بهرغم اینکه سریال مختار را میتوان یکی از بهترین مجموعههای تاریخی ـ مذهبی تولید شده در صداوسیما دانست اما پخش مکرر این سریال در مناسبتهای مذهبی و بهخصوص ایام محرم و شهادت حضرت سیدالشهدا (ع)، باعث شده تا این اثر ماندگار نیز دچار فرسودگی شود و جلای قبلی خود را از دست بدهد.
دهه اول و دوم از ماه محرم در فرهنگ دینی و آیینی کشورمان دهههای عزاداری بر مصائبی است که بر امام حسین (ع) و اهل بیت (ع) گذشته است. در ۱۰ روز اول این ماه که به روز عاشورای حسینی ختم میشود، هیآت و دستههای عزاداری به راه میافتند و سراسر کشور رنگ و بوی محرم میگیرد. در روزهای باقیمانده تا آغاز ماه محرم، کمکم مردم بهطور سنتی خود را آماده برپایی مراسم عزاداری میکنند؛ چیزی که ریشه در یک فرهنگ بیش از هزار و ۳۰۰ ساله دارد. با اینکه مردم براساس آموزههای فرهنگی و خودجوش فرهنگ عاشورا را پاس میدارند و برای غنیتر شدن مراسمهای عزاداری هزینه میکنند، در مقابل چند سالی است که نبود آثار نمایشی متناسب با دهه اول ماه محرم، باعث شده تا تلویزیون به انحای مختلف دست به دامان سریال «مختارنامه»، ساخته داوود میرباقری شود. مختارنامه هر سال در قالب بازپخش کامل سریال، یا پخش گزیده در قالب مینیسریال یا حتی پخش فیلم سینمایی از شبکههای سراسری تلویزیون مهمان خانههای مردم میشود.
ما در سال های گذشته شاهد پربینندهترین سریالهای مناسبتی مانند «شب دهم»، «مختارنامه»، «معصومیت از دست رفته»، «پریدخت»، «وفا»، «پردهنشین» و ... در ماه محرم بودیم و بعد از آن نیز مجموعههایی چون «عقیق»، «پرواز در ارتفاع صفر»، «یلدا» و ... روی آنتن سیما رفت که بعضاً شاهد بازپخش دوباره آنها از شبکه های مختلف سیما هستیم.
رسانه ملی هرساله بیشترین محور تولیدات خود را بر اشاعه فرهنگ، معارف و شعائر حسینی معطوف کرده است. فرهنگی که در قالب سریال و ویژه برنامه ها جای دارد، اما امسال اصلیترین برنامه صدا و سیما به نمایش گذاشتن شعائر و معرفت حسینی با حضور واعظان، مداحان و چهرههای برجسته کشوری و مردمی بوده است که در فواصل مختلف در جدول پخش قرار گرفت.
یکی از این ویژه برنامه ها که در قالب بخش های کوتاه چند دقیقه ای بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است، ارتباط مستقیم با کربلای معلی و گزارش از حال و هوای بین الحرمین است. البته باید در نظر داشت که برخی از این برنامهها مانند «در آستان خورشید» هرشب از صحن و سرای حرم اباعبدالله الحسین (ع) روی آنتن می رفت، یا دیگر برنامه ها مانند «کوی محبت» از شبکه دو سیما و ... که هر کدام با پرداختن به یکی از معارف حسینی همچنان پخش می شوند.
نارضایتی از صدا و سیما
تداوم رشد مخاطبان ایرانی کانال های ماهواره ای، واقعیتی گریز ناپذیر است که به مثابه تهدیدی برای فرهنگ کشور محسوب می شود. آنچه مهم است اینکه صدا و سیما باید قدرت نرم افزاری خود را تقویت نماید، تا بتواند ضمن اقناع مخاطب و انتقال ارزش های ایرانی، به مرجع مورد اطمینان مردم در زمینه کسب خبر، افزایش آگاهی و … تبدیل گردد. در این میان جای خالی هنرمندانی که مردم با علاقه وافر پیگیر هنرآفرینی هایشان بودند، بیش از هرچیز دیگری رخ مینمایاند.
پخش بیحساب و کتاب مراسم عزاداری و سینهزنی در ایام عزای ائمه و بهویژه محرم که شاید پیش از این انتقاداتی را میان مردم و برخی نخبگان به همراه داشت
چالش رسانه ملی در محرم
نبود کیفیت را عمدهترین دلیل ناکارآمدی برخی از برنامههای تلویزیون است . با مرور سریالهایی که در ایام محرم از شبکههای سیما پخش شدهاند، معدود سریالهایی را به خاطر میآوریم که مخاطب بسیاری را با خود همراه کرده باشد.
