فقر در خانواده های ایرانی دارای افق های بسیاری می باشد.

خانواده سنگ بنای اجتماع محسوب می شود، به دنبال آن پدیده «فقر و بیکاری» به عنوان مسأله ای اجتماعی، مستلزم تبدیل شدن از یک «گرفتاری خصوصی» به مسئله «عام ساخت اجتماعی» است و زمانی به عنوان یک آسیب اجتماعی مطرح می شود که از حد معینی خارج شده و فراوانی آن غیرمتعارف شود. فقر و بیکاری ضمن این که شیوع قابل توجهی دارد همچنان به عنوان مسئله ای است که در جامعه پذیرفته شده نیست و مغایر ارزش های عام حاکم بر جامعه است. نکته دوم این است که وجود آن پدیده نشان دهنده ضرورت یک اصلاح و تجدیدنظر درسیاست ها و برنامه های اجتماعی باشد. بخش قابل توجهی از برنامه ریزان اصل وجود اعتیاد، فقر یا بیکاری را مورد تأیید قرار می دهند و آن راناشی از نوعی نابسامانی یا عدم کارایی در نظام سیاسی، اجتماعی و اقتصادی می دانند. بنابراین ضرورت اصلاحاتی را برای بهبود وضع پیشنهادمی کنند. بخش قابل توجهی از آن این گونه است، ولی به نوعی می توان گفت برون داد یا خروجی کارکرد نظام سیاسی، اجتماعی و اقتصادی می تواند فقر یا کاهش فقر، افزایش بیکاری یا کاهش آن باشد. بنابراین به نوعی می توان گفت مشکلات اجتماعی معلول وضعیت ساختارهای موجود هستند و به این اعتبار هم در تحلیل آنها اساساً نمی توان تحلیل ساختاری را کنار گذاشت. مشکلی که در بسیاری از مطالعات اجتماعی وجود دارد این است که کمتر به این جنبه کلان، یعنی تحلیل ساختاری پرداخته می شود و به همین دلیل هم در تحلیل ها و ارزیابی ها ونشان دادن روندها خطاهای اساسی صورت می گیرد، حتی در نشان دادن راهکارهای خروج و یا بهبود هم باز این مشکل به وجود می آید، چون آندید ساختاری وجود ندارد.

آسیب های فقر بر خانواده ایرانی

نگاهی به آمار رو به رشد طلاق و از هم گسیختگی خانواده در ایران نشان می دهد که امروزه طلاق خود به عنوان یک آسیب اجتماعی بروز کرده است و همچنین بر افزایش سایر آسیب های اجتماعی نیز تاثیر می گذارد. در این مقاله سعی می شود با طرح این مساله آشفتگی خانواده در ایران به عنوان یکی از عوامل مهم و موثر بر گسترش این آسیب های اجتماعی است، به بررسی نقش و جایگاه خانواده در پیشگیری از این آسیب های اجتماعی می پردازیم. سپس از آنجایی که در جامعه پذیری افراد در جامعه پس از خانواده، نیروهای انتظامی نقش مهمی را بر عهده دارند، لذا نقش و اهمیت همکاری نیروی انتظامی و خانواده مورد بررسی قرار می گیرد.
روش: به منظور نشان دادن نقش و اهمیت خانواده در شیوع و گسترش آسیب های اجتماعی در ایران، به فراتحلیل برخی تحقیق ها و پژوهش های انجام شده در زمینه عوامل موثر بر آسیب های اجتماعی در ایران پرداخته شد. به دلیل زیاد بودن تعداد این پژوهش ها قطعا مطالعه کامل این پژوهش ها امکان پذیر نبود. لذا برخی از این تحقیق ها که با مطالعه میدانی همراه بودند انتخاب شد و داده های ثانویه مورد بررسی قرار گرفتند.
یافته ها: بررسی داده های ثانویه به خوبی نشان می دهد که از هم گسیختگی نهاد خانواده از مهم ترین عوامل بروز آسیب های اجتماعی در ایران به شمار می رود. به گونه ای که علاوه بر اینکه از هم گسیختگی نهاد خانواده خود به عنوان یک آسیب اجتماعی بروز کرده است، تحلیل ثانویه پژوهش ها و پایان نامه های همراه با مطالعات میدانی نشان می دهد که در مورد اعتیاد و دختران فراری، از هم گسیختگی خانواده مهم ترین عامل بوده است و در زمینه روسپیگری خانواده پس از فقر در دسته دوم دلایل قرار می گیرد.
نتایج: نتایج این فرا تحلیل نشان می دهدکه در پی تغییرات ساختاری و کارکردی در نهاد خانواده، بسیاری از کارکردهای خانواده به سایر نهاد های اجتماعی انتقال پیدا کرده است، بنابراین پیشگیری از آسیب های اجتماعی در ایران با آموزش خانواده ها به تنهایی امکان پذیر نیست. خصوصا اینکه خانواده ها خود اکنون دچار آسیب های اجتماعی فراوانی مانند طلاق، خشونت های خانگی، فقر عاطفی، طلاق خاموش و ... هستند. نیروی انتظامی و خانواده به عنوان دو نهاد اجتماعی مهم در جامعه پذیری افراد در جامعه، باید در رابطه تنگاتنگ با یکدیگر به پیشگیری از آسیب های اجتماعی در ایران بپردازند.

مطالب مرتبط : آمار خط فقر در سال 98

پیامد فقر در خانواده

بر اساس دو شاخص حداقل دستمزد (حدود ۸۰۰ هزار تومان) و میزان افرادی که حقوق‌بگیر و مستمری‌بگیر دولت هستند (اکثراً با حقوق زیر سه میلیون تومان) دو سوم ایرانیان زیر خط فقر نسبی زندگی می‌کنند. بنا به آمارهای رسمی اعلام شده حدود ۱۰ میلیون نفر حقوق‌بگیر و مستمری‌بگیر دولت هستند که حقوق تنها ۱۵۰ هزار مدیر و حدود ۳۰ هزار استاد دانشگاه بالاتر از خط فقر نسبی (حدود سه میلیون تومان در ماه) است. این یعنی حدود یک دوم جمعیت کشور.

علاوه بر آن کارگران و کشاورزان کشور در بخش غیر دولتی اکثراً درآمدی زیر سه میلیون در ماه دارند. بدین ترتیب به راحتی می‌توان گفت که بیش از دو سوم جمعیت کشور زیر خط فقر نسبی زندگی می‌کنند، و بخشی از این جمعیت یعنی حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیون نفر زیر خط فقر مطلق زندگی می‌کنند.

سلامت یک خانواده با فقر در ارتباط است؟

"همواره یکی از دغدغه های اساسی کارشناسان مدیریت و اقتصاد بهداشت در جهان اثرات متقابل سلامت بر فقر و فقر بر سلامت بوده است. در ابتدا آن چه بیشتر مدنظر بود و مورد توجه قرار می گرفت اثر پدیده فقر بر سلامت بود یعنی اعتقاد بر این بود که اگر فردی دارای توان اقتصادی کافی نباشد، امکان تغذیه مناسب، کسب آموزش کافی در زمینه بهداشت و نهایتا تامین سلامت خود و خانواده خود را نخواهد داشت؛ این اعتقاد زمینه ساز کمک های مالی کشورهای دارا به کشورهای ندار به منظور تامین کالری لازم برای نیازمندان در این کشورها شد. شکی نیست که ثروت سلامت را افزایش می دهد زیرا افراد ثروتمند دسترسی بیشتری به کالاهای افزایش دهنده سلامتی دارند ولی آن چه از اهمیت بیشتری برخوردار است همانا اثر سلامت بر کاهش فقر و رشد اقتصادی هر کشور است زیرا سرمایه فرد نیازمند همان بدن وی می باشد و از دست دادن سلامت فرد، منجر به فقر وی و در نتیجه افزایش فقر در جامعه و کاهش رشد اقتصادی کشور می گردد؛ این امر در گزارش سالانه سازمان جهانی بهداشت این گونه منعکس گردیده است: کشورهایی که افرادی آموزش دیده و سالم دارند و دارای وضعیت سیاسی با ثباتی می باشند، از رشد اقتصادی مناسب تری برخوردار بوده اند؛ در واقع این رابطه باید به صورت یک رابطه تعاملی مورد نقد و بررسی واقع گردد. با عنایت به مطالب فوق الذکر در این مقاله علاوه بر بررسی وضعیت ایران به مباحث زیر نیز پرداخته شده است: ـ دسترسی فقرا به خدمات سلامتی؛ ـ توزیع عادلانه خدمات سلامتی؛ ـ ارتباط فرهنگ و سلامتی؛ ـ چگونگی شناسایی فقرا؛ ـ و نقش سلامت در توسعه اقتصادی."