طرح یارانه دستمزد یکی از برنامه‌ها و سیاستهای دولت در حوزه اشتغال در شرایط بحران اقتصادی است که هم اکنون در هشت استان کشور به اجرا درآمده است. در راستای حمایت از مناطق غیر برخوردار از اشتغال شیوه نامه پرداخت یارانه دستمزد با اولویت مناطق کم برخوردار و مناطق غیر برخوردار از اشتغال ابلاغ شده است.
دستمزد چیست؟
دستمزد، جبران خدمت و پرداختی است که عمدتاً به صورت مالی و در ازای کار کارگران به آنها پرداخت می‌شود. جبران خدمت به شکل دستمزد به کارگران و به صورت حقوق و مزایا به کارمندان پرداخت می‌شود. جبران خدمت منافع پولی است که در قبال خدمت ارائه شده توسط کارکنان به آنها پرداخت می‌شود.
مبنای محاسبه دستمزد ساعت است که متفاوت است از حقوق که پرداخت‌هایی ماهانه است. دستمزد رایج‌ترین شیوه پرداخت به کارگران و حقوق متداول‌ترین شیوه پرداخت به کارمندان است.
یارانه دستمزد چیست؟
یارانه دستمزد، وجهی است که توسط دولت به موجب این شیوه‌نامه به صورت ماهانه بابت بخشی از دستمزد نیروی کار شغل اولی زیر ۳۵ سال به کارفرما پرداخت و منابع این طرح از محل منابع پیش‌بینی شده اشتغال در قانون بودجه سنواتی، کمکهای مردمی و منابع ناشی از اجرای هدفمندی یارانه‌ها تامین می‌شود.
به گفته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با توجه به قوانین موجود، سرمایه‌گذاری دولتی جهت ایجاد اشتغال ممنوع بوده و بر این اساس سیاستهای اشتغالی که وزارت کار به منظور گشایش اشتغال دنبال می‌کند در جهت ارائه مشوق‌ها و تسهیل فرایندها برای ایجاد اشتغال و کارآفرینی در کشور است.
عیسی منصوری، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزیر کار درباره این طرح به ایسنا گفت:جامعه هدف ما در این طرح بخشی از جوانان هستند که در کم مزیت‌ترین شرایط قرار گرفته و از فرصتهای شغلی مناسب برخوردار نبوده‌اند.
اولیت های جذب نیرو در یارانه دستمزد
وی در این باره، افزود: این طرح در استانهای پر بیکار مثل کرمانشاه و چهارمحال و بختیاری اجرا می‌شود و علاوه بر برنامه‌های توسعه اشتغال وزارت کار نظیر اشتغال فراگیر، طرح تکاپو، طرح کارورزی و اعطای تسهیلات و مداخلات توسعه‌ای، پرداخت مشوق‌های بیمه‌ای برای کارفرمایانی هم که ثبات اشتغال ایجاد می‌کنند در دستور کار قرار دارد.
به گفته معاون وزیرکار طی سال‌های قبل در اختصاص مشوق‌های بیمه‌ای به کارفرمایانی که اشتغال ایجاد می‌کنند محدودیت منابع وجود داشت ولی با حمایت‌های دولت و سازمان برنامه و بودجه این محدودیت‌ها تا حد زیادی برطرف شده است.
در همین راستا برخی کارشناسان و فعالان حوزه کار نسبت به اجرای طرح یارانه دستمزد اظهارنظرهای متفاوتی داشته‌اند. برخی اجرای این طرح را به منزله به مخاطره افتادن اشتغال دانسته و می‌گویند توزیع پول چه به صورت یارانه، چه به شکل کمک یا دستمزد به کارگران و کارجویان و فارغ التحصیلان اثر مثبتی در بازار کار نمی‌تواند داشته باشد چرا که نظارتها و مکانیسم‌های نظارتی در کشور دقیق نیست و به همین دلیل این قبیل کارها با انحراف همراه است.
