پایگاه خبری تحلیلی تیتربرتر

تقویم تاریخ

امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۹ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
جمعه, ۰۳ آبان ۱۳۹۸ ۲۰:۵۷
۱۱
۰
نسخه چاپی

نقش بوم گردی در توسعه گردشگری- اقتصادی

نقش بوم گردی در توسعه گردشگری- اقتصادی
بوم­گردی با بهره‌گیری خردمندانه از منابع طبیعی و محیط زیست نقش مهمی در توانمندسازی جوامع محلی دارد.

از جمله نقش­های اثربخش این نوع گردشگری تأثیر بر وضعیت اقتصادی-اجتماعی جوامع محلی است. هدف از این تحقیق بررسی اثرات اقتصادی-اجتماعی بوم گردی مراتع ییلاقی بلده بر توانمندی جامعه محلی بوده است.

اثرات مثبت بوم گردی در توانمندی های اقتصادی

عوامل اقتصادی-اجتماعی و شاخص توانمندی رابطه مثبت و معنی‌داری وجود داشته است. همچنین افزایش سطح درآمد و پس انداز، افزایش اشتغال فصلی روستاییان، افزایش مشارکت فرهنگی و اجتماعی مردم و ایجاد فرصت زنان روستایی برای فعالیت در شغل‌های جانبی از بیشترین میانگین وزنی و کمک به جذب منابع مالی و بودجه‌های دولتی و تغییر سبک زندگی به دلیل مراوده با گردشگران از کمترین امتیاز برخوردار شد. با توجه به آنکه اغلب فعالیت‌های روستاییان و دامداران، فصلی بوده و در سایر فصول عملاً با بیکاری مواجه‌اند؛ توانمند کردن آنان با حمایت‌های مالی دولت و ارائه تسهیلات ویژه به آن‌ها می‌تواند به ایجاد فرصت‌های بیشتر اشتغال در این نواحی منجر گردد.

عصر توسعه گردشگری در سایه بوم گردی

یکی از قلمروهایی که توان جذب سرمایه های داخلی و خارجی و به پیروی از آن، توسعه اقتصادی را در پی دارد، گردشگری است که این واژه امروزه به یکی از کلمات کلیدی دنیای اقتصاد مبدل شده است.

در سال‌های اخیرگردشگری به یکی از ارکان اقتصاد تجارت جهانی تبدیل و نقش بسزایی در شکوفایی منطقه از طریق افزایش درآمد، تنوع اقتصادی، خارج شدن منطقه از انزوا و ایجاد فرصت‌های شغلی ایفا می‌کند که شاخه بوم‌گردی طی سال های اخیر مورد توجه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته است. آنچه که در این میان اهمیت دارد استفاده درست از ظرفیت های بوم گردی در ایران است. کشوری که بدون شک یکی از مهمترین مقاصد این نوع از گردشگری است.

اکوتوریسم پایدارترین نوع طبیعت‌گردی و سازگارترین  نوع توریسم با محیط است و ایران به جهت دارا بودن توانایی‌ها وجاذبه‌های چشمگیر از نظر تنوع اقلیم، سنت ها و آداب و رسوم و پوشش گیاهی یکی از کشورهای مهم دنیا محسوب می‌شود.

اما اگر بخواهیم گردشگری امروز را در قالب بوم‌گردی، از منظر جامعه شناختی بررسی کنیم، در می‌بایم که انسان امروز در جغرافیای زیستی عصر مدرن خود با به هم ریختگی هویتی روبرو است و از هر فرصتی برای فرار از این هویت چند پاره استفاده می کند. به بیان دیگر گرفتاری های عصر فرا مدرن سبب می شود تا فراغت انسان قرن 21 صرف شناخت و نگاه عمیق به فرهنگ های دارای هویت شود. این اتفاق می تواند برای کشور ما یک فرصت استثنایی باشد؛ چرا که در گوشه و کنار ایران همه ساله بسیاری از آیین‌ها برپا داشته می‌شود که حضور در آنها و پی بردن به راز و رمز آنها، آرزوی بسیاری از علاقه‌مندان به سیر و سیاحت است. شناسایی این آداب و رسوم این فرصت را فراهم می‌آورد که با برگزاری تورهای اکوتوریسمی به روند رو به رشد گردشگری کمک کرده و شمار متقاضیان آن را افزایش دهد.

