تیتربرتر؛ بر اساس گفته انجمن ملی ام اس، زنان ممکن است تا سه برابر بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا شوند. همچنین ممکن است بیماری ام اس در زنان علائم خاصی ایجاد کند؛ اما در کل بسیاری از علائم ام اس در زنان و مردان مشترک است. برای اطلاع از این که علائم بیماری ام اس چیست و چگونه می‌توان آنها را کنترل کرد با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
ام‌اس چیست؟
بیماری ام‌اس یا مالتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis) یک بیماری خود ایمنی است که بر مغز و نخاع در سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد. بیماری ام اس در زنان نسبت به مردان بیشتر اتفاق می‌افتد.
کجای بدن آسیب می بیند
در واقع در بیماری ام اس این میلین آسیب می بیند. میلین توسط سلول های ایمنی خود بدن هدف قرار گرفته و تخریب می شود. به همین علت به MS بیماری خودایمنی گفته می شود.
پس اولین چیزی که آسیب میبیند سرعت هدایت پیام در سلول های عصبی است. پس خیلی راحت متوجه میشیم که چرا حرکات دست و پا در افراد مبتلا به ام اس کند و آهسته شده است.
نشانه های ام‌اس
علائم ابتدایی ام اس در بزرگسالان بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی دیده می شود. ام اس در زنان دو برابر مردان تشخیص داده می شود. تصور می شود MS یک بیماری خودایمنی و پیشرونده عصبی است. با این حال، علت دقیق آن ناشناخته است و در حال حاضر تنها درمان برای ام اس توانبخشی و مدیریت علائم است.
آنچه ما می دانیم این است که ام اس بر سیستم عصبی تاثیر می گذارد و به تدریج تمام بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. سلول های ایمنی بدن در طول زمان به بافت عصبی سالم حمله می کنند و بر سیستم های داخلی بدن تاثیر می گذارند.
دلایل ام اس
ژنتیک: ام‌اس مستقیما به ارث برده نمی شود. اما افرادی که با فردی دارای ام اس مرتبط هستند، بیشتر احتمال دارد که مبتلا شوند. احتمال اینکه خواهر و برادر یا فرزند یک فرد دارای ام‌اس مبتلا شود در حدود ۲-۳ درصد است.
کمبود نور خورشید و ویتامین D : ام اس در کشورهای دور از استوا رایج تر است. یعنی می تواند به این معنی باشد که کمبود نور خورشید و کمبود ویتامین D در این وضعیت نقش مهمی ایفا می کند. اگر چه مشخص نیست که آیا مکمل های ویتامین D می توانند به جلوگیری از ام اس کمک کنند یا خیر
سیگار کشیدن: افرادی که سیگار می کشند تقریبا دو برابر بیشتر احتمال ابتلا به اسکلروز متعدد در مقایسه با کسانی است که سیگار نمی کشند دارند.
چاقی نوجوانی: افرادی که در طول سال های نوجوانی چاق بودند، خطر ابتلا به MS بیشتری دارند
عفونت های ویروسی: پیشنهاد شده است که عفونت ها به ویژه آنهایی که به وسیله ویروس اپستین بار (مسئول تب یا بیماری مونونوکلئوز عفونی) ایجاد می شوند، ممکن است سیستم ایمنی را درگیر کنند و منجر به ام اس در برخی افراد شود.
جنسیت: زنان ۲ تا ۳ برابر احتمال ابتلا به MS بیشتر از مردان دارند. دلیل این امر معلوم نیست!
