد این است که انبارهای اصطبل از حیاط بنا، یک متر پایین‌تر ساخته شده‌اند.

قلعه مهری خانم در ورکانه

هرچند این روزها قسمت زیادی از قلعه تخریب شده؛ اما روزگاری این بنا، متعلق به مهری خانم ارباب روستا بوده است. این قلعه روی کوهپایه‌ای سرسبز در فاصله 100 متری روستا ساخته شده است. زیربنای قلعه 330 مترمربع  و دارای پلان چلیپایی است. برای بازدید از قلعه مهری خانم باید به سمت جنوب روستا حرکت کنید.

امام‌زاده غیب و مسجد روستای ورکانه

آرامگاه امام‌زاده غیب و مسجد روستای ورکانه دو مکان مذهبی ورکانه‌ هستند. ازآنجاکه مسجد با مصالح جدید ساخته شده است، با گشت‌و‌گذار در جنوب روستا آن را به راحتی پیدا می‌کنید. مسجد معماری ساده‌ای دارد و تنها در قسمت محراب تزییناتی با کاشی انجام شده است. آرامگاه امام‌زاده غیب که در محله درب مسجد قرار دارد هم بین اهالی  از ارزش و احترام زیادی برخوردار است.

طبیعت روستای ورکانه

ورکانه با داشتن رودخانه‌های بسیار و قرارگیری در منطقه‌ای کوهستانی، طبیعتی زیبا دارد. در بهار کوه‌ها و دره‌های دره‌ خان، تخته سنگ، جن‌ دره و سوبلاغ سبز‌اند و در زمستان سپید از برف. رودخانه‌های فصلی سیمین و ورکانه  که از یخچال‌های طبیعی پرآب شده‌اند هم محلی عالی برای پیک‌نیک است.

در این راستا هرساله در اواسط آبان ماه طوایف قزل یوسف، یارم طاقلو و ورکانی کوچ بهاره خود را نزدیک روستای ورکانه انجام می‌دهند. اگر علاقه‌مند به آشنایی با فرهنگ‌های مختلف باشید، بازدید از عشایر منطقه که از کوه و دره‌های اطراف ییلاق و قشلاق می‌کنند، فرصتی تکرارنشدنی است که نباید از دست داد.

بهترین فصل سفر به روستای ورکانه

ازآنجاکه روستای ورکانه در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد، بهترین زمان برای سفر اواسط بهار تا پایان تابستان است. در بهار و تابستان آب‌و‌هوای روستا معتدل بوده و دشت‌ها سرسبز و دیدنی‌ هستند. البته بسیاری از افراد دوست دارند پاییز و زمستان ورکانه را هم ببینند. یعنی زمانی که برگ‌های زرد سنگ‌فرش‌ها را می‌پوشانند و روستای تمام سنگی غرق در سپیدی برف می‌شود.

مطالب مرتبط: دیدنی ترین غار های جهان کجا هستند؟

اگر در فصول سرد سال راهی روستا می‌شوید، حتما باید زنجیر چرخ و تجهیزات مورد نیاز همراهتان باشد. برای اقامت نیز باید از قبل با تنها اقامتگاه روستا یعنی اقامتگاه ورکانه هماهنگی‌های لازم را انجام دهید.

نحوه اقامت در روستای ورکانه

تنها گزینه‌های پیش رو برای اقامت در روستای ورکانه، کمپینگ و اقامتگاه بومگردی ورکانه است. این اقامتگاه دو طبقه هرچند نمایی تمام سنگی و تزئینات داخلی سنتی دارد؛ اما امکانات رفاهی آن کامل است. اقامتگاه دارای حمام، سرویس بهداشتی، بخاری و تخت خواب است.‌ به‌این‌ترتیب اقامتی دلچسب در خانه‌ای سنتی انتظارتان را می‌کشد. البته اگر قصد سفر چند روزه و استراحت در روستا را ندارید، می‌توانید بازدید یک روزه را برنامه‌ریزی کنید و در شهر همدان اقامت داشته باشید.