همزمان با اجرای طرح افزایش قیمت بنزین و سهمیه بندی (24 آبان) میزان تمایل به گازسوز کردن خودروها حتی از مبادی غیرمجاز و مصرف CNG افزایش قابل توجهی داشته است. چرا که 60 لیتر بنزین سهمیه ای ماهانه کفاف یک خانواده را نمی دهد و بنزین نرخ آزاد نیز در شرایط اقتصادی کنونی به صرفه نیست و خانواده توان پرداخت هزینه های آن را ندارند.
از طرفی دیگر چون سوخت گاز خودرو ارزان تر است صاحبان خودرو اقدام به تبدیل سوخت دوگانه خودرو از مبادی غیررسمی می کنند تا ضمن حفظ سهمیه 60 لیتر بنزین از سوخت جایگزین گاز نیز استفاده کنند چرا که سهمیه بنزین خودروهای گازسوز استاندارد و به اطلاح کارخانه ای 30 لیتر در ماه پیش بینی شده است.
عدم اجرای طرح ساماندهی خودروهای گازسوز
درحالی که سوخت CNG می تواند به عنوان امنترین و پاکترین نوع سوخت در سبد سوخت کشور نقش آفرینی کند و به گفته وزیر نفت "سوخت ملی ایران" لقب بگیرد، اما ناکارآمدیها و عدم اجرای برنامهریزیهای مدون در زمان مناسب، موجب بروز اتفاقاتی در حوزه CNG شده که می تواند این سوخت را در نگاه مردم به سوختی ناایمن تبدیل کند.
اسفندماه سال گذشته بود که تصویبنامهای در حوزه CNG به تصویب هیئت وزیران رسید و ابلاغ شد. طبق این مصوبه که به پیشنهاد وزارت کشور و به استناد اصل 137 قانون اساسی تهیه شده بود، در 4 بند وظایفی برای نهادهای مختلف دولتی تعریف شد تا با انجام این مسئولیتها و وظایف به نقطه ای برسیم که فرآیند بازرسی و آزمون دورهای خودروهای گازسوز، ساماندهی شده و با هوشمندسازی جایگاهها، از سوختگیری خودروهایی که این فرآیند را طی نکرده اند جلوگیری شود.
در بند اول این مصوبه آمده است: "وزارت نفت موظف است با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور ساماندهی و تأمین ایمنی تردد خودروهای دوگانهسوز، نسبت به هوشمندسازی جایگاههای عرضه سوخت گاز طبیعی فشرده و ایجاد بستر لازم جهت اتصال سامانه هوشمند جایگاه های CNG به سامانه یکپارچه معاینه فنی ایران (سیمفا) اقدام نماید به نحوی که از تاریخ 1/10/1398 امکان سوخت گیری در جایگاههای CNG صرفا برای خودروهای دوگانه سوز که در کارت شناسایی آنها عبارت "دوگانه سوز" یا "دوگانه سوز تبدیلی" درج شده و دارای گواهی معاینه فنی معتبر هستند، فراهم شود."
هوشمندسازی جایگاه های سوخت گاز
در حالی که امروز اول دی ماه سال جاری فرا رسیده است، هیچ اقدام موثری از سوی وزارت نفت در این زمینه انجام نشده و این در حالیست که حمید قاسمی ده چشمه، معاون فعلی مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی، در بهمن ماهسال گذشته در حالی که مدیر طرح CNG شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران بود، از اعمال محدودیت ورود خودروهای غیراستاندارد با هوشمندسازی جایگاههای عرضه CNG خبر داد و گفته بود: "این طرح از اول دی ماه 98 اجرایی خواهد شد و خودروهای گازسوز حدود یک سال فرصت دارند نسبت به دریافت گواهی معاینه فنی خودروهای خود اقدام کنند و هدف از اجرای آن افزایش ضریب اطمینان و ایمنی در خودروهای گازسوز و جایگاههاست."
