تاریچه خانه مشروطه
سران مشروطه خواه تبریز پس از به توپ بسته شدن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه ترک اغوز، در خانهٔ حاج مهدی کوزه‌کنانی جمع شده و به همفکری می پرداختند. همچنین این مکان محل تشکیل نشست های انجمن تبریز و مرکز فرماندهی مجاهدان در طی محاصرهٔ ۱۱ ماههٔ تبریز و نیز مرکز تصمیم گیری برای پایین‌آوردن پرچم های تسلیم در برابر شاه قاجار بوده‌است.از افراد مهمی که در این مکان به فعالیت و همفکری پرداخته اند می توان ستارخان، باقرخان، ثقة الاسلام تبریزی، حاجی میرزا آقا فرشی و بنیانگذار این مجموعه، حاج مهدی کوزه کنانی را نام برد.
این مکان به سفارش حاج مهدی کوزه‌کنانی در سال ۱۲۴۷ تأسیس شد. این خانه دارای دو طبقه با بخش‌های اندرونی و بیرونی می‌باشد که با سبک معماری دوران قاجاریه بنا شده‌اند. حاج مهدی تاجری در بازار تبریز بود. با اوجگیری نوای مشروطه‌خواهی در شهر تبریز، حاج مهدی به مشروطه‌خواهان پیوسته و یکی از اصلی‌ترین پشتیبانان مالی انقلاب مشروطه شد. او این خانه را برای تشکیل جلسه سران مشروطه و چاپ و پخش اعلامه‌های ضد حکومت قاجار در اختیار مشروطه‌خواهان گذاشت. این خانه پس از جنگ دوم جهانی و اشغال آذربایجان توسط ارتش سرخ شوروی، در سال‌های ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ مرکز اجلاس سران فرقه دمکرات آذربایجان گردید.
مشخصات و معماری این بنا
این بنا در حدود تاریخ ۱۲۴۷ هجری خورشیدی (۱۸۶۸ میلادی) توسط حاج ولی معمار تبریزی ساخته شده است.
«حاج ولی معمار» معمار تبریزی که ساکن روسیه بود، در سال ۱۲۴۷ خورشیدی و پس از بازگشت به ایران، بنای خانهٔ مشروطه را بنیان نهاد. این بنا با ۱۳۰۰ متر مربع مساحت، در دو طبقه ساخته شده است. تمامی پنجره های بیرونی خانه ارسی های تمام قدی هستند که با رنگ های سرخ و سبز و سفید شان بازی نور و رنگ را از درون خانه دیدنی تر می کنند. ویژگیهای خاص معماری دوره قاجار، تزئینات چشمگیر، به کارگیری نورگیر زیبا و چشم انداز موسوم به کلاه فرنگی با ستونها و سرستونهای گچبری شده، پنجره های ارسی، درهای منبت کاری شده در اتاق اصلی موسوم به «طنبی» و غلام گردش دور راه پله، هرکدام به نوعی ذوق و هنر ایرانی را به نمایش گذاشته و آنرا به یک نمونه منحصر بفرد تبدیل کرده است.
حیاط زیبا و شجر و حوضخانه سرسرا مجموعه ای زیبا را فراهم آورده است. نورگیر سرسرا بر روی چهار ستون بلند با سر ستون های گچبری استوار شده، داخل آن با آئینه و شیشه های رنگی به طرز جالب توجهی زینت یافته است. در طبقه اول ۶ اتاق و سرسرا و در طبقه دوم یک سالن بزرگ (طنبی) به ابعاد ۶×۹ متر و ۶ اتاق در سرسرا وجود دارد.
- بیشتر بدانید
- مکان های گردشگری استان آذربایجان شرقی - قلعه بابک
- مکان های گردشگری استان آذربایجان شرقی - روستای کندوان
جالب ترین و زیبا ترین قسمت بنا، سرسرا و اتاق مشرف به حیاط موسو به شاه نشین در طبقه دوم می باشد که در آن در و پنجره های مشبک با شیشه الوان به کار رفته است. اتاق های جانبی (گوشوار) دارای سقفی چوبی با تزئینات برجسته هشت ضلعی است و درهای چوبی با طرح های برجسته اسلیمی و گل و برگ زینت داده شده است. ساختمان از سنگ و آجر و خشت تشکیل شده است.
خانهٔ مشروطه در یکی از محله های قدیمی شهر تبریز به نام راسته کوچه و در غرب بازار تبریز قرار گرفته است.
گذری گذرا به این خانه
با وارد شدن به داخل این خانه حیاط زیبایی را می بینید که حوض، گل کاری ها و چمن کاری ها به آن طراوت خاصی بخشیده است. نورگیر سرسرا بر روی چهار ستون بلند قرار دارد که هر کدام از این ستون ها سرستون هایی با گچ بری های زیبا دارند و داخلش با شیشه های رنگی و آینه تزئین شده است. در طبقه اول ۶ اتاق و سرسرا و در طبقه دوم سالنی بزرگ هست که در سرسرای آن ۶ اتاق قرار گرفته است.
همین که پا به داخل این خانه می گذارید انگار به بیش از ۱۰۰ سال قبل سفر کرده اید، پنجره ها و در و دیوار و به طور کلی معماری قاجاری خانه و تزئینات اش می تواند شما را در کوتاهترین زمان ممکن به زمان های گذشته ببرد. در کنار این ها، آثار تاریخی مشروطیت است که سفر تاریخی تان را کامل تر می کند؛ در قسمتی از خانه به محلی وارد می شوید که پر از تندیس های شخصیت هایی از دوران آغازین مشروطیت مثل ستارخان، باقرخان، جهانگیرخان صور اسرافیل و … است. در قسمت دیگری از آن عکس هایی از شخصیت هایی مثل مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و دیگر مخالفان مشروطه را می بینید که آن ها را در شب نامه های دوره مشروطه تکثیر می کردند. در اینجا می توانید از سندهای تاریخی زیادی که مربوط به انقلاب مشروطه و فرمان مشروطه هستند دیدن کنید .
حتما در طبقه دوم از سرسرا و اتاق مشرف به حیاط دیدن کنید چون زیباترین قسمت این خانه است و با در و پنجره های مشبک با شیشه الوان تزئین شده است. اتاق های جانبی (گوشوار) سقفی چوبی دارند که با هشت ضلعی های برجسته تزئین شده اند و برای زیبایی درهای چوبی هم از طرح های برجسته اسلیمی و گل و برگ استفاده شده است. این خانه که در سال ۱۳۶۷ به مالکیت سازمان میراث فرهنگی در آمد از آثار ملی ایران است و در سال ۱۳۵۴ به ثبت ملی رسیده است. خانه مشروطه دسترسی راحتی دارد و از آنجایی که در نزدیکی بازار سنتی تبریز است می توانید بعد از بازدید از آن به بازار تاریخی تبریز هم سر بزنید.