در چند سال اخیر تلویزیون فقیرتر از قبل در حالی دست به ساخت آثار تلویزیونی ویژه محرم زد که در کندوکاو معانی و مفاهیم ارزشی و دینی کفگیرش به ته دیگ خورده بود و به غیراز چند فرمول دمدستی و بیخطر که هیچ انگیزهای هم در مخاطب ایجاد نمیکند اقدام به ساخت آثاری کرد که هیچ کدامشان در حافظه تلویزیون جایی ندارند. هرگاه تلویزیون از خود جسارت نشان داده است، نتیجه مطلوبی گرفته هر گاه با تنگ نظری به ساخت آثار اهتمام ورزیده، باعث کاهش کیفیت آثار شده است.
مرور برنامه های صدا و سیما در ایام محرم سال 98
پخش روزانه سخنرانی مذهبی، مداحی و مقتلخوانی در کنار برنامههای «آفتاب شرقی»، «این شبها»، «درسهایی از قرآن» از جمله برنامههایی است که در دهه اول ماه محرم روی آنتن شبکه یک میرود.
برنامههای «ذکر عاشوراییان»، «پیرغلامان عشق »، «تنهای تنها»، «ایران»، «کوی محبت»، «از لاک جیغ تا خدا»، «تکیهگاه»، «شیرخوارگان حسینی»، «احلی من العسل»، «بانوان عاشورایی» و پخش مراسم سخنرانی و مداحی از مراکز استانها از جمله برنامههای شبکه 2 است.
مطالب مرتبط : کدام مداحان اجازه مداحی ندارد؟
«در آستان خورشید» دهه اول محرم، هر شب روانه آنتن شبکه سه سیما خواهد شد.
«سرگذشت»، «مصیر»، «ضیافت عاشورایی»، «حسین سیدالشهداء»، مجموعه تلویزیونی «مختارنامه» و سخنرانیهای مذهبی از برنامههای شبکه 4 در این ایام است.
گروه معارف شبکه پنج، همزمان با آغاز ماه محرم و برپایی عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، ویژه برنامههایی همچون «عشق یعنی ....»، «تنها مسیر»، «سیاه پوشان»، «سوگواره» و.... را برای پخش در این ایام تدارک دیده است.
همزمان با ماه محرم ویژه برنامه «هفت آسمان» با موضوع امام حسین جلوه رحمت واسعه الهی از شبکه هفت سیما پخش می شود. این برنامه از 17 شهریور ماه تا 21 شهریور ماه روی آنتن می رود. «هفت آسمان» به تهیه کنندگی حجتالاسلام دکتر رسولی محلاتی در ایام محرم ساعت 22 از شبکه هفت سیما پخش میشود.
«نغمه عشاق» عنوان ویژه برنامه این شبکه در دهه اول محرم است که با محوریت معرفی هیئتهایی که در حوزههای فرهنگی و اجتماعی فعالیت داشتند و همچنین پخش نوحهها و نغمههای عاشورایی ماندگار به درخواست مخاطبان به صورت زنده و با اجرای رحمان نظام اسلامی هر روز از ساعت 18 به روی آنتن میرود.
به مناسبت آغاز محرم و همزمان با برگزاری آئینها و مراسم عزاداری شیعیان برنامههای این شبکه به سلامت جسمانی، روحانی و اجتماعی مردم کشورمان میپردازد.
انیمیشن تک قسمتی «محرم» از کانال پویا پخش میشود. این انیمیشن روایت داستان یکی از فرزندان شهید مدافع حرم است که با توجه به اینکه پدرش شهید شده با پدر دوستش و با قاب عکس و یاد پدر شهیدش در محرم به عزاداری آقا سیدالشهدا میرود و با این تفکر که پدر شهیدش راه امام حسین(علیه السلام) رو ادامه داده است.
موارد فوق شاخص ترین برنامه های رسانه ملی در ایام محرم می باشند که بعد از ایام عزاداری صدا و سیما طبق نظرسنجی اقدام به پرسمان عمومی از مردم می کند
میزان رضایت مردم شاخص است یا نگاه های افراد جامعه در فضای مجازی؟!
خبرنگار : امیرحسین بذلی