علائم عضلانی
- اسپاسم عضلانی
- بی‌حسی
- مشکلات تعادل و عدم هماهنگی
- مشکل در حرکت دست و پا
- لغزش در و مشکل در راه رفتن
- ضعف یا لرزش در یک یا هر دو دست یا پاها
بیشتر بخوانید:
علائم چشمی
از دست دادن بینایی، جزئی یا کامل، که اغلب در یک چشم اتفاق می‌افتد
درد در هنگام حرکت چشم‌ها
دوبینی
تاری دید
حرکات غیرارادی حرکت چشم
نارسایی عمومی چشم و اختلالات بینایی بیشتر
تغییرات روده و مثانه
- مشکل در شروع ادرار
- تکرر ادرار یا نیاز به ادرار کردن
- عفونت مثانه
- نشت ادرار یا مدفوع
- یبوست
- اسهال
بی‌حسی یا درد
احساس بی‌حسی، گزگز شدن و درد برای بسیاری از افراد مبتلا به ام اس شایع است. افراد اغلب این علائم ام اس را در سراسر بدن یا در اندام‌های خاص تجربه می‌کنند. ممکن است بی‌حسی به صورت سوزن سوزن شدن یا احساس سوزش حس شود. با توجه به تحقیقات انجام شده، بیش از نیمی از افراد مبتلا به این بیماری در طول بیماری خود نوعی درد را تجربه می‌کنند. در حالی که برخی از انواع درد به طور مستقیم به علت وجود بیماری مرتبط هستند، انواع دیگر درد ممکن است به دنبال برخی دیگر از مشکلات بیماری بر بدن تأثیر گذارند. به عنوان مثال، عدم تعادل ناشی از مشکلات راه رفتن ممکن است منجر به درد ناشی از فشار بر روی مفاصل گردد.
مشکل در صحبت و بلع
- با عجله حرف زدن
- از دست دادن کنترل حجم صدا
- آهسته صحبت کردن
- تغییر در کیفیت صحبت، مانند صدای خشن و صدای بی‌جان
تأثیر روی مغز و اعصاب
- کاهش محدوده مورد توجه
- از دست دادن حافظه
- قضاوت ضعیف
- مشکل استدلال یا حل مسئله
- افسردگی، به دلیل آسیب به مناطق مغز درگیر در کنترل عاطفی یا به دلیل استرس بیماری
- نوسانات خلقی
- سرگیجه، مشکلات تعادلی و یا دوران سر (احساس چرخش)
مشکلات جنسی
- کاهش میل جنسی
- کم شدن حس در ناحیه تناسلی
- ارگاسم کمتر و ضعیف‌تر
سیستم اسکلتی
افراد مبتلا به MS در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند که به علت درمان های معمول MS (استروئیدها) و عدم فعالیت است. استخوان های ضعیف می توانند افراد مبتلا به MS را در معرض خردشدگی و شکستگی استخوان قرار دهند. اگر چه از طریق فعالیت بدنی، رژیم غذایی یا مکمل ها می توان مانع پوکی استخوان شد یا روند آن را کند کرد اما استخوان های ضعیف می توانند باعث شوند تعادل و هماهنگی با خطر بیشتری همراه باشد.
شواهد فزاینده ای نشان می دهد که کمبود ویتامین D ممکن است نقش مهمی در پیشرفت MS داشته باشد. اگر چه اثر دقیق آن بر روی افراد مبتلا به MS هنوز معلوم نیست، اما ویتامین D برای سلامت اسکلتی و سلامت سیستم ایمنی حیاتی است.
سیستم ایمنی
تصور می شود ام اس یک بیماری خودایمنی است. این بدان معنی است که سیستم ایمنی بدن به بافت های عصبی سالم حمله می کند که موجب آسیب عصبی در سراسر بدن می شود. فعالیت سیستم ایمنی به نظر می رسد باعث پاسخ التهابی به بسیاری از علائم ام اس شود. بعضی از علائم ممکن است در طی یک دوره فعالیت سیستم ایمنی بوجود آیند و سپس هنگامی که “حمله” به پایان می رسد حل شود.
تشخیص بیماری
اسکن ام آر آی: استفاده از رنگ کنتراست اجازه می دهد MRI برای تشخیص ضایعات فعال و غیر فعال در مغز و نخاع شما.
آزمون بالقوه تحریک کننده: این تست به تحریک مسیرهای عصبی نیاز دارد تا فعالیت الکتریکی را در مغز شما تجزیه و تحلیل کند. سه نوع پتانسیل تحریک شده توسط پزشکان برای تشخیص MS به صورت بینایی، ساقه مغزی و حسی است.
