تیتربرتر؛ سکته مغزی هنگامی اتفاق می افتد که خون رسانی قسمتی از مغز دچار اختلال می شود ودر نتیجه اکسیژن ومواد غذایی به سلول های مغزی نرسد.اگر این پروسه چند دقیقه طول بکشد سلول های مغزی (نورون ها) دچار اختلال شدید برگشت ناپذیر عملکرد شده و فانکشن خود را از دست می دهد.
اما خوب است بدانید آگاه بودن از دلایل بروز حمله مغزی و علائم آن و همین طور اطلاع از نحوه پیشگیری و درمان آن می‌تواند منجر به کسب نتایج بهتر شود. می‌خواهیم شما را با سکته مغزی، عوامل خطرساز، علائم و درمان آن آشنا کنیم.
سکته مغزی یعنی بسته شدن یا پاره شدن یک شریان مغزی که به دنبال آن اختلال در گردش خون آن ناحیه از مغز ایجاد شده و موجب بروز علائمی مثل فلج نیمه بدن، اختلال تکلم و اختلال در راه رفتن می‌شود.
علل بروز سکته مغزی چیست؟
ضخیم و سخت شدن دیواره رگ های خونی به دنبال پلاکت های ساخته شده از چربی، کلسیم، کلسترول و ...
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- دیابت
- چاقی
- استعمال دخانیات
- عدم انجام فعالیت بدنی مناسب و چاقی و اضافه وزن
- مصرف الکل
عدم رعایت رژیم غذایی مناسب حاوی سبزیجات، میوه، غلات و ماهی (مصرف بیش از اندازه چربی ، نمک، کالری )
استفاده از قرص‌های پیشگیری از بارداری یا هورمون درمانی با قرص های حاوی استروژن.
سابقه شخصی و یا خانوادگی سکته مغزی، سکته قلبی یا حمله ایسکمیک گذرا
انواع اصلی سکته مغزی
بنا بر نظر مؤسسه ملی قلب، ریه و خون، سکته‌های مغزی در دو نوع اصلی هستند:
ایسکمی: سکته ایسکمی زمانی رخ می‌دهد که عروق خونی به مغز به دلیل تجمع پلاک باریک شود یا لخته‌های خون در عروق خونی حرکت کنند. حدود ۸۷ درصد از تمامی سکته‌ها از نوع ایسکمی هستند.
هموراژیک: وقتی یکی از عروق خونی در مغز دچار پارگی یا نشت می‌شود سکته هموراژیک رخ می‌دهد. سکته هموراژیک درون مغزی (خونریزی داخلی مغز) حدود ۱۰ درصد از تمامی سکته‌ها را شامل می‌شود و ۳ درصد باقیمانده نیز سکته‌های فرعی (خونریزی خارج مغز) هستند.
علائم اصلی سکته مغزی
از علائم هر دو نوع سکته مغزی می‌توان به لکنت زبان یا بریده حرف زدن، سختی درک کلام، بی‌حسی یا ضعف در یک طرف مغز، گیجی، از دست دادن تعادل، سردرد بدون علامت شناخته شده و مشخص و مشکلات بینایی در یکی از چشم‌ها یا هر دو چشم اشاره کرد. اگر این علائم را تجربه کردید، هر دقیقه‌‌ای که می‌گذرد، برای شما حیاتی است و باید فورا با مرکز فوریت‌های پزشکی یا اورژانس به شماره ۱۱۵ تماس بگیرید.
حمله ایسکمی گذرا یا TIA سکته اصلی و خطرناکی مثل سکته ایسکمی به شمار نمی‌رود اما یکی از انواع سکته ایسکمی است که به سرعت رد می‌شود. پزشک شما احتمالا به این نوع سکته سکته خفیف یا سکته ناقص می‌گوید. این علائم شبیه انواع دیگر سکته بوده منتها کوتاه و گذرا هستند و بیشتر آنها کمتر از ۵ دقیقه طول می‌کشد.
