تیتربرتر؛ حدود ۲۰-۱۰٪ جمعیت کشور به واریس مبتلا هستند. سیاهرگ‌های واریسی به صورت رگهای دراز، گشادشده و پرپیچ‌وخم و غالباً در سطوح درونی اندام تحتانی دیده میشوند. بیشترین میزان شیوع واریس در زنان بین سن ۴۹-۴۰ سالگی برآورد شده‌است. رگهای واریس بزرگ، کاملا ً برجسته و گاهی قابل لمس و متسع و طویل می باشند و گاهی قطر بالاتر از ۴ میلی متر پیدا می کنند.
واریس چیست؟
واریس در واقع اتساع سیاهرگها یا وریدهااست.در بدن انسان ۳نوع رگ وجود دارد.سرخرگ یا شریان که خون را از قلب به نقاط مختلف بدن میبرند.سیاهرگ یا ورید که خون را از اعضا بدن به سوی قلب برمیگردانند.مویرگها هم عروق بسیار کوچکی در محل اتصال سرخرگ وسیاهرگ هستند که در محل آنها به علت داشتن فقط یک لایه سلولی،تبادل مواد غذایی واکسیژن صورت میگیرد.
علل ایجاد بیماری واریس در افراد چیست؟
ما باید اول به ساختمان سیاهرگها اشاره میکنم.همانطور که در سمت راست شکل ۲می بینید در داخل سیاهرگها دریچه هایی وجود دارند بنام دریچه لانه کبوتری که یک طرفه بوده و فقط به سمت قلب باز میشوند وخون را ازنقاط مختلف بدن بالاخص پاها به سمت قلب میبرند.حال اگر این دریچه ها خوب کار نکنند مثلا بدنبال ایستادن طولانی کار این دریچه ها مختل شده،خون در سیاهرگ میماند وبعد از مدتی متسع شده وکارایی دریچه ها بدتر میشود.
مهم ترین عوامل ایجاد کننده واریس
مونث بودن
بالا بودن سن (چون خاصیت ارتجاعی رگ‌ها با افزایش سن کاهش می‌یابد.)
بارداری (چون هورمون‌ها بر دیواره رگ‌ها اثر می‌گذارد و آنها را منعطف‌تر می‌سازد.)
ابتلا دیگر اعضا خانواده به واریس
اضافه وزن (وزن زیاد فشار روی رگ‌ها را افزایش می‌دهد.)
آسیب دیدگی رگهای پا یا لخته شدن خون در گذشته
ایستادن طولانی مدت در یک حالت ثابت، برای مثال تمام مدت روز سر پا کار کردن
اگر در دوران بارداری مبتلا به واریس پا شده‌اید، بهتر است بدانید که خوشبختانه واریس معمولاً ظرف ۳ تا ۱۲ ماه پس از زایمان بهتر میشود.
آیا واریس عارضه دارد؟
در اغلب افراد مبتلا به رگهای واریسی هیچ عارضه‌ای دیده نمی‌شود. در موارد کمی نیز عوارض ایجاد میشود.
عوارض ناشی از فشار بالای موجود در ورید‌های واریسی است که باعث ایجاد تغییراتی در عروق خونی کوچک نزدیک به پوست میشود.
معمولا بروز عوارض چند سال پس از ظاهر شدن واریس ایجاد میشود.
با این حال نمی‌توان پیش بینی کرد که چه کسانی دچار عوارض میشوند. اندازه ورید‌های قابل مشاهده هیچ ارتباطی با بروز عوارض نیز ندارد. عوارض احتمالی عبارتند از:
- التهاب ورید (ترومبوفلبیت)
- تورم کف و قسمت تحتانی پا
- تغییرات پوستی در طول رگهای برجسته؛ تغییرات احتمالی پوست عبارتند از: بی رنگ شدن پوست، اگزما، زخم‌های پوستی، سفت و سخت شدن لایه چربی زیر پوست که باعث کلفت شدن پوست در بعضی نواحی و قرمزی پوست می‌گردد.
- خونریزی رگهای واریسی به ندرت اتفاق می‌افتد.
علائم واریس پا چیست؟
واریس علائم متعددی دارد، هر چند برخی بیماران با هیچ گونه علامتی روبرو نمی‌شوند. در هر حال علائم متداول واریس عبارت‌اند از:
- درد یا سنگینی پا
- خارش یا سوزش پوست روی رگ‌ها
- بی‌قراری پا
- متورم شدن پا و مچ پا، به ویژه پس از ایستادن طولانی مدت
- گرفتگی عضله‌ها پا که معمولاً شب هنگام رخ می‌دهد.
مطالب مرتبط:
- برآمده یا برجسته شدن رگ‌ها
- تغییر رنگ و زخم شدن پوست
- بزرگی رگهای گشاد شده همواره ارتباط مستقیم با شدت علائم ندارد.
علائم بسیاری از بیماران با بالا گذاشتن پا تسکین می‌یابد. علائم بانوان مبتلا به واریس هنگام عادت ماهانه یا در دوران بارداری تشدید میشود. علائم اشاره شده گاهی در مشکلات دیگری به جز واریس ریشه دارد. بنابراین در صورت مواجهه با علائم باید به پزشک مراجعه کرد.
درمان خانگی واریس
چنانچه واریس به بروز هیچ گونه ناراحتی دامن نزند، ممکن است بیمار تمایل به تحت درمان قرار گرفتن نداشته باشد. اکثر موارد واریس مشکلات مزمن و بلند مدت را در پی ندارد و خطری را برای گردش خون ایجاد نمی‌کند.
