واریز نخستین قسط یارانه نقدی به حساب مردم از آذرماه 89 همزمان با میلاد امام رضا(ع) آغاز شد و از اواخر سال 93 حذف یارانه بگیران پردرآمد براساس خوداظهاری کلید خورد و بر این اساس تعدادی از مسئولان و افراد خاص و به نوعی ثروتمند انصراف خود از دریافت یارانه نقدی را اعلام کردند.
شناسایی و حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی در 5 سال اخیر یکی از چالش‌های اجرای هدفمندی بوده است که باوجود پیشنهاد دولت و تصویب مجلس، هرگز به‌صورت کامل اجرایی نشده است. حالا قرار است حذف پردرآمدهای به‌صورت استانی و بر اساس میزان مصرف، و نه میزان درآمد خانوارها انجام شود هرچند دراین‌باره نیز شک و تردیدهایی برای موفقیت وجود دارد.
بیشتر بخوانید: چرا در اصلاح سیاست‌های یارانه‌ای پیشرفتی حاصل نمی‌شود؟
شناسایی اقشار پردرآمد به‌صورت استانی از جمله رویکردهایی است که از چندی پیش برای اجرای یکی از الزامات قانون هدفمندی، مبنی بر حذف یارانه نقدی اقشار پردرآمد مطرح شده و آن‌گونه که وزیر کار می‌گوید، دستورالعمل آن به زودی آینده ابلاغ خواهد شد.
ملاک حذف یارانه نقدی چیست؟
محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی امیدوار است شناسایی دهک‌های پردرآمد برای حذف یارانه نقدی تا آخر سال انجام شود هرچند خود او نیز درباره امکان شناسایی و حذف سه دهک بالا ابراز تردید می‌کند.
او در تازه‌ترین اظهاراتی که در حاشیه نشسته این هفته هیات دولت داشته، اعلام کرده است: در آیین‌نامه اجرایی سقف درآمدی معینی برای حذف یارانه وجود ندارد و نشان تمکن در سه دهک بالا میزان مصرف خانوارها است به‌گونه‌ای که آن دسته از خانواده‌ها که میزان مصرفشان از حد معین بالاتر است مشمول حذف یارانه می‌شوند.
بیشتر بخوانید: تدوین دستور العمل حذف یارانه پر درآمدها
شریعتمداری در پاسخ به پرسشی درباره شناسایی و حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی به خبرنگاران گفته است: در قانون بودجه امسال دولت مکلف به حذف یارانه سه دهک بالاتر شده است یعنی افراد با درآمدهای بالا که نیاز به دریافت یارانه ندارند، حذف شوند. برای تحقق این هدف آیین‌نامه اجرایی پیش‌بینی شده بود که به هیات دولت ارائه و تصویب شد و مقرر شد وزارتخانه‌های کار، کشور، ارتباطات و سازمان برنامه‌وبودجه مسئول شناسایی دهک‌های بالا شوند و این اقدام از پایان شهریور انجام شود.
نحوه شناسایی اقشار پردرآمد
او می‌گوید: دولت حساسیت جدی دارد که با توجه به شرایط اقتصادی و فشارهایی که به‌طور طبیعی در اقشار متوسط و پایین جامعه است، ضریب خطا در انتخاب افرادی که مشمول دریافت یارانه نیستند به حداقل ممکن کاهش یابد و به‌هیچ‌وجه فشاری از این محل به طبقه متوسط و پایین وارد نشود. در همین راستا تلاش می‌کنیم با استفاده از توانایی استانداران، فرمانداران و بخشداران و بانک‌های اطلاعاتی به‌گونه‌ای عمل شود تا در حد ممکن به تکلیف قانونی عمل کنیم و فشاری به این افراد وارد نشود.