با وجود این که جریان خون به مغز فقط به مدت کوتاهی مسدود می‌شود، اما هنوز هم باید به عنوان یک فوریت پزشکی در نظر گرفته شود. لازم است به سکته مغزی خفیف یا ناقصی که ایکسمی گذرا نامیده می‌ود توجه کرد و اهمیت داد زیرا علائم هشداردهنده سکته‌های مغزی جدی‌تر و خطرناک‌تر است.
علائم سکته مغزی کامل یا اصلی، علاوه بر تجربه کردن سکته‌های مغزی ناقص یا ایسکمی گذرا، شامل فشار خون بالا، دیابت، بیماری قلبی، سیگار کشیدن و فیبریلاسیون دهلیزی هستند.
مطالب مرتبط:
عوامل خطرساز سکته مغزی
در حقیقت، طی تحقیقات بین‌المللی کنترل بیماری در سال ۲۰۱۰، فشار خون بالا در ۵۴ درصد از سکته‌های مغزی وجود داشت. فشار خون بالا استرس و فشار بیشتری را روی قلب وارد می‌کند و طبق گفته انجمن سکته مغزی امریکا، به مرور زمان آسیب‌های کار سنگین و فشار بر روی عروق و اندام‌ها ایجاد شده و منجر به سکته مغزی می‌شود.
از دیگر عوامل خطرساز، بالا رفتن سن است. در حقیقت، در هر دهه بعد از سن ۵۵ سالگی، خطر سکته مغزی دو برابر می‌شود. اگر فردی از اعضای خانواده دچار سکته مغزی شده باشد، احتمال سکته مغزی در دیگر افراد خانواده نیز افزایش پیدا می‌کند.
در نهایت، دیابت می‌تواند احتمال سکته مغزی را افزایش دهد زیرا افرادی که دچار دیابت می‌شوند، فشارخون بالایی هم خواهند داشت.
مهم ترین راه کارها برای درمان سکته مغزی
مهمترین بخش درمان سکته مغزی این است که این عارضه هر چه زودتر تشخیص داده شده و درمان‌های لازم انجام شود. تحقیقات نشان می‌دهد که خطر آسیب به مرور زمان و بعد از پیدایش اولین علائم بیشتر خواهد شد. هر چه سریع‌تر مصرف دارو را آغاز کنید، درمان مؤثرتری خواهید داشت.
داروهای فعال کننده‌های پلاسمینوژن بافت یا tPA مانند آلتپلاس، که توسط سازمان FDA برای درمان سکته‌های ایسکمی تایید شده است، برای رقیق و حل کردن لخته‌های خون به کار می‌رود و جریان خون در مغز را بهبود می‌بخشد. بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۵ در مجله انجمن پزشکی کانادا به چاپ رسید، وقتی طی ۴٫۵ ساعت اول پس از بروز علائم سکته ایسکمی، داروی آلتپلاس مصرف شود احتمال ناتوانی حرکتی ۷ تا ۱۳ درصد نسبت به داروی پلاسبو یا دارونما کاهش می‌یابد.
ترومبکتومی
در بیمارانی که دچار سکته ایسکمی حاد می‌شوند، گزینه دیگری به نام ترومبکتومی نیز وجود دارد. ترومبکتومی نوعی جراحی است که در طی آن مسدودکننده در عروق خونی بزرگ بیماری که دچار سکته می‌شوند برداشته می‌شود. برای این که این عمل مؤثر واقع شود، لازم است بیمار طی ۶ ساعت پس از بروز علائم سکته مغزی حاد تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
ممکن است رقیق‌کننده‌های خون برای بهبود جریان خون در سکته مغزی ایسکمی تجویز شود. پزشک در سکته مغزی هموراژیک هم احتمال دارد با انجام عمل جراحی خونریزی را کنترل کند و فشار موجود در مغز را کاهش دهد.
