اختصاصی- هیجدهم اردیبهشت ماه همزمان با سال روز خروج یکجانبه آمریکا از برجام، آمریکا تحریمهای جدیدی را علیه صنایع معدنی ایران اعم از صنعت فولاد، آهن، مس و آلومینیوم اعلام کرد. او به شرکتهای خارجی طرف قرارداد با ایران 90 روز مهلت داد تا معاملات و روابط تجاری خود را در بخش فلزات پایان دهند.
ترامپ گفت: «امروز فرمانی اجرایی را صادر میکنم که بر اساس آن تحریمهایی علیه صنعت فولاد، آهن، آلومینیوم و مس ایران اعمال میشود.» این تصمیم در یکسالگی خروج آمریکا از برجام اعلام شده است.
دونالد ترامپ با انتشار بیانیهای در مورد این تحریمها مدعی شد: تهران تا زمانی که رفتار خود را تغییر ندهد، با تحریمهای بیشتری مواجه خواهد شد. ما ۱۲ شرط برای ایران تعیین کردیم که میتواند مبنایی برای توافق با ایران باشد.
از طرفی دیگر ایران نیز از روز چهارشنبه 18 اردیبهشت 98 در برابر آنچه در یک سال گذشته بر برجام گذشته است، اقدام متقابل را آغاز کرد. در راستای اقدام متقابل، ایران میخواهد از برخی تعهداتش طبق برجام بکاهد. به طوری که ایران با مهلت 60 روزه به کشورهای عضو برجام میخواهد در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران و در اعمال حقوق خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، برخی اقدامات خود را در توافق برجام متوقف کند و با صدور بیانیهای توسط شورای عالی امنیت ملی این اقدام را اعلام کرد.
حسن روحانی، رئیسجمهوری در جلسه هیأت دولت با اشاره سال روز خروج یک سال از خروج غیرقانونی آمریکا از توافق برجام و از زیر پا گذاشتن قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل از «تصمیم ملی و راهبردی» گفت: «اساس برجام یک تصمیم ملی و راهبردی بود و برجام نه یک تصمیم فردی، نه تصمیم جناحی و نه تصمیم دولتی بود، بلکه تصمیم ملی و تصمیم کل نظام بود.
سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز تصمیم اخیر رژیم ایالات متحده مبنی بر تحریم صنعت فلزات ایران را شدیدا محکوم کرد و گفت: این اقدام ایالات متحده مغایر تعهدات بینالمللی این رژیم بوده و موجبات مسئولیت بینالمللی آن را فراهم خواهد آورد.
موسوی خاطرنشان کرد: این تحریم همانند سایر تحریمهای یک جانبه آمریکا مغایر اصول و قواعد اساسی روابط بینالملل بوده و مشخصا مغایر تعهدات بینالمللی ناشی از منشور ملل متحد، بیانیههای الجزایر، معاهده مودت و قرار دیوان بینالمللی دادگستری است که به دلیل اعمال متخلفانه بینالمللی از طرق قضایی باید پاسخگو باشد. مسئولیت جبران خسارات وارده بر عهده رژیم آمریکا خواهد بود.
دونالد ترامپ در حالی در دور جدید تحریمها بر صنایع آهن، مس، فولاد و آلومینیوم ایران دست گذاشته است که به گفته برخی کارشناسان این تحریمها در گذشته هم بوده اما آمریکا در دوره جدید سعی در ایجاد جنگ روانی علیه ایران دارد چرا که صنایع فلزات بزرگترین منبع درآمد غیرنفتی این کشور به شمار میرود به طوری پس از این اعمال تحریم رسانههای خارجی با ذکر این مطلب که اداره تجارت بینالمللی ایالات متحده، ایران را به عنوان بزرگترین صادرکننده فولاد در جهان طبقهبندی کرده است، به نقل از انجمن تولید کنندگان فولاد ایران نوشتند که تا ۲۰ مارس سال گذشته صادرات محصولات فولادی ایران به ۷.۹ میلیون تن رسیده بود که با وجود تحریمهای ثانویه تنها ۷.۱ درصد نسبت به سال قبل کاهش داشته است.
