به گزارش تیتربرتر؛ در واقع با افزایش شکاف میان نرخ سود سپرده‌های بانکی یکساله با نرخ تورم سالانه، خانوارها و شرکت‌ها به‌دنبال صیانت از ارزش منابع نقد خود بر آمده‌اند. با توجه به منفی شدن شدید نرخ حقیقی بهره سپرده‌های بانکی یکساله در بازار پول و پیش‌بینی نرخ تورم بالا در سال ۱۳۹۹، حرکت سپرده‌ها به بازارهای دیگر شدت گرفته است.

دکتر بهروز‌ هادی‌ زنوز اقتصاددان در این باره افزود:  در چند ماه اخیر، افزایش سریع قیمت سهام در بورس به بحث‌های دامنه‌داری در مورد تبیین علل آن انجامیده است. صاحب‌نظران مالی و اقتصادی، وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی و مدیران سابق بورس اوراق بهادار، هر یک در این زمینه مواضعی را اتخاذ کرده‌‌اند. هدف یادداشت حاضر این است که علل شکل‌گیری حباب قیمت سهام در بورس تهران را از منظر اقتصاد کلان تبیین کند.

آیا بورس حباب دارد؟

اما همه بازارهای دارایی و مالی به یک اندازه نویدبخش نبوده‌اند:

۱-  بازار مسکن در سال‌های اخیر از رونق برخوردار نبوده و قیمت مسکن در این بازار به تناسب تورم افزایش نیافته است. از این‌رو این بازار فعلا برای سفته‌بازی مناسب نیست.

۲- با توجه به محدودیت‌های قانونی دولت و بانک‌مرکزی، بازار ارز برای معاملات با حجم بالا با ممنوعیت‌های قانونی توام شده است و ورود به بازار غیررسمی خطرناک‌تر از گذشته شده است. هر چند حفظ نرخ اسمی ارز در سطح فعلی در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر است، در دراز مدت انتظار می‌رود این نرخ به تناسب تورم داخلی افزایش یابد.

۳- در چند سال اخیر، دولت برای تامین مالی بخشی از کسری بودجه و نیز بازپرداخت بدهی‌های معوق خود به بازار بدهی روی آورده است. سازمان بورس نیز در پی دریافت مجوزهای قانونی لازم در برنامه ششم توسعه، اقدام به استفاده از ابزارهای متنوع تامین مالی کرده است. پرداخت نرخ‌های سود بالاتر از نرخ سود بانکی یکساله به سپرده‌گذاران در این بازار، تعدادی از سپرده‌گذاران را ترغیب به ورود به بازار بدهی کرده است و حجم اوراق منتشر شده از طریق بازار سرمایه در چهار سال گذشته از ۱۴ هزار میلیارد تومان به ۱۴۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. یعنی در این مدت ده برابر شده است(دکتر شاپور محمدی به نقل از «دنیای‌اقتصاد» ۳۰/ ۱۱/ ۹۸).

۴- شواهد موجود گویای آن است که بازار سهام در ۲۶ ماه اخیر پرجاذبه‌ترین بازار برای جذب وجوه نقد بوده است و افزایش بی‌سابقه قیمت سهام در این بازار نیز موید این استدلال است.

بیشتربخوانید: سرمایه گذاری در بورس بهتر است یا طلا؟

موانع بازار سرمایه و خطرات عرضه سهام دولتی

در این وضعیت دولتمردان از رونق بورس به خاطر جذب نقدینگی مازاد و جلوگیری از ورود آن به سایر بازارها استقبال می‌کنند و حتی ریاست محترم جمهوری آن را نشانه سلامت و ثبات اقتصادی در شرایط تحریم می‌خوانند. آنان با استفاده از این فرصت به اصطلاح مناسب، به‌دنبال آن هستند که اولا- بخشی از کسری بودجه خود در سال‌جاری را از محل واگذاری سهام شرکت‌های دولتی تامین کنند. ثانیا- با ایجاد بستر قانونی مناسب برای فروش سهام عدالت در بورس، کام صاحبان سهام را در این ایام تلخ شیرین کنند و مشکلات مالی نزدیک به ۵۰ میلیون نفر را حتی به‌طور موقت تا حدودی التیام بخشند.

