بسیاری از مردمی که توان سرمایه گذاری در بازار و تولید را ندارند نقدینگی خود را در بانک ها سپردهگذاری می کنند تا بانک با سرمایهگذاری ماهانه مبلغی را به عنوان سود سپرده بانکی به دارندگان حساب پرداخت کند.
سپردهگذاری در بانک برای دریافت سود از گذشته تا به امروز که نرخ آنها چندان دندانگیر هم نیست، مرسوم بوده است به ویژه این روزها که بازارهای اقتصادی ایران به دلیل رکود حاکم و نوسانات قیمتی هیجانی ریسک بالایی برای سرمایه گذاری دارد، سود سپرده بانکی حاشیه امنی برای سرمایه های نقد مردم به شمار می آید.
دلیل نگرانی مردم از سپردههای بانکی
اما موضوعی باعث نگرانی مردم از سپرده های بانکی آنها شده است خبر اخذ مالیات از سود سپرده بانکی توسط وزارت اقتصاد است.
تمام ماجرای از خبری شروع شد که یکی از رسانهها مبنی بر اینکه مجموعه وزارت امور اقتصادی و دارایی در راستای توسعه پایههای مالیاتی به دنبال اخذ مالیات از سود سپرده بانکی است و در پیش نویس اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم گنجانده شد.
بیشتر بخوانید: فرار مالیاتی در ایران چه مقدار است
براین اساس سازمان امور مالیاتی کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی در پیش نویس اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم درصدد اخذ مالیات از سود سپرده بانکی و سود سهام بر آمدند.
در متن این پیش نویس پیش بینی شده که بتوان 20 تا 30 هزار میلیارد تومان مالیات اخذ کرد. متن تهیه شده در حال بررسی در وزارت امور اقتصادی و دارایی است و مشخص نیست در فرایند قانونگذاری چه تغییراتی بکند.
در بند 54 این پیش نویس که قرار است به ماده 104 قانون فعلی الحاق شود آمده است:
درآمد (سود دریافت) اشخاص حقیقی و حقوق حاصل از موارد زیر (اعم از اینکه درآمد مذکور در منبع مشمول مالیات، معافیت و یا مشمول نرخ صفر باشد) به استثنای درآمدهای که مشمول مقررات سایر فصول شناخته شده است، به شرح زیر مشمول مالیات میباشد:
1- 50 درصد سود سهام و سهم شرکه از اشخاص حقوقی
2-سود سرمایه گذاری در اوراق مشارکت و سایر انواع اوراق بهادار
3- سود متعلق به حسابهای پس انداز، سپردههای مختلف و گواهیهای سپرده نزد بانکها، موسسات مالی و اعتباری، صندوقها و نظایر آن به شرح زیر: الف- سود متعلق به سرمایه گذاری کوتاه مدت کمتر از شش ماه، 60 درصد سود حاصله
ب- سود متعلق به سرمایه گذاریهای میان مدت شش ماه تا یک سال، 40 درصد سود حاصله
ج-سود متعلق به سرمایه گذاریهای بلند مدت بیشتر از یک سال، بیست درصد سود حاصله
4-سود سرمایه گذاری نزد سایر اشخاص
5-سود حاصل از انواع عقود اسلامی
تکذیب اخذ مالیات از سپرده های بانکی
وزیر امور اقتصادی و دارایی در دستور کار بودن هر طرحی برای اخذ مالیات از سپرده های بانکی و سود سپرده ها را تکذیب کرد.
فرهاد دژپسند درباره ادعای مطرح شده در در برخی رسانهها مبنی بر برنامه وزارت اقتصاد برای اخذ مالیات از سپردههای بانکی و سود آنها افزود: در طرح قانون مالیاتهای مستقیم نیز تاکنون چنین موضوعی مطرح و بررسی نشده است.
پشنویس قانون اصلاح مالیات مستقیم
پشنویس قانون اصلاح مالیات مستقیم، با چهار هدف، اجرای نظام مالیات بر جمع درآمد اشخاص حقیقی، ساماندهی معافیتها و مشوقهای مالیاتی، معرفی مالیات بر عایدی دارایی و ایجاد یکپارچگی در مقررات ناظر بر اجرای فرآیندهای این سه حوزه در دستور کار قرار گرفت. در این اصلاحیه، مکانیزم اخذ مالیات از املاک، سهام، ارز، سود سپردهها و سایر داراییها به روز شده است. معاونت پژوهش، برنامهریزی و امور بینالملل سازمان امور مالیاتی، متن پیشنویس اصلاح قانون مالیاتی را ابلاغ کرد.
اخذ مالیات جایگزین درآمدهای نفتی
نکته قابل توجه این است که این اصلاحیه در ۴ سال قبل نیز اجرایی شد، اما در شرایط کنونی اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم بعد از ۴ سال مجددا در راستای توسعه پایههای مالیاتی و رفع موانع و برخورداری از جامعیت بیشتر، در دستور اصلاح قرار گرفته است. بر این اساس، پیشبینی شده که از این درآمدهای مالیاتی حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان منابع جدید مالیاتی پیشبینی میشود، منابعی است که جایگزین درآمدهای نفتی در بودجه سال آینده شود.