پزشک اقدام‌های خاصی را به بیمار آموزش می‌دهد تا وی بتواند با انجام آنها علائم خود را تسکین دهد. کاهش وزن و انجام فعالیت‌های جسمی ملایم تا متوسط، مانند شنا یا پیاده‌روی، مفید است. به علاوه باید از ایستادن طولانی مدت خودداری کرد، چون این کار علائم را تشدید خواهد کرد. چنانچه بیمار هنگام خوابیدن پاها را بالا بگذارد، ناراحتی‌اش کاهش خواهد یافت.
علل ورم دست بعد از ورزش
همچنین در برخی موارد استفاده از جوراب‌های مخصوص واریس یا جوراب‌های فشاری را پیشنهاد می شود. البته این جوراب‌ها پس از عمل یا جراحی و همچنین در دوران بارداری نیز به کار برده میشوند. این جوراب‌ها واریس و ورم پا و درد آن را کاهش می‌دهد، بااین حال پزشکان هنوز اطمینان ندارند که آیا پوشیدن آنها از تشدید واریس جلوگیری می‌کند یا این که رگهای واریسی بیشتری ایجاد میشود.
خطرات واریس
واریس به مرور زمان، البته به آهستگی و طی چند سال، تشدید میشود. عوارض واریس شامل موارد زیر میشود:
ترومبوفلبیت
رگهای سطحی به دلیل لخته شدن خون در رگ قرمز و دردناک میشود.
خونریزی
رگهای گشاد شده در صورت بریدگی یا وارد شدن ضربه به پا خونریزی می‌کند. خونریزی را میتوان با فشار دادن محکم متوقف ساخت، البته در صورت تکرار خونریزی باید برای درمان به پزشک مراجعه کرد.
تغییر پوست
تغییرهای پوستی ناشی از فشار بالای رگ‌ها معمولاً در پایین پا و مچ پا دیده میشود. پوست قهوه‌ای یا بنفش رنگ میشود و بیمار با اگزمای واریسی مواجه میشود. این تغییرهای پوستی، به ویژه در صورت وارد شدن صدمه، به برآمده و زخم شدن پوست منجر میشود.
ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT)
ترومبوز گاهی پس از درمان واریس رخ می‌دهد. عضله ساق پا ورم می‌کند و دردناک می‌گردد. در صورت رویارویی با این مشکل باید بی‌درنگ به پزشک مراجعه کرد.
درمان واریس پا با زالو
زالودرمانی در درمان واریس موثر است اما مانند هر روش طبی دیگری، قواعد خاص خود را دارد. نکته اول اینکه درمان واریس با توجه به شدت و طول مدت ابتلا، متفاوت است. در واریس‌های خیلی خفیف، گاهی مصرف مداوم خاکشیر یا داروهای دافع سودا به تنهایی مفید است در حالی که در واریس‌های شدید و مزمن، علاوه بر مصرف داروها، از خون‌گیری نیز استفاده میشود. نکته مهم این است که حتما پیش از زالودرمانی باید اقدامات درمانی دیگری نیز انجام شود و پس از چند روز، با صلاحدید پزشک، از زالو استفاده شود. در طول این مدت نیز باید از داروهای ضد سودا استفاده شود.
استفاده از زالو بدون رعایت این تمهیدات، می‌تواند موجب ایجاد زخم‌هایی شود که به سختی التیام می‌یابد، اما با رعایت قواعد لازم، درمان بسیار موثری است. اما درباره عفونت؛ یک زالو را نباید برای ۲ نفر استفاده کرد و باید پس از یک بار مصرف، با روشهای متداول آن را معدوم کرد. به این ترتیب، انتقال بیماری از فردی به فرد دیگر منتفی میشود. در مورد عفونت یا حساسیت موضع نیش زالو هم باز باید تذکر دهیم که اگر این کار بر اساس آنچه در کتب معتبر طب سنتی ایران بیان شده، انجام گیرد این عوارض بسیار کم خواهد بود. روش صید و نگهداری و استفاده درست از زالو به دقت در کتب حکما شرح داده شده است.
معمولا درمان واریس نیاز به بستری در بیمارستان ندارد.
الف-استفاده از جوراب واریس:طول وسایزجوراب واریس بسته به شدت بیماری وطول ان باید انتخاب شود.
بهتر است صبح که فرد از خواب بلند میشود تا شب قبل از خواب بپوشد یا حداقل تا زمانی که سرکار است پوشیده داشته باشد.
ب-درمراحل پیشرفته ممکنست لازم باشد با جراحی یا از روشهای کمتر تهاجمی مثل لیزر یابستن ورید با آندوسکوپی یا کاتتر استفاده کرد
راه های پیشگیری از بیماری واریس چیست؟
با انجام ورزش،کاهش وزن ،نپوشیدن لباسهای تنگ، بالا نگهداشتن پاها وخود داری از ایستادن یا نشستنهای طولانی میتوان از ایجاد واریس جلوگیری کرد.
اگر مجبور هستید طولانی مدت سر پا بایستید سعی کنید در محل راه بروید یا حداقل انقباض در عضلات پاها ایجاد کنید تا باعث جریان خون در اندام شود.یعنی بطور مکرر وزن بدن روی یک پا قرار گرفته وبا جابجا کردن پا باعث حرکت خون در عضلات پا شوید.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: علی اکبر رضایی
