به گزارش تیتربرتر؛ نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی روز دوشنبه 15 اردیبهشت با کلیات لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور موافقت کردند.

تصویب لایحه جذف چهار صفر

این لایحه با یک ماده واحده و ۵ تبصره با حذف چهار صفر از پول ملی، اصلاح پول کشور در مبادلات را محور قرار داده است. بنابر این لایحه، واحد پول ایران، «تومان» است و هر تومان برابر ۱۰ هزار ریال جاری و معادل یکصد پارسه است.

افزایش ارزش پول ملی، هماهنگی آن با عرف مبادلات مردم و همچنین کاهش هزینه های چاپ اسکناس از دلایل موافقان این لایحه است؛ مخالفان نیز عدم فوریت این اصلاح در شرایط کنونی کشور، بی تاثیری آن در کاهش تورم و همچنین هزینه های بالای امحا، اسکناس های موجود، سازوکارهای راه اندازی و جریان واحد پولی جدید را از دلایل مخالفت خود بیان کردند.

منافع حذف چهار صفر از پول ملی

بسیاری از کشورهای جهان در پی از سر گذارندن تورم‌های انفجاری کوتاه مدت یا تجربه تورم فزاینده بلند مدت با پدیده کاهش خرید پول ملی روبرو شده‌اند که در نتیجه این امر، حجم بالایی از اسکناس و مسکوک کم ارزش در اقتصاد ایجاد شده که علاوه بر آثار روانی ناخوشایند بر افکار عمومی جامعه، مشکلات اجرایی عدیده‌ای نیز به دنبال داشته است؛ بنابراین، این کشورها ناچار به اجرای برنامه اصلاح پولی به صورت‌های مختلف شده‌اند.

تسهیل امور حسابداری

کاهش پی در پی ارزش پولی ملی در سال‌های گذشته و قرار گرفتن صفرهای متعدد جلوی ردیف‌های بودجه و هزینه در دفاتر حسابداری، از گلایه های فعالان رسته حسابداری است.

وجود صفرهای متعدد و طولانی شدن رقم های مربوط به بودجه بخش های مختلف گاهی اوقات باعث اشتباه نیز شده است.

کارشناسان متعقد هستند حذف چهار صفرگام بزرگی برای اصلاح این روند و تسهیل امور حسابداری است.

رادپور، کارشناس اقتصادی، می گوید: از مهم ترین مزیت‌های حذف چهار صفر، تسهیل فعالیت‌های مربوط به حسابداری است که باعث رند و روان شدن اعداد می‌شود.

مراحل اصلاح چهار صفر از پول ملی

اصلاح پولی به سه صورت شکل می‌گیرد که شامل تغییر نام واحد پول یک کشور، حذف چند صفر از واحد پول و ترکیبی از هر دو روش است و اجرای هر یک از  این سه روش، نیازمند پیاده‌سازی بسته سیاستی جامعی است که علاوه بر کنترل تورم، آماده‌سازی جامعه برای پذیرش شرایط جدید را نیز فراهم کند.

در کشور ما که چندی است طرح حذف چهار صفر از واحد پول ملی مطرح شده است، نهایتا روز گذشته (۱۵ اردیبشهت) از سوی نمایندگان مجلس تصویب شد تا طی سه سال آینده واحد پول ملی از ریال به تومان تغییر کند که به بهانه این اقدام، در این گزارش به تاثیرات اقتصادی حذف چهار صفر از پول ملی پرداخته شده است.

بانک مرکزی مجموعه فواید و هزینه‌های تغییر واحد پول را بررسی کرده که طبق آن، این اصلاح پولی فوایدی همچون کاهش میزان توهم پولی، افزایش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی، کاهش تورم، آسان‌سازی تسویه مبادلات و... را در پی دارد که در ادامه جزئیات آن مطرح شده است.

بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری در چه شرکتهای بورسی آینده دار است؟

افزایش کارایی در جریان گردش نقدینگی 

یکی از منافع تغییر واحد پول، دستیابی به کارایی بیشتر در جریان گردش نقدینگی است که براساس این منفعت، وقتی پول یک کشور تعداد زیادی صفر داشته باشد، بسیاری از مبادلات در مقیاس میلیون، تریلیون یا مانند ترکیه هزار تریلیون صورت می‌گیرد. چنین شرایطی علاوه بر مشکلاتی که در زمینه‌های محاسباتی و حسابداری دفاتر ایچاد می‌کند، ناامنی حمل مقادیر زیاد پول، معطل شدن در صف بانک‌ها و معضلات شمارش حجم بالای اسکناس و سکه را نیز در پی دارد که با حذف صفرهای اضافی برطرف می‌شود.

آسان‌تر شدن تسویه مبادلات نیز از دیگر منافع اقتصادی تغییر واحد پول است که هنگامی که افراد و موسسات برای مبادلات خود نیاز به حجم کمتری پول نقد داشته باشند، مشکلاتی که در بند قبلی نیز اشاره شد، کمتر بوده و در نتیجه تسویه مالی مبادلات کالا و خدمت راحت‌تر انجام می‌شود.

کاهش میزان توهم پولی

وقتی پول یک کشور تعداد زیادی صفر داشته باشد، به طور معمول توهم پول نزد آحاد جامعه بیشتر می‌شود که این امر انتظارات تورمی را افزایش می‌دهد و بر روند افزایش قیمت‌ها نیز موثر است که با اجرای برنامه اصلاح پولی و حذف صفر از پول ملی، از اثر انتظارات تورمی کاسته شده و روند قیمت‌ها به سمت پایین تعدیل می‌شود که این کاهش میزان توهم پولی و از دیگر محسنات تغییر واحد پول است.

افزایش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی

طبق اعلام بانک مرکزی، افزایش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی نیز، از دیگر فواید تغییر واحد پول است. یکی از مشکلات سیاست‌گذاران در هر کشور کاهش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی در اثر تورم و وجود صفرهای متعدد در پول است که این امر موجب جایگزینی پول پرقدرت‌تر شده و به دلاریزه شدن اقتصاد ختم می‌شود و با حذف صفرهای اضافی و تغییر واحد پول این مشکل تا حد زیادی برطرف می‌شود.

کاهش تورم

آخرین مزیت تغییر واحد پول ملی، کاهش تورم است که این مزیت هنگامی قابل وصول است که تغییر واحد پول در انتهای برنامه تثبیت اقتصادی انجام شود. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که تغییر واحد پول در فضای مناسب بوجود آمده پس از اجرای برنامه اصلاحات ساختاری یا تثبیت اقتصادی به مراتب موفق‌تر از سایر شرایط است و امکان دستیابی به نرخ‌های پایین‌تر تورم محتمل‌تر است.

بیشتربخوانید: سمت و سوی بازار بورس با حذف صفر از پول ملی

با این تفاسیر، عملیاتی شدن این فوایدی که بانک مرکزی در پی تغییر واحد پول ملی اعلام کرده، مستلزم بکارگیری بسته سیاستی جامعی است که علاوه بر کنترل تورم، آماده‌سازی جامعه برای پذیرش شرایط جدید را نیز فراهم کند.

تبدیل واحد پولی از ریال به تومان، در واقعیت تاثیر چندانی بر ارزش پول ملی نخواهد داشت، زیرا ارزش آن تغییر نمی کند.

اما این اقدام می تواند در کوتاه مدت از نظر روانی تاثیر مثبتی داشته باشد؛ اکنون هر یورو حدود ۱۷ هزار تومان ارزش دارد، اما در واحد پولی جدید ارزش فعلی هر یورو معادل ۱۷ تومان می شود.

رییس کل بانک مرکزی نیز در این باره گفت: حفظ حیثیت ظاهری پول ملی بسیار مهم است. در حال حاضر پول ملی با دلار و یورو بسیار اختلاف دارد و رابطه پول ملی با دلار ۰.۰۰۰۰۰۶ است که رابطه بسیار ضعیفی در دنیا محسوب می‌شود.

به نظر کارشناسان، تبدیل واحد پولی این فرصت را در اختیار نظام پولی و اقتصادی کشور قرار می دهد که به تدریج ساختارهای واقعی اقتصادی کشور نیز سامان یافته و تقویت شود.

حذف صفر از پول ملی در کشورهای جهان

حذف صفر از پول ملی در چندین کشور تابه‌حال انجام‌شده است و بر اساس شرایط متفاوت هر کشور سبب بهبود اقتصاد و یا ایجاد تورم شده است. برای مثال چین، پرو، برزیل، ونزوئلا و … در زمان‌های مختلف اقدام به حذف صفر از پول خود کردند و برخی در این مسیر موفق بوده و برخی نیز شکست خوردند. یکی از تجربیات ناموفق این اقدام، کشور آرژانتین بوده است. این کشور در فاصله سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۶ در سه مرحله ۱۱ صفر از پول ملی خود حذف کرد. در این اقدام آرژانتین واحد جدیدی وابسته به دلار معرفی کرد و پس از بحران مالی سال ۲۰۰۲ میلادی دچار بحران اقتصادی شدیدی شد.

اما ترکیه یک نمونه موفق از اجرای برنامه حذف صفر از پول، در راستای سیاست اصلاح پولی و اقتصادی در سال ۲۰۰۵ است. این کشور در برخی از برهه‌های زمانی تورم بالای ۱۰۰ درصد را نیز تجربه کرده بود؛ اما با تدوین و اجرای سیاست تثبیت اقتصادی اقدام به حذف ۶ صفر از پول ملی خود کرد. با اجرای موفقیت‌آمیز سیاست اصلاح اقتصادی این کشور توانست لیر جدید را معرفی کرده و اقتصاد خود را تثبیت سازد.

در پایان می توان گفت به‌طورکلی برنامه حذف صفر در بیشتر کشورها به‌تنهایی اتفاق نیفتاده است و در جریان اصلاحات اقتصادی و ساختاری فراوانی بوده که سبب هدایت کشورها به مرحله جدیدی شده است. درواقع حذف صفر از پول ملی نوعی آماده‌سازی ذهنی برای مردم جامعه برای ایجاد اصلاحات ساختاری در اقتصاد است و این تصمیم بخشی از سیاست اصلاح اقتصاد بوده است تا اقتصاد، جامعه و مردم آماده تغییرات دیگر و تقویت ارزش پول ملی شوند. برای مثال در کشور ترکیه این تصمیم با تغییرات جدی در سایر بخش‌های اقتصاد همراه بوده است؛ بنابراین مهم‌ترین موضوع در این میان داشتن برنامه برای اصلاح ساختارهای اقتصادی است. تا زمانی که این سیاست وجود نداشته باشد، نمی‌توان انتظار داشت این اقدام تأثیر مثبتی بر اقتصاد کشور و معیشت مردم داشته باشد و حتی ممکن است باعث افزایش تورم نیز شود.

نویسنده: علی اکبر رضایی