موضوع توسعه چشمگیر اقامتگاه‌ها و خانه‌های بوم‌گردی در دولت یازدهم از 20 اقامتگاه به بیش از 500 اقامتگاه بوم‌گردی رسید که به‌خودی‌خود بیانگر توسعه بی‌سابقه گردشگری روستایی در کشور است. در این بین یکی از تأثیرات مهم گردشگری روستایی فعالیت و اشتغال‌زایی برای زنان بومی و روستایی است که نباید آن را فراموش کرد.

در بازنگری ارزش های بوم گردی و اکو توریسم می‌توان چنین اظهار داشت که اکوتوریسم باعث دوستی فرهنگ‌ها و جوامع در عرصه جهانی شدن خواهد شد و به حفظ منابع و میراث طبیعی جوامع و در ایجاد فرصت‌های پیشرفت و توسعه اقتصادی به عنوان جایگزینی برای سایر منابع درآمدی در کشور کمک خواهد کرد.

اما شاید بهتر باشد از زاویه دیگری نیز به این موضوع نگاه کنیم. توسعه بوم‌گردی به خودی خود نمی تواند یک مزیت به حساب آید. در واقع گسترش فیزیکی این رشته از گردشگری به تنهایی کافی نیست و حتی در صورت عدم توجه به فراهم آوردن سایر شرایط لازم می تواند تبدیل به یک ضد تبلیغ برای این حوزه شود. هر چند گردشگر بوم‌گرد به دنبال یک اقامت لوکس نیست اما باید توجه داشت که فراهم آوردن زیرساخت های مناسبی مانند سرویس‌دهی های تخصصی و راهنمایی های خاصِ منطقه می تواند این سفر را برای گردشگران جذاب تر کند. در بوم‌گردی استمرار منافع بلندمدت مطرح است که در این رابطه افزایش مشارکت افراد محلی(جامعه میزبان)، حفظ یکپارچگی و انسجام اجتماعی و احترام به فرهنگ بومی، سازگاری برنامه های گردشگری پایدار با دیگر برنامه‌ریزی‌های محلی، منطقه‌ای و ملی از جمله اهداف این نوع از گردشگری است. بنابراین باید توجه داشت که کمترین چالش و اصطکاک بین جامعه میزبان و گردشگرهایی با فرهنگ متفاوت، رخ دهد که این مساله خود نیازمند آموزش‌های تخصصی برای هر دو گروه است.

با این همه آنچه که می توان در این بحث به دنبال آن بود نگاه کارشناسانه و دقیق به مسئله بوم گردی است. در خصوص گردشگری و نقش آن در اقتصاد آمارهای فراوانی ارائه می شود، اما آنچه که مورد غفلت واقع می شود نگاه علمی به حوزه توریسم و انواع آن است. استفاده از سایر علوم مانند جامعه شناسی، مردم شناسی، روانشناسی در گردشگری می تواند یک استراتژی مبتنی بر هدف گذاری های منطقی و البته عملی را پیش روی گردشگری بگذارد. شاید امروز زمان ارائه آمار برای برشمردن مزایای گردشگری نباشد؛ امروز باید به طور عملی و البته علمی و حساب شده پا به میدان گذاشت و ظرفیت های مهم کشور را رها نکرد.

بنابراین یکی از مهترین اصول برای اکوتوریسم و اکوتوریست ها این است که «ردپا» باید تنها اثری باشد که از اکوتوریسم در طبیعت به جا گذاشته می شود و عکس ها و خاطرات سفر نیز تنها یادگارهایی باشند که از طبیعت نزد اکوتوریسم ها (بوم‌گردان ها) باقی می ماند.

مطالب مرتبط : پدیده نو ظهور بوم گردی در ایران

بنگاه های و اقتصادی فرهنگی

اقامتگاه بومی و محلی به خانه های قدیمی بازسازی شده اطلاق می شود که در آن سعی بر این است تا مهمانان با شیوه سنتی زندگی در آن محل خاص آشنا شوند و در محیطی طبیعی سفر خود را به انجام برسانند.
اقامتگاه بوم‌ گردی به معنای محل اقامت مسافر منطبق بر فرهنگ و جغرافیای آن منطقه است و ساخت آنها به دلیل اینکه قاعده خاصی ندارد حتی اگر در یک منطقه جغرافیایی باشند باز هم تشابه کمی با همدیگر دارند و بومیان هر منطقه جغرافیایی بر اساس شرایط ساخت و ساز و مهم تر از آن فرهنگ منطقه خود دست به ساخت اقامتگاه های بوم گردی می زنند.