سایت تحلیلی بازارهای انرژی و کالا (S&P Global Platts) نیز چند روز پیش نوشت: ایران قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ تولید فولاد خام خود را از حدود ۲۵ میلیون تن در سال به ۵۵ میلیون متر مکعب در سال افزایش دهد و معاملهگران فلز در آسیا نیز اذعان کردند که تاثیر تحریمهای آمریکا بر بخش مس و آلومینیوم ایران حاشیهای خواهد بود چرا که صادرات ایران به منطقه محدود شده و شاید حتی کمتر از سه درصد را در بر گیرد.
CIA World نیز شرکای عمده تجاری ایران را چین(۲۷ درصد)، هند(۱۵ درصد)، کره جنوبی(۱۱درصد)، ترکیه(۱۱درصد)، ایتالیا (۶درصد) و ژاپن (۵درصد) اعلام کرد. با وجود اینکه برخی رسانههای خارجی، ایران را به عنوان بزرگترین صادر کننده فولاد در جهان معرفی کردهاند اما برخی نیز با کوچک شمردن این سهم سعی در القای منزوی بودن ایران پس از این تحریمها دارند.
آسیب بیشتر صنعت فولاد از موانع داخلی تا تحریم
اکنون که آمریکا تحریمهای جدیدی را علیه صنایع معدنی ایران اعلام کرده است، به گفته نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، صنعت فولاد ایران بیشتر از تحریمها از موانع داخلی آسیب میبیند و حتی در شرایط تحریم چرخه صادرات فولاد ایران به کشورهای منطقه قطع نخواهد شد.
سید بهادر احرامیان، درباره وضعیت تولید و صادرات محصولات فولادی گفت: سال گذشته برنامه صادرات فولاد ایران نزدیک به 12 میلیون تن بود که حدود 10 تا 15 درصد کمتر از این برنامه تحقق صادرات داشتیم. این عقبماندگی از برنامه از ناحیه داخل به جریان صادرات فولاد ضربه زد نه تحریم خارجی.
احرامیان بیان کرد: در صنعت فولاد موانع صادرات بیشتر ناشی از قوانین زائد، مقررات ناکارآمد و بروکراسیهای داخلی است. امسال هم وضعیت صادرات همین خواهد بود و همچنان بزرگترین مشکل از ناحیه داخل، این صنعت را تهدید میکند.
وی درباره اعمال تحریم جدید آمریکا علیه صنایع معدنی ایران تاکید کرد: ما باید بیشتر نگران موانع داخلی باشیم تا تحریمها. اثر تحریمها بسته به نوع اعمال آن و نوع همکاری کشورهای طرف قرارداد دامنه متفاوتی خواهد داشت.
به گفته احرامیان هنوز هم کشورهای همسایه و کشورهای منطقه به صنعت فولاد ایران نیاز دارند و چرخه صادرات قطع نخواهد شد. اما ممکن است برخی از این کشورها بخواهند در تراز تجاری خود طوری وانمود کنند که از صنعت فولاد ایران بهره نگرفتهاند. بازارهای منطقه برای صادرات محصولات نهایی فولاد ایران اهمیت بالایی دارد.
نایبرئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران ادامه داد: اگر میانگین پوشش صنعت فولاد ایران را 70 درصد در نظر بگیرید حدود 35 درصد آن صادر میشود. اگر صادرات ما محدود شود، پوشش ظرفیت ما را به 50 درصد میرساند و به نقطه سربهسر صنعت نزدیک میشود.
بهگفته وی، اگر دولت و مجلس رویهها و موانع داخلی را برای صادرات این صنعت رفع نکند، چشمانداز این صنعت، مطلوب نخواهد بود. دولت و مجلس در سیاستگذاریها تجدیدنظر کنند تا با کمک همه از این گردنه عبور کنیم.
بنابر اظهارات احرامیان، اثر مهلت 90 روزه برای شرکتهای طرف قرارداد با ایران این است که هزینههای تولید را بالا و قیمت فروش محصولات را پایین میآورد.