آزمایش مایع مغزی نخاعی (سوراخ کمری): پزشک شما ممکن است از این آزمایش برای پیدا کردن اختلالات در مایع مغزی نخاعی استفاده کند. اینکار می تواند به جلوگیری از بیماری های عفونی کمک کند.
آزمایش خون: پزشکان از آزمایش خون برای تشخیص دادن و تمایز ام اس از سایر بیماری ها با نشانه های مشابه استفاده می کنند.
راه های درمان
اگرچه زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض ابتلا به بیماری ام اس قرار دارند، بیشتر علائم این بیماری که در هر دو جنس تجربه می‌شوند، یکسان هستند. به نظر می‌رسد تفاوت‌های اصلی در علائم، تحت تأثیر سطح هورمون قرار دارند. مهم نیست که نشانه‌های بیماری ام اس چیست، گام‌هایی وجود دارد که می‌توان با انجام دادن آنها به مدیریت علائم و احساس بهتر کمک کرد. این گام‌ها شامل دنبال کردن رژیم غذایی مناسب، ورزش، اجتناب از سیگار کشیدن و استفاده از درمان بلندمدت دارویی ام اس می‌شود. مشورت با پزشک می‌تواند در قالب راهنمایی در مورد تغییرات سبک زندگی و درمان‌هایی که می‌توانند در مدیریت علائم بیماری کمک کند و باعث ایجاد حس بهتر گردد، مفید هستند.
نکته کلیدی برای هر کسی که به بیماری ام اس بدخیم مبتلاست، آن است که همیشه راهی برای بهتر کردن اوضاع وجود دارد. بنابراین اگر پزشکی که اکنون تحت معالجه او هستید، چیز بیشتری برای ارائه ندارد، شاید وقت آن است که پزشکان دیگری را نیز مدنظر بگیرید و درباره شرایط خود با آنها صحبت کنید.
در ام اس بدخیم، گاهی علائم و عوارض بیماری آنقدر پیشرفت می کنند که می توانند در فعالیت های روزانه فرد اختلال ایجاد نمایند. در این مورد، تغییراتی به وجود می آید که می تواند اعتماد به نفس و احساس ارزشمندی او را تحت الشعاع قرار دهد. اگر این اتفاق برای شما یا یکی از عزیزانتان افتاده است، به خاطر داشته باشید که حفظ کنترل و استقلال در زندگی روزانه، لزوما به این معنا نیست که تمام کارها را به شکل قبل انجام بدهید. با پذیرفتن این موضوع در روند درمان ام اس و مجاز کردن خود به داشتن یک زندگی متفاوت:
از دنیای تکنولوژی های کمکی، مانند ابزارها و تجهیزاتی که در انجام کارهای روزانه شما را یاری می دهند، بهره خواهید برد .
درمان ام اس با تغذیه تاثیر به سزایی در پیشگیری، کنترل ام اس دارند چرا که با رساندن مواد لازم به بدن، فرد انرژی لازم را دریافت کرده و به تقویت دستگاه ایمنی بدن و سیستم عصبی کمک شایانی می کند که در نتیجه آن، فرد در وضعیت جسمانی سالم و مطلوب تری قرار می گیرد.
ویتامین ها و املاح معدنی
این مواد معرفی شده از جمله مواد مغذی هستند که به سلامت فرد مبتلا کمک کرده تا روند کنترل و درمان ام اس را در پیش بگیرد.
*** لازم به ذکر است که زیاده روی در مصرف ویتامین هایی نظیر A و B6 خطر آفرین و دردسر ساز است.
مصرف چربی های مفید را فراموش نکنید. بدن برای بازسازی و احیای بافت های حیاتی، به چربی های مفید نظیر امگا 3 و امگا 6 نیاز دارد؛ این چربی ها نقش محافظ در برابر بیماری های قلبی عروقی را دارد که مصرف آن به افراد مبتلا به MS توصیه می شود.