شواهد موجود گویای آن است که بی‌تردید اقدامات و برنامه‌های دولت و شرکت سرمایه‌گذاری سازمان تامین‌اجتماعی در زمینه فروش سهام، هیچ ربطی به دغدغه‌های آنان در مورد واگذاری کنترل شرکت‌های تحت پوشش آنها به بخش‌خصوصی ندارد.

فراهم نبودن بسترهای معاملاتی

به‌رغم اصلاحات متعددی که در دهه اخیر در بازار سرمایه صورت گرفته است، ناظران بازار سهام می‌گویند در این مدت تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس چندان افزایش نیافته است. سهم سهام شناوری بازار ناچیز است و از ۱۰ تا ۱۳ درصد فراتر نمی‌رود. گردش معاملات در هر حجمی محدود است. تا زمانی که محدودیت حجم مبنا و دامنه نوسان برداشته نشود، خریداران و فروشندگان بازار سهام بدون توجه به تحلیل مناسب از بازار عمل خواهند کرد و قیمت کشف شده بازار مبتنی بر تحلیل آن نخواهد بود. در دهه اخیر نه قوانین مورد نیاز برای عملکرد مستقل بازار به تصویب رسیده است و نه زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری آن تجهیز شده است. در این وضعیت ورود به موقع مشتریان به بازار و خروج به موقع آنها از آن امکان‌پذیر نیست و از این طریق مشتریان زیان‌کار می‌شوند. در چنین بستر نهادی ناقصی، عاملان بازار سرمایه در ایران بیش از عاملان بازار سرمایه در کشورهای پیشرفته، مستعد در پیش گرفتن رفتارهای هیجانی و توده‌وار خواهند بود. وظیفه دولت فراهم کردن بستر نهادی مناسب برای عملکرد توأم با کارآیی بازارهای مالی و جلوگیری از تبانی عاملان بازار به زیان منافع عمومی است. اما دولت از انجام این وظیفه غفلت کرده است.

عرضه انبوه سهام چه خطراتی دارد؟

در اواخر فروردین‌ماه سال‌جاری عرضه عمومی بخشی از سهام شرکت سرمایه‌گذاری تامین‌اجتماعی(شستا) تحقق یافت و این هلدینگ عظیم اقتصادی با عرضه ۱۰ درصد از سهام خود به یک شرکت سهامی عام تبدیل شد. این اقدام نه گام موثری در جهت خصوصی‌سازی بود و نه برای سازمان تامین‌اجتماعی اهمیت مالی داشت.

به نظر دکتر مهران بهنیا، کلیت طرح‌های واگذاری سهام دولت در قالب سه صندوق قابل معامله (ETF) یا واگذاری سهام عدالت به این معنی است که دولت مجموعه‌ای از سهام شرکت‌های خود را در سبدهای متفاوتی مانند صندوق بانکی، صندوق انرژی یا صندوق‌های سهام عدالت قرار می‌دهد و هر صندوق را بین چند ۱۰ میلیون نفر به‌صورت مساوی توزیع می‌کند. از آنجا که امکان برگزاری مجمع و انتخاب مدیران توسط این تعداد سهامدار وجود ندارد، دولت به‌عنوان قیم آنها وارد می‌شود و مدیریت صندوق‌ها و شرکت‌های آنها را به عهده می‌گیرد. به امید روزی که با خرید و فروش سهم‌ها، سهامداران ممتاز شکل بگیرند و دولت پرچم تعیین مدیریت را به آنان واگذار کند. ولی تا آن روز همچنان این دولت است که به مدیریت این مجموعه‌ها می‌پردازد. به این ترتیب هدف خصوصی‌سازی و آزادسازی که افزایش کارآیی است محقق نمی‌شود (دنیای‌اقتصادی ۱۳/ ۲/ ۹۹).