بوم‌گردی همچنین به ‌معنای حفظ و نشر اصالت و فرهنگ هر منطقه است ؛ خدمات قابل ارائه در این واحدها رنگ و بوی سنتی و نوستالوژیک دارد، صندوقچه های قدیمی به جای قفسه های کتاب و لباس، جاجیم و گلیم به جای فرش و موکت، غذاهای محلی ، شب نشینی دور آتش به جای تماشای تلویزیون، دوشیدن شیر گاو، پختن نان و غیره از جاذبه های این محل هاست در بوم گردها خبری از بشقاب های رنگین، انواع کباب ها و غذاهای بین المللی نیست و غذاهای سنتی و قدیمی از طرف چند تن از بومیان که بیشتر از بانوان آن منطقه هستند برای مسافرها سرو می‌ شود.

مهمترین تمایز مراکز اقامتی بوم گردی داشتن سبک سنتی است که گردشگران زیادی را به سمت خود جذب و مالکان این مراکز اصرار به داشتن این سبک زندگی دارند.
اقامتگاه های بوم گردی به دلیل اینکه براساس معماری سنتی منطقه ساخته می شوند کمترین تاثیر مخرب زیست محیطی را دارند و به نوعی بخشی از بافت طبیعی منطقه به حساب می‌آیند.
در بوم گردی گردشگران خواستار نزدیک شدن به شرایط زیست طبیعی و بومی، استفاده ازغذاهای سنتی و تجربه زندگی به سبک قدیم هستند. اقامتگاه های بوم گردی مهمترین و بهترین ظرفیت برای توسعه اقتصادی و پیشرفت محسوب می شوند.

ایران از نظر داشته های طبیعی و فرهنگی جزو 10 کشور برتر جهان است و وجود یک میلیون سایت تاریخی، 34 هزار اثر تاریخی با ثبت ملی و 23 اثر با ثبت جهانی به یکی از کانون های اصلی گردشگری تبدیل شده است، در زمان حاضر به گفته مسوولان هزار و 467 اقامتگاه بوم‌گردی در کشور پروانه فعالیت دارند که بر اساس هدف‌گذاری‌های انجام گرفته قرار است تا آخر دوره فعالیت دولت دوازدهم، این تعداد به 2 هزار اقامتگاه افزایش یابد.
تعداد گردشگران ورودی به ایران درسال 96 در مجموع نزدیک به 5 میلیون و 100 هزار تن بود که به گفته مسوولان این رقم تا آذرماه امسال به بیش از 6 میلیون تن افزایش یافته است، از این رو بسیاری از صاحبنظران بر این باورند که به دلیل اقبال ملی و جهانی به تفریح و گردش، به ازای هر 500 میلیون ریال امکان ایجاد یک شغل در بخش گردشگری وجود دارد که شتاب ایجاد اشتغال در این زمینه، گردشگری را به عنوان یکی از محورهای مهم توسعه در کشور تبدیل کرده است.

در زمان حاضر از هر 11 شغل، یک شغل مربوط به بخش گردشگری است. این مهم تا حدی در اقتصاد اثرگذار شده که از آن بعد از صنایع نفت و خودروسازی به عنوان اقتصاد سوم جهان یاد می شود.
تاریخچه صنعت گردشگری در ایران بسیار جوان است، براساس آمار، کشور ایران با داشتن بیش از 33 هزار اثر ثبت شده ملی و 22 اثر ثبت جهانی و یک میلیون سایت تاریخی، تمدنی، گردشگری و اکوتوریسمی جزو 15 کشور برتر دنیا از لحاظ جاذبه ‌های فرهنگی، طبیعی، مذهبی و زیارتی است، اما در رتبه‌ بندی ‌های جهانی در میان 139 کشور رتبه 114 را به خود اختصاص داد و به لحاظ درآمد گردشگری در رتبه 70 جهان قرار دارد که نشان‌دهنده سهم ناچیز کشور در این صنعت جهانی است.
آمارها حاکی از آن است درآمد سال گذشته کشور از بخش گردشگری 7.5 میلیون دلار بوده است. همین مساله موجب شده است بسیاری از کارشناسان مقوله گردشگری را ' محرک اقتصاد' توصیف کنند که در شرایط سخت چاره ای آسان برای درآمد زایی و اشتغال در دوران تحریم است.