تا حدود زیادی می توان از بروز این بیماری پیشگیری کرد؛ این راهکار ها به قدری ساده هستند که بیشتر افراد آن را نادیده گرفته و کمتر به آن توجه می کنند؛ حال به برخی از این راهکار ها که با استفاده مداوم آن در هر ماه می توانید از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرده اشاره می کنیم.
درمان ام اس با مصرف ویتامین D
مواد غذایی حاوی ویتامین D نظیر، شیر، ماست، کره حیوانی، روغن کبد ماهی و ... تا حد زیادی می تواند در جلوگیری از ابتلا به بیماری ام اس موثر باشد. مصرف این مواد غذایی را در صورتی هم که مبتلا به ام اس هستید در پیش بگیرید چرا که به کنترل و حتی به عنوان درمان ام اس با تغذیه کمک زیادی به شما خواهد کرد.
مصرف شیر را فراموش نکنید
مصرف روزانه یک لیوان شیر می تواند خطر ابتلا به بیماری ام اس را کاهش دهد. پس سعی کنید شیر را در وعده های غذایی روزانه خود قرار دهید.
برای بهبود درمان ام اس مصرف میوه را در رژیم غذایی بگنجانید
میوه های سرخ نظیر تمشک، شاه توت و همچنین میوه هایی با رنگ نارنجی برای جلوگیری و درمان ام اس با تغذیه بسیار مفید هستند. میوه های سرخ رنگ رادیکال های آزاد بدن را کاهش داده و میوه های نارنجی رنگ، سیستم عصبی را کنترل می کنند.
درمان دارویی
- در سال 2017،دانشگاه استنفورد اعلام کرد که روشی نوین و جدید برای درمان ام اس کشف کرده است . این خبر آن قدر جسورانه بود که توجه همه را به خود جلب کرد. در این روش،محققان سلول های پوست را طی فرایندی تحریک می کنند. در نتیجه این تحریک،سلول های پوست مانند پوششی در اطراف نورون ها به جای غلاف میلین قرار می گیرند. این عمل باعث می شود سرعت جابجایی سیگنال ها افزایش یابد .
محقق این پروژه می گوید: این روش درمان ام اس شاید نتواند 100 درصد بیماری ام اس را درمان کند،اما می تواند 80 درصد از توانایی هایش را به او بازگرداند .
- استفاده از مولکول سوبیتروم :
این روش درمان ام اس توسط پروفسور اسکانلان،استاد دانشگاه اورگان کشف شده است. این مولکول می تواند میلین های آسیب دیده فرد را ترمیم کند. نتایج آزمایشات اولیه مولکول سوبیتروم، ناموفق بود؛ زیرا نمی توانست از سد خونی – مغزی عبور کند. اما در سال 2013 پروفسور اسکانلان و همکارانش با اضافه کردن ترکیب Sob-AM2 به آن، توانستند آن را از سد خونی – مغزی عبور دهند. نتایج آزمایش جدید و درمان ام اس با این مولکول 52 درصد موفقیت را به همراه آورده است.با این وجود،استفاده از مولکول سوبیتروم، هنوز یک روش رایج به حساب نمی آید؛ چرا که عوارضی نیز دارد، اما دانشمندان به دنبال به حداقل رساندن عوارضش هستند.
- روش درمانی IAHSCT :
درمان ام اس در این روش ، قسمتی از دستگاه ایمنی که دچار اختلال شده، را مورد شیمی درمانی قرار می دهند تا آن را از بین ببرند.آن گاه با استفاده از سلول های بنیادی که قبلا از مریض گرفته شده است، سیستم ایمنی را دوباره پیوند می زنند که منجر به تشکیل سیستم ایمنی جدید می شود. نتایج این آزمایش، موفقیت آمیز بود و در سال 2016 در نشریه Lancet به چاپ رسید.
گفتنی است اگر چه تاکنون درمان قطعی برای ام اس یافت نشده است اما با کشف این روش های نوین، امید برای درمان ام اس بیش از پیش افزایش یافته است.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: علی اکبر رضایی