وی با اشاره به مزیت نسبی بخش معدن ایران گفت: آمریکا میخواهد در مرحله اول به این بخش ایران صدمه بزند. اما در نهایت ممکن است هزینه بازاریابی ایران بالا برود و برای مصرفکنندگان شرایط سختتری ایجاد کند، اما صادرات ما ادامه خواهد داشت.
آمریکا ناخواسته با تحریم صنایع به اقتصاد ایران کمک میکند
هادی قوامی، نایب رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با اشاره به تحریم اخیر آمریکا مبنی بر تحریم صنایع آهن، فولاد، آلومینیوم و مس ایران، گفت: این تحریم میتواند به فرصت جدیدی برای رونق صنایع و تولیدات داخلی تبدیل شود مشروط بر اینکه دولتمردان بتوانند به درستی از آن استفاده کرده و نیاز کشور را از داخل تامین کنند.
نماینده مردم اسفراین در مجلس شورای اسلامی افزود: ترامپ با تحریم صنایع آهن، فولاد، آلومینیوم و مس غیرمستقیم به اقتصاد ایران کمک میکند به طور مثال کارخانه لوله گستر اسفراین لولههای جداری نفت از سایز ۷ اینچ تا ۱۶ اینچ تولید میکند، شمش موردنیاز برای تولید این لولهها باید در مجتمع صنعتی اسفراین تولید شود در ادامه، این مجتمع، آهن اسفنجی مورد نیاز خود را از فولاد نیشابور و سبزوار خریداری میکند فولاد نیشابور گُندله و کنستانتره و سنگ آهن موردنیاز برای تولید آهن اسفنجی را از خواف میخرد در نتیجه زنجیره ارزشی از اسفراین تا خواف به وجود میآید.
این نماینده در مجلس دهم ادامه داد: تولید لولههای جداری و استفاده از ظرفیت مجتمع اسفراین، نیشابور و خواف در گرو توجه وزارت نفت، شرکتهای نفتی و... از ظرفیت داخل است.
نایب رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات خاطرنشان کرد: صادرات هر تن فولاد مجتمع صنعتی اسفراین یک هزار یورو برای کشور ارزآوری دارد در حالی که اگر از این ظرفیت برای نیازهای داخلی استفاده شود میتوان قطعات مورد نیاز خودرو، شیرهای سرچاهی برای نفت و... را تولید کرد که عواید به دست آمده از این موضوع بیشتر از صادرات است.
قوامی با بیان اینکه شرکت آذین فورج اسفراین اخیرا توانسته به توانایی تولید پنجه دینام و مثلثی پژو ۲۰۶ دست پیدا کند این در حالی است که تا شش ماه پیش این قطعات باید از خارج وارد می شد، گفت: در صورتی که دولت از ظرفیت کشور در صنایع آهن، فولاد و... به درستی استفاده کند میتواند اشتغالزایی و رونق تولید ایجاد کرده و از خروج ارز جلوگیری کند.
وی با بیان اینکه آمریکا با رفتارهای نامناسب و تحریم ایران، غیرمستقیم ما را به سمت تکیه بر توان داخلی سوق می دهد، تصریح کرد: علیرغم اینکه کشور ظرفیت زیادی در حوزه فولاد، صنایع فلزی و آلومینیوم دارد برخی رانتخواران در تلاش هستند با واردات این مواد، سود بیشتری به دست آوردند بنابراین اعمال تحریمها میتواند بهترین فرصت برای جلوگیری از واردات باشد.
نایب رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات اظهار کرد: از آنجا که ممکن است در اثر این تحریم ها صادارت محدود شود میتوان از صنایع فلزی برای تامین نیاز داخل استفاده کرد. نتیجه این امر جلوگیری از واردات است.
بر این اساس اعمال تحریمهای یک جانبه از سوی آمریکا بر علیه ایران سالهای متمادی اعمال شده است اما ایران با تکیه بر ظرفیتهای داخلی در مقابل تمام این تحریمها و فشارهای ناشی از آن مقاومت کرده است. در این راستا میطلبد سیاستگذاران و تصمیمسازان کشور با نگاهی عمیق بر چالش جدید اقتصادی فائق آیند.