با گذشت یکسال و در حالی که طبق مصوبه اسفند 97 هیئت وزیران و مصاحبه سال گذشته مدیر وقت طرح CNG قرار بود از امروز (اول دیماه 98) از سوخـتگیری خودروهای گازسوزی که به صورت غیرمجاز از بنزین سوز به دوگانه سوز تبدیل شدهاند، جلوگیری شود؛ در روزهای اخیر، حمید قاسمی ده چشمه، معاون مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی، بدون اشاره به اظهارات سال گذشته خود و الزام مصوبه هیئت وزیران، از موکول شدن این طرح به سال آینده خبر داد و گفت: "سال آینده با هوشمندسازی جایگاه های گاز به خودروهایی که به طور غیرقانونی گازسوز شده باشند سوخت داده نمی شود چون فاقد گواهی سلامت سوخت هستند و دوربین جایگاه ها خودروهای مزبور را تشخیص می دهد."
بیشتر بخوانید: منافع گاز سوز کردن خودرو چیست؟
در بند دوم مصوبه اسفندماه سال گذشته هیئت وزیران آمده بود: "پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران موظف است نسبت به اصلاح و تعویض مدارک شناسایی آن دسته از خودروهایی که به صورت کارگاهی تا قبل از تاریخ لازم الاجرا شدن این تصویب نامه دوگانه سوز شده و گواهی سلامت سامانه سوخت رسانی گاز خودرو را مطابق دستورالعمل پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است، اخذ کردهاند، اقدام و در کارت شناسایی آنها عبارت "دوگانهسوز تبدیلی" را درج کند." که این بند از مصوبه نیز محقق نشده است.
همچنین در تبصره این بند آمده بود: "مالکان خودروهایی که به صورت کارگاهی دوگانهسوز شدهاند، ظرف شش ماه از تاریخ لازمالاجرا شدن این تصویبنامه موظفند نسبت به اخذ گواهی سلامت سامانه سوخت رسانی گاز خودرو اقدام کنند." که این تبصره نیز با وجود تأکید قانونی، اجرا نشده باقی مانده است.
در بند سوم مصوبه هیئت وزیران آمده: "سازمان ملی استاندارد موظف است سه ماه از تاریخ لازمالاجرا شدن این تصویبنامه، بر اساس مستندات دریافتی از وزارت صنعت، معدن و تجارت (استانداردهای بینالمللی معتبر)، استانداردهای مورد نیاز جهت تبدیل سامانه سوخت رسانی خودروهای مایع سوز در حال تردد به گازسوز را تدوین کند. تبدیل خودروهای در حال تردد بر اساس این استانداردها در مراکز خدمات فنی خودروهای گازسوز تحت نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت با حضور نمایده شرکت بازرسی دارای صلاحیت از سازمان ملی استاندارد ایران انجام و برای این خودروها گواهی تبدیل سامانه سوخت رسانی خودرو صادر می شود."
این بند از مصوبه نیز، همچون بندهای قبلی، اجرایی نشده باقی مانده است.
در بند چهارم این مصوبه آمده: "به منظور تأمین منابع مالی اجرای الزامات ایمنی و هوشمندسازی جایگاههای عرضه گازطبیعی فشرده و کمک به تعویض مخازن وسایل نقلیه با سوخت گاز طبیعی فشرده، نرخ گاز مذکور از تاریخ 1/3/1398 از چهار هزار و یکصد و چهل ریال به چهارهزار و پانصد و سی و دو ریال در هر مترمکعب افزایش مییابد. منابع حاصل از این افزایش به عنوان منابع شرکت ملی گاز ایران محسوب می شود و با رعایت قوانین و مقررات مربوط، در راستای اجرای این تصویب نامه بر اساس دستورالعملی هزینه خواهد شد که توسط وزارت نفت با همکاری وزارتخانه های کشور و صنعت، معدن و تجارت و سازمان ملی استاندارد ایران تهیه و به تصویب هیأت وزیران می رسد."
این بند از مصوبه هیئت وزیران که مربوط به دریافت پول از مردم است، تنها بندی است که اجرا شده اما آن هم به صورت ناقص؛ چرا که پولها از مردم دریافت شده اما در راستای اجرای این تصویب نامه هزینه نشده است.
توقف آزمون مخازن خودروهای گاز سوز غیرکارخانه ای
محسن جوهری، رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی CNG کشور در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی گفت: مصوبه اسفندماه سال 97 هیئت وزیران در حوزه CNG، اجرا نشده و طبیعتا ضرب الاجل اول دی ماه 98 برای جلوگیری از سوخت گیری خودروهای دوگانه سوزی که در کارت آنها عنوان دوگانه سوز یا دو گانه سوز تبدیلی درج نشده، اجرا نمی شود.