به نظر دکتر مهدی حیدری و دکتر علی ابراهیم نژاد، آنچه تحت عنوان ETF معرفی شده و قرار است به بازار عرضه شود، ویژگی‌های اصلی ETF را نداشته و عمدتا شبیه به یک شرکت سرمایه‌گذاری یا هلدینگ است که مدیران آن را افرادی غیر از مالکان آن تعیین می‌کنند. همچنین ابزار تصحیح قیمت واحدهای ETF در صورت فاصله گرفتن از خالص ارزش دارایی‌های صندوق، صدور و ابطال واحدهای صندوق است که با خرید و فروش سهام موجود در سبد صندوق توسط مدیر باید صورت گیرد. اما چنین پیدا است که در ترتیبات فعلی، امکان خرید و فروش سهام از مدیر ETF سلب شده است و راهکاری برای اصلاح انحراف قیمت واحدهای ETF از خالص ارزش دارایی‌های صندوق وجود نخواهد داشت و ممکن است واحدهای ETF به قیمت‌هایی بسیار پایین‌تر از NAV آن معامله شود.

به نظر آنان در شرایط فعلی بورس و با توجه به حجم بسیار بالای ارزش معاملات، فروش تدریجی سهام به‌صورت خرد و متناسب با میزان تقاضای روزانه در بازار، علاوه بر آنکه سهل‌ترین و صحیح‌ترین روش واگذاری است، با توجه به عدم نیاز به ارائه تخفیف برای فروش دارایی، منابع مالی بیشتری را نیز برای دولت تجهیز خواهد کرد.

نکته در خور توجه این است که بیم آن می‌رود که با عرضه سهام دولت و سهام عدالت با این حجم بزرگ، شاهد آغاز ریزش قیمت سهام در بورس تهران باشیم. بدیهی است در این وضعیت خیل عظیم جمعیتی که در شمار خریداران غیرحرفه‌ای سهام قرار دارند، زیانکار خواهند شد.

بیشتربخوانید: نحوه سرمایه گذاری در بورس99

آخرین وضعیت بورس در اردیبهشت 99

«نوید قدوسی» روند معاملات بورس در بازار امروز را مورد ارزیابی قرار داد و گفت:  رشد قیمت‌ها و انگیزه شناسایی سود از سوی سهامداران از جمله عوامل تاثیرگذار در اصلاح دو روز اخیر شاخص بورس بوده است.

وی ادامه داد: تغییر روند معاملات بازار از چند روز اخیر آغاز شد و فشار فروش در بازار هفته گذشته تا حدودی سهامداران را ترغبب به شناسایی سود کرده است.

قدوسی اظهار داشت: خبر بازگشایی نماد سایپا در بازار، ریتم معاملاتی بازار را بر هم ریخت و طی روز گذشته باعث ایجاد تاثیر منفی بر روی قیمت سهم‌ها شد اما از زمانی که خبر توقف بازگشایی نماد سایپا منتشر شد معاملات بازار  به سمت افزایش تقاضا پیش رفت.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: روند معاملات در بازار امروز نیز تا حد زیادی همانند روز گذشته بود و نقدینگی مورد نیاز برای حضور در صف خرید سایپا از محل فروش سهام دیگر تامین شد که این امر زمینه ایجاد صف‌های فروش طولانی در برخی از سهام را فراهم کرد.

به گفته قدوسی، با آغاز معاملات سایپا تکلیف بازار مشخص و تا حدودی از وضعیت غیرعادی که دو روز در بازار حاکم بود کاسته خواهد شد.