در این اصلاحیه حدود ۵۰ حکم این پیشنویس مربوط به مالیات بر اشخاص حقیقی، حدود ۱۲ حکم مربوط به مالیات بر عایدی سرمایه و حدود ۱۲ حکم نیز مربوط به ساماندهی معافیتهای مالیاتی است. در متن این اصلاحات پس از عنوان ماده واحده، ۱۱۹ اصلاح به تصویر کشیده شده است. پیشتر مسوولان اقتصادی عنوان کرده بودند که لایحه اصلاح نظام جامع مالیاتی در دی ماه به مجلس ارائه میشود. در نتیجه قرار است که در بودجه سال ۱۳۹۹، تغییرات در مالیات بر عایدی سرمایه اجرا شود تا بتوان از آن منابع مالیاتی کسب کرد. پیش از این قرار بود که لایحههای اصلاح مستقیم و عایدی بر سرمایه به شکل جداگانه ارائه شوند، اما بررسیها نشان میدهد لایحه مذکور بهصورت یکپارچه تهیه شده و قرار است به دولت ارائه داده شود.
تعیین مالیات براساس مجموع درآمد افراد
کارشناسان معتقدند بخش مهمی از این اصلاحات در راستای شناسایی و تعیین مالیات بر مجموع درآمد صورت میگیرد. به نحوی که درآمدهای مختلف اشخاص حقیقی و حقوقی شناسایی میشود. پس از آن، افرادی که از یک سطح درآمدی مشخص بالاتر باشند، مشمول اخذ مالیات بر درآمد میشوند. این روندی است که در کشورهای پیشرفته دنیا نیز وجود دارد و لازم است که زیرساختهای لازم برای شناسایی درآمد افراد یا شرکتها وجود داشته باشد.
بیشتر بخوانید: نقش تأثیرگذار نظام بانکی در رشد و رکود ساختار اقتصادی
یکی از مهمترین موضوعاتی که در ماههای اخیر مورد توجه رسانههای قرار گرفته بود، نحوه مالیات از دارایی است. در این اصلاحیه و در بخش ارز، به ارزهای دیجیتالی نیز اشاره شده و به نظر میرسد که مالکان ارزهای دیجیتالی نیز مشمول مالیات میشوند، این در حالی است که هنوز قوانین لازم برای معاملات ارز دیجیتالی از سوی بانک مرکزی منتشر نشده است. در بند ۲۶ این اصلاحیه عنوان شده است: درآمد عایدی دارایی اشخاص حقیقی و حقوقی عبارت است از درآمد حاصل از ما به التفاوت ارزش واگذاری داراییهای عنوان شده بر اساس انواع عقود و قراردادها و بهای تمام شده دارایی در دوره نگهداری دارایی: شامل املاک، حق واگذاری محل، سهام، انواع خودرو سواری و موتور سیکلت، طلای مسکوک، شمش و آب شده و ارز اعم از دیجیتالی و غیردیجیتالی. در بند ۲۷ نیز مکانیزم، درآمد مشمول مالیات عایدی داراییها را تشریح کرده است.
بهعنوان مثال، برای املاک و حق واگذاری محل، دوره تملک دو سال و کمتر مدنظر قرار میگیرد و از ۱۰۰درصد عایدی حاصله مالیات اخذ میشود. به بیان دیگر تمام بخش این دارایی مشمول مالیات میشود. البته برای دوره تملک بیش از دو سال تا ۶ سال، به ازای هر سال ۲۰ واحد درصد کاهش مییابد، به نحوی که از سال ششم به بعد این نسبت به ۲۰ درصد میرسد. این شرایط برای دارایی سهام، سهم الشرکه و یونیتهای سرمایهگذاری نیز به این شکل است. به نحوی که، برای دوره تملک یک سال و کمتر، ۱۰۰ درصد آن مشمول مالیات عایدی میشود، اما از یک تا چهار سال، ۲۰ واحد درصد کاهش مییابد و پس از سال چهارم این نسبت به ۴۰ درصد میرسد. این نسبت برای خودروهای سواری و موتورسیکلت، برای دوره یک سال و کمتر به شکل ۱۰۰ درصدی و بیش از یک سال تا سه سال بهصورت ۶۰ درصد عایدی حاصله به شمار میآید. درخصوص طلای مسکوک، شمش یا طلای آب شده و همچنین ارز، افزایش زمان مشمول معافیت نمیشود و درآمد مشمول مالیات عایدی به شکل ۱۰۰ درصدی محاسبه میشود.
اخذ مالیات از سپرده
در بخش ۵۴ این اصلاحیه مکانیزم اخذ مالیات از سپرده را مشخص کرده است. در متنی که باید بهعنوان ماده ۱۰۴ درج شود، عنوان شده که درآمد سود دریافتی، اشخاص حقیقی و حقوق حاصل از این موارد، مشمول مالیات میشود: نخست، ۵۰ درصد سود سهام و سهمالشرکه از اشخاص حقوقی، دوم، سود سرمایهگذاری در اوراق مشارکت و سایر انواع اوراق بهادار، موضوع سوم سود متعلق به حسابهای پس انداز، سپردههای مختلف و گواهیهای سپرده نزد بانکها و موسسات مالی که به سه شکل تشریح شده است: سود متعلق به سرمایهگذاری کوتاهمدت کمتر از ۶ ماه، معادل ۶۰ درصد سود حاصله، سود متعلق به سرمایهگذاریهای میانمدت ۶ ماه تا یک سال، ۴۰ درصد سود حاصله و سود متعلق به سرمایهگذاریهای میان مدت ۶ ماه تا یک سال، ۴۰ درصد سود حاصله. این موضوع نشان میدهد که از سپردههای کوتاهمدت سود بیشتری اخذ میشود.
در نتیجه شایداین سیاست باعث شود که پایداری منابع در بازار پول بیشتر شود. البته به گفته کارشناسان، این مالیات از تمامی سپردهگذاران اخذ نمیشود و افراد باید شرایط لازم برای اخذ مالیات با توجه به احصای درآمد کل را داشته باشند. این موارد تنها بخشی از اصلاحات مالیاتهای مستقیم است و در بخشهای دیگر، جزئیات این اصلاحات در ۱۱۹ مورد بیان شده است.