وی افزود: از این مصوبه هیئت وزیران، فقط بند مربوط به افزایش قیمت CNG اجرایی شده و از این محل، یعنی از محل افزایش قیمت CNG، از اول خردادماه سال جاری تاکنون، بیش از 160 میلیارد تومان درآمد کسب شده که این درآمد طبق مصوبه هیئت وزیران میبایست در راستای ایمن سازی بیش از پیش حوزه خودرویی و جایگاهی CNG هزینه شود که هنوز هزینهای در این موارد، انجام نشده است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: علیرغم خطراتی که مخازن خودروهای گازسوز غیر استاندارد برای جایگاههای CNG ایجاد کرده اند، در یکسال گذشته بازرسی و آزمون مخازن خودروهای گاز سوز غیرکارخانه ای متوقف شده و با تعریف فرآیندی تحت عنوان گواهی سلامت مشخص نیست تا چه زمانی بازرسی و آزمون مخازن این خودروها به تعویق بیفتد و جان مردم با انفجارهای احتمالی تهدید گردد.
مممنوعیت سوختگیری 15 ماه آینده
مدیر برنامهریزی شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی گفت: براساس برنامهریزیها، پیشبینی میشود طرح RFID حداقل تا ۱۵ ماه دیگر اجرایی شود که طبق آن، به خودروهایی که تبدیل سوخت آنها در مراکز غیرمجاز صورت گرفته، دیگر سوخت داده نمیشود.
شهرام رضایی درباره جزئیات طرح RFID اظهار کرد: در حال حاضر تکنولوژی طرح عدم سوخترسانی به خودروهایی که در مراکز غیر مجاز تبدیل شدهاند، در حال بررسی است و راهی که برای آن در نظر گرفتیم، استفاده از تکنولوژی RFID است.
وی افزود: بر این اساس، تگ RFID روی کپسول به نحوی نصب شود که حتی با جدا شدن کپسول، امکان از بین رفتن آن وجود داشته باشد؛ چک شود به این معنا که زمانی که فرد ماشین را برای تبدیل میبرد و یا قرار است چک شود تگ RFID نصب شده که مشخصات آن با مشخصات ماشین کاملا یکسان است و اگر این تگ برداشته شود، به طور کامل از بین خواهد رفت.
مدیر برنامهریزی شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی با بیان این که طبق برنامهریزیهای صورت گرفته قرار است، در ۲۲۰۰ جایگاه تجهیزات این طرح نصب شود اظهار کرد: زمانی که این تجهیز در جایگاهها وجود داشته باشد، میتوانیم متوجه شویم این کپسول قابل اطمینان که قبلا در سیمفا (سامانه هوشمند یکپارچه معاینه فنی ایران) چک شده است، علاه بر این اطلاعات خودرو نیز کاملا با آنچه روی کپسول درج شده، برابری میکند که تنها در این شرایط به آن خودرو سوخت خواهیم داد. در غیر این صورت از دادن سوخت به آن خودرو معذوریم.
رضایی تصریح کرد: خودروهایی که تاکنون تبدیل شدهاند نیز میتواند برای دریافت تگ مراجعه کنند، به همین دلیل در زمان کوتاه اقدامات محدودسازی را ایجاد نکردیم و اجازه دادهایم تا ابعاد طرح به طور کامل ارزیابی، مقدمات آن انجام و سپس وارد مرحله اجرا شود.
وی با تاکید به این مسئله که تاکنون فراخوانی برای مردم داده نشده چرا که جایگاهها هنوز به این سیستم تجهیز نشدهاند، تصریح کرد: اما اقدامات آن را انجام خواهیم داد و پیشبینی میکنیم حداقل تا ۱۵ ماه آینده این طرح وارد فاز اجرایی شود.
سامانه شناسایی امواج رادیویی (Radio Frequency Identification – RFID) سامانه شناسایی بیسیمی است که قادر به تبادل دادهها به وسیله برقراری اطلاعات بین یک تگ که به یک کالا، کارت و... متصل شده و یک بازخوان (Reader) است. سامانههای RFID از سیگنالهای الکترونیکی و الکترومغناطیسی برای خواندن و نوشتن دادهها بدون تماس بهره میبرند.