بیشتر بخوانید:
استدلال آنها این است که در شرایطی که بیش از ۹۵ درصد نیروهای کار در کشور قراردادی هستند طرح‌هایی مثل یارانه دستمزد به بازار کار لطمه می‌زند چون در زمانی که تعادل در بازار کار از نظر عرضه و تقاضا وجود ندارد، کارفرمایان برای گرفتن ۳۰ درصد یارانه دستمزد اقدام به جذب نیروی کار جدید می‌کنند.
زمان طرح یارانه دستمزد
اما برخی دیگر معتقدند طرح یارانه دستمزد نمی‌تواند دائمی باشد و باید کار کارشناسی و اقتصادسنجی مناسب روی آن صورت گیرد و طرح درنهایت هوشمندی و مشارکت، دقت نظر و استفاده از تجربیات بین المللی و بومی سازی تجربیات به اجرا در آید.
فتح‌اله بیات، فعال حوزه کار در این باره به ایسنا می‌گوید: معتقدم طرح‌های انگیزشی برای کاهش بیکاری و رونق اشتغال خوب است ولی زیرساختهای آن باید از قبل فراهم شود؛ یعنی باید در این طرح بازار کار نیرویی که قرار است توسط کارفرما جذب شود به وجود آید.
او تاکید دارد که در طرح یارانه دستمزد زیرساختهای اشتغال و جذب نیرو در مناطق محروم و کم برخوردار باید ابتدا پیش‌بینی و سپس سرمایه اولیه و مکان و نوع شغل تعریف شود.
به گفته این فعال حوزه کار، بدون درنظر گرفتن زیرساختهای اولیه، طرح در میانه راه متوقف شده و نتیجه نخواهد داد از این رو لازم است بنگاههای اقتصادی متقاضی نیروی کار دانشگاهی شناسایی و بر اساس آن میزان امکاناتی که در اختیار خواهند گرفت مشخص شود.
کاهش هزینه‌های بکارگیری نیروی کار برای کارفرما به منظور پایداری تولید و اشتغال در راستای تقویت اقتصادی دانش بنیان، افزایش فرصت اشتغال برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در بازارکار، حمایت از ارتقای تولید داخلی و رقابت پذیری در بنگاههای اقتصادی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی و ارتقای سطح سرمایه انسانی کارگاه‌های فعال بخش خصوصی و تعاونی در مناطق کم برخوردار از مهم‌ترین اهداف اجرای این طرح به شمار می‌رود.
سقف بهره‌مندی هر کارگاه برای استفاده از نیروی کار شغل اولی معادل حداکثر ۵۰ درصد نیروی کار موجود است و طول دوره پرداخت یارانه دستمزد به ازای هر نیروی کار شغل اولی با تایید دستگاه هماهنگ کننده تا سقف ۱۲ ماه است و میزان یارانه دستمزد، معادل ۳۰ درصد حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار است که براساس صورت وضعیت مزد ارسالی به سازمان تامین اجتماعی محاسبه و پرداخت می‌شود.
یارانه دستمزد در چه شرایطی قطع می‌شود؟
یارانه دستمزد در شرایط احراز عدم اشتغال به کار نیروی کار شغل اولی یا اثبات صوری بودن اشتغال به کار وی در کارگاه براساس گزارش بازرس تامین اجتماعی یا بازرس کار، احراز بطلان، فسخ یا خاتمه قرارداد کار شغل اولی در مراجع ذیصلاح و احراز کاهش تعداد شاغلان کارگاه نسبت به استخدام نیروی کار شغل اولی (به استثنای بازنشستگی، فوت و از کارافتادگی) قطع خواهد شد.
چنانچه در هر مرحله از اجرای طرح عدم اشتغال شغل اولی در کارگاه محرز شود کارفرما علاوه بر استرداد کل یارانه دریافتی از مزایای برنامه یارانه دستمزد و کمکهای بلاعوض سایر برنامه‌های اشتغال محروم می‌شود.
گفتنی است طرح یارانه دستمزد یکی از سیاستهای دولت در حوزه اشتغال به شمار می‌رود که هم اکنون در هشت استان ایلام، کردستان، کرمانشاه، کهکیلویه و بویر احمد، لرستان، خراسان جنوبی، چهارمحال و بختیاری و سیستان و بلوچستان که دارای نرخ بالای بیکاری هستند به اجرا در آمده است.