پیش‌ازاین شریعتمداری از همکاری استانداران برای شناسایی اقشار با درآمد بالا خبر داده و اعلام کرده بود: استانداران بانک‌های اطلاعاتی موجود استان‌ها را باید شناسایی و معرفی کنند، البته هنوز این دستورالعمل به استانداران ابلاغ نشده است، به‌محض اینکه دستورالعمل اجرایی آماده و ابلاغ شود، کار شناسایی دهک‌ها انجام می‌شود.
شناسایی پردرآمدها تا پایان سال
او بر اجرای طرح شناسایی دهک‌ها و حذف یارانه آنها با کمترین خطا تأکید کرده و می‌گوید: امکان شناسایی سه دهک سخت است و ما با دقت و وسواس شناسایی افراد پردرآمد را انجام می‌دهیم؛ تا آخر شهریور این شناسایی آغاز می‌شود و امیدواریم تا پایان سال شناسایی به اتمام برسد.
این اظهارات نشان می‌دهد دولت همچنان رویکرد منسجمی برای حذف یارانه پردرآمدهای ندارد و ازآنجایی‌که این رویه اشتباه از بدو اجرای این قانون وجود داشته، شاید نخواهد بدنامی آن را به نام خود ثبت کند. به‌هرحال دولت در سال 92 یک‌بار برای انصراف از یارانه نقدی فراخوان عمومی منتشر کرد که با اقبال مواجه نشد و یک‌بار نیز در حوالی سال 94 دست‌به‌کار حذف برخی از خانوارهای پردرآمد شد که این اقدام نیز نتیجه مطلوبی به همراه نداشت.
شناسایی و حذف یارانه سه دهک، طی پنج سال اخیر همواره جزو مصوبات مجلس بوده است و آیین‌نامه آن نیز همواره از سوی دولت ابلاغ شده است اما اینکه در عمل تعداد اندکی حذف شده‌اند و قوانین عملاً اجرایی نشده‌اند، از یک‌سو می‌تواند ریشه در شفاف نبودن اطلاعات مالی افراد ثروتمند داشته باشد که شناسایی دارایی‌های آنها را سخت می‌کند و این مسئله جز با راه‌اندازی کامل دولت الکترونیک، یکپارچه‌سازی اطلاعات بانکی و ثبت‌اسناد و مکانیزه کردن قوانین مالیاتی نخواهد شد.
حذف یارانه ۱.۴ میلیون خانوار ایرانی
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هادی قوامی با اشاره به تصمیم جدید دولت مبنی بر حذف چند دهک از یارانه‌بگیران، گفت: مطالعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای حذف یک میلیون و 400 هزار خانوار از دریافت یارانه بسیار ضعیف است چراکه در پی این تصمیم 50 هزار از خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) حذف خواهند شد.
هادی قوامی با تاکید بر اینکه مطالعه وزارت کار در این رابطه باید اصلاح شود چراکه چالش‌هایی را به دنبال خواهد داشت، ادامه داد: بر مبنای شیوه مطالعاتی وزارت کار در هر استان چندین هزار نفر از دریافت یارانه حذف می‌شوند اما این شیوه نمی تواند به نتیجه درستی رسد و رافع مشکل نخواهد بود.
وی با بیان اینکه دولت باید ثروت افراد را از میزان درآمدشان مجزا کرده و با راستی‌آزمایی اقدام به قطع یارانه‌ها کند، افزود: به عنوان مثال گاهی فردی حقوق پایین اما املاک متعددی دارد و در مقابل ممکن است فردی دیگر با حقوقی نسبتا بالا حتی صاحب یک آپارتمان کوچک نیز نباشد.
مخالفت مجلس با حذف فله‌ای یارانه‌بگیران
به گفته وی، مجلس با حذف فله‌ای یارانه یارانه‌بگیران مخالف است و طبق قانون باید یارانه دهک‌های بالای جامعه با شرایط اقتصادی مساعد، حذف شود.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی به خانه ملت گفت: امروزه تنها افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی نیاز به یارانه ندارند بلکه چندین میلیون از جمعیت بدون حمایت هیچ نهادی مستحق دریافت یارانه هستند و حتی در تامین نان شب خود وا مانده‌اند.