بنا به اظهار کارشناسان ، صنعت گردشگری به عنوان یکی از پردرآمد ترین صنایع جهان به دلیل گردش مالی چشمگیر در آن توجه بسیاری از سرمایه گذاران کلان و خرد را به ویژه در دهه اخیر به سوی خود جذب کرده است، در این میان بازگشت به فرهنگها، آداب و سنتهای قدیمی و بازدید از نقاط محلی و بومی به عنوان جاذبه ای قوی مورد استقبال و مطالبه گردشگران قرار گرفته است.
بوم گردی به عنوان شاخه ای از گردشگری به عقیده متخصصان این بخش، حتی در دورترین روستاهای کشور موجب تحول شده به گونه ای که برخی روستاها با تکیه بر این ظرفیت توانسته اند بیکاری را ریشه کن کنند و به دهکده ای فراتر از مرزهای کشور تبدیل شوند.

اصفهان این کهن دیار لبریز از فرهنگ و تمدن به اذعان کارشناسان از ظرفیت بالقوه ای در این بخش برخوردار است. وجود طیف متنوع و منحصر به فرد از روستاها با تنوع قومی، فرهنگی، اقلیمی و آیینی افق وسیعی را در بخش بوم گردی این استان پدیدار کرده است. استان اصفهان دارای 107 شهر و یکهزار و 934 روستاست ؛ که با بیش از 22 هزار بنا و اثر تاریخی که یکهزار و 850 مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام های میدان نقش جهان، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است، کانون توجه گردشگران داخلی و خارجی است.
استان اصفهان با برخورداری از جاذبه های طبیعی و گردشگری بویژه در مناطق شرق و غرب از جمله استانهای پیشرو در رویکرد به بومگردی محسوب می شود بگونه ای که تعداد اقامتگاه های بومگری این استان از سال 92 از50 باب به 263 اقامتگاه در سال 97 رسیده است.

علاوه بر گردشگران داخلی، گردشگران خارجی بویژه اروپایی ها علاقه زیادی به دیدن مناطق کویری شرق اصفهان دارند. از سوی دیگر اقبال گسترده ای بین مردم استان برای سفر به شهرها و روستاهای درون استانی وجود دارد.

مطالب مرتبط : بوم گردی، گردشگری بر محور توسعه پایدار 

اهداف پایدار توسعه بوم گردی

بوم­گردی، سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که در آن بر حفظ محیط زیست و رفاه مردم محلی تأکید می­شود.
بوم­گردی بیش از هر چیز یک نوع نگرش خاص، آینده ­نگر، اخلاقی و انسانی به مقوله گردشگری است.
بوم­گردی با اهداف چند جانبه یعنی حفاظت از محیط زیست، احترام به جوامع محلی و ارتقای مؤلفه ­های فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی جامعه میزبان سروکار دارد که این اهداف همخوان با مفهوم توسعه پایدار است.

بوم­گردی راهبردی برای مدیریت استفاده پایدار از میراث ­های طبیعی از جمله مناطق حفاظت شده است.
گردشگران بوم­گردی، افرادی مطلع ­تر و آگاه ­تر نسبت به مسائل فرهنگی و اجتماعی و حساس­ تر و کنجکاوتر نسبت به مسائل زیست­ محیطی می­ باشند.
چالش ­ها و آسیب ­های گردشگری بوم­گردی ذیل پنج محور اصلی قوانین و مقررات، عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی و فرهنگی، عوامل محیط بومی و نیروی انسانی قابل بررسی است.

امیرحسین بذلی



+ 11
مخالفم - 15
نظرات : 0
منتشر نشده : 0

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید

تمام حقوق مادی و معنوی این پایگاه محفوظ و متعلق به سایت تیتربرتر می باشد .
هرگونه کپی و نقل قول از مطالب سايت با ذكر منبع بلامانع است.

طراحی سایت خبری