اصلاح سبک زندگی بعد از سکته برای کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی بعدی بسیار حائز اهمیت است. تغییرات کلیدی شامل ورزش‌های مرتب و بهبود رژیم غذایی است. اگر سیگار می‌کشید، با پزشک خود در مورد برنامه قطع سیگار یا کم کردن مقدار آن صحبت کنید و مصرف مشروبات الکلی را تا جایی که می‌توانید کاهش دهید.
چگونه از سکته مغزی پیشگیری کنیم؟
پرهیز از ریسک فاکتور، تغییر سبک زندگی و فعالیت روزانه منظم کمک می کند در صورت بروز (TIA) یا استروک، ویزیت های منظم و اقدامات لازم که توسط متخصص مغز و اعصاب انجام می شود جهت پیشگیری از سکته مغزی بعدی قویاً توصیه می شود.
*کنترل فشار خون یکی از مهمترین راه های پیشگیری از سکته مغزی است. ورزش، کاهش استرس، کاهش وزن و کاهش مصرف نمک وهمچنین در صورت لزوم مصرف داروی تجویز شده توسط پزشک متخصص در کنترل فشار خون موثر است.
*کاهش کلسترول و چربی اشباع شده رژیم غذایی، کاهش چربی موجود در غذا به خصوص نوع اشباع شده ممکن است پلاک های چربی دیواره عروق مغز را کاهش دهد همچنین مصرف داروی کاهنده کلسترول مثل استاتین، هم موثر است.
*ترک سیگار
*کنترل دیابت
*کاهش وزن که خود باعث پیشگیری از بروز (HTN) (فشار خون بالا)، دیابت وبیماری های کاردیو و اسکولا می شود. تحقیقات نشان داده اند که کاهش 5 کیلوگرم وزن فشار خون و کلسترول خون را تا حد زیادی کاهش می دهد
*مصرف میوه و سبزیجات،روغن زیتون،آجیل
*ورزش روزانه به مدت 30 دقیقه تا حد زیادی ریسک سکته مغزی را کاهش می دهد.
*کاهش مصرف الکل وترک مواد مخدر و سیگار و مواد محرک مانند کوکائین و شیشه قویاً توصیه می شود.
*دارو هایی که توسط متخصص مغز و اعصاب جهت جلوگیری از سکته مغزی در بیمارانی که کاندید دریافت دارو هستند تجویز می شود شامل آنتی پلاکت ها مثل آسپرین، کلوپیدگرول و پلاویکس می باشند از تجمع پلاکت ها که باعث ایجاد لخته درجدار عروق می شود پیشگیری می کند.
در مواردی هم ممکن است پزشک متخصص مغز و اعصاب از داروهای رقیق کننده خون قویتر مثل وارفارین وهپارین استفاده کند که البته بسته به شرایط زمینه ای بیمار تجویز می شود مثلا در مواردی که بیمار همزمان نامنظمی ضربان قلب(ریتم AF) دارد.
در مراکز مجهز به واحد استروک (STROKE UNIT) تخصصی، در چند دقیقه اول پس از بروز سکته مغزی در شرایط خاص می توان از تزریق مستقیم داروهای لیز کننده لخته خون مثل استروپتوکیناز (SK) به داخل رگ بسته شده استفاده کرد و سریعا خون رسانی را به حالت نرمال برگرداند. با این روش احتمال بروز عوارض برگشت ناپذیر کمتر می شود ولی استفاده وتجویز این دارو کاملا تخصصی است و شرایط خاص نیاز دارد
*با توجه به موارد ذکر شده و این که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است، توصیه می شود تمام افرادی که فاکتور های خطر سکته مغزی را دارند تحت نظر متخصص مغز و اعصاب، معاینات نورولوژیک و اقدامات پیشگیری کننده مثل سونوگرافی داپلر عروق ترانس کرانیال و کاروتید (TCD&ECD) انجام می دهد.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: علی اکبر رضایی