وی بازار را در زمان بازگشایی نمادها نیازمند مدیریت صحیح دانست و گفت: امیدوارم بازگشایی سایپا تجربه‌ای برای ایجاد مدیریت صحیح در زمان بازگشایی‌ها شود، این موضوع را می‌توان به عنوان یک خواسته از سازمان بورس جهت جلوگیری از بر هم ریختن نظم بازار تلقی کرد.

قدوسی افزود: ضعف زیرساخت‌های معاملاتی و اطلاعاتی بازار زمینه تشدید رفتارهای هیجانی از سوی سهامداران را فراهم می کند.

بیشتربخوانید: بورسی شدن چه شرایطی دارد؟

حداکثر سود بورس چقدر است؟

 از ابتدای سال بازار سرمایه با رونق همراه بوده است و افرادی زیادی تمایل پیدا کردند تا در بورس سرمایه گذاری کنند.

بورس بازاری است که در آن ریسک ضرر و زیان هم وجود دارد و افرادی که قصد ورود به این بازار را دارند باید با مطالعه و مشورت و پذیرش ریسک ضرر و زیان را هم بپذیرند.

بسیاری از افراد نیز مایل هستند پول خود را در بانک پس انداز کنند و هر ماه سود تضمین شده دریافت کنند.

اولین و یکی از مهم‌ترین چیز‌هایی که قبل از شروع باید درباره بورس بدانید این است که در بورس مثل بانک هیچ سود قطعی و از قبل تضمین شده‌ای وجود ندارد.

هیچ گاه نمی‌توان به طور قطع گفت که مثلا شما در صورتی که سهم شرکتی را بخرید حتما تا هفته آینده ۱۰% سود از این خرید بدست خواهید آورد. چرا که مکانیزم سود کردن در بورس ناشی از تغییرات قیمت سهام شرکت‌هاست که این تغییرات قیمت سهام خود تابعی از عرضه و تقاضای فعالان بورس است، در نتیجه شما نمی‌توانید به طور قطع درباره رفتار یک فرد دیگر و اینکه در روز‌های آینده حتما تصمیم به خرید یا فروش در

قیمت بالا یا پایین می‌گیرد، صحبت کنید.

زمانی که صحبت از سود و درآمد کسب کردن در بورس می‌شود این سود کردن یک پیش بینی از رفتار آینده دیگر فعالان در بورس است که است که هرچه ما مهارت و تجربه بیشتری داشته باشیم احتمال درست بودن این پیش بینی ما بیشتر است.

حداکثر زیان در بورس چقدر است؟

میزان سود و زیان روزانه در بورس یک سقف مشخصی دارد. بر اساس قوانین فعلی بورس، سرمایه شما در بورس هر روز می‌تواند تا ۵% نسبت به سرمایه روز گذشته شما نوسان داشته باشد.

یعنی سرمایه شما در بورس هر روز می‌تواند حداکثر ۵% افزایش پیدا کند و یا ۵% کاهش پیدا کند (البته بدون احتساب کارمزد خرید و فروش سهام).

به عنوان مثال  اگر شما ۱۰ میلیون تومان در بورس سرمایه گذاری کنید در یک روز می‌توانید ۵۰۰هزار تومان سود یا ضرر کنید. در صورتی که این روند مثلا ۵ روز ادامه پیدا کند سود شما بیشتر از ۲۵% (۵ روز هر روز ۵%) و در حالت منفی کمتر از ۲۵% (۵روز هر روز ۵%) خواهد شد. چرا که این افزایش و کاهش در هر روز نسبت به سرمایه شما در روز گذشته محاسبه می‌شود.

یکی از مهم‌ترین چیز‌هایی که باید قبل از ورود به بورس بدانید این است که در بورس مثل بانک هیچ سود قطعی و از قبل تضمین شده‌ای وجود ندارد. یعنی هیچ گاه نمی‌توان به طور قطع گفت که شما در صورتی که سهم شرکتی را بخرید حتما تا هفته آینده  یک درصد ثابت سود خواهید کرد.

گردآورنده: علی اکبر رضایی