قاچاق سوخت به دلیل مختلفی در کشور ما با وجود اقدامات مقابلهای به صورت گسترده با مرکزیت استانهای مرزی در حال انجام است.
ارزان بودن قیمت سوخت در کشور ما و اختلاف قیمت آن در مقایسه با کشورهای همسایه یکی مهمترین دلایل افزایش قاچاق این کالا به شمار میآید که البته مرز گسترده غیرقابل کنترل، بیکاری در استانهای مرزی و استفاده از کارت سوختهای کامیون ها از دیگر مهمترین علل قاچاق سوخت اعلام شده است.
قاچاق سوخت حتی در بهترین شرایط اقتصادی کشور هم نباید در ردیف یکی از مشاغل رسمیت یابد و از آن تحت عنوان «سوخت بری» حمایت شود. چرا که این معظل کاملاً با موضوع «کول بری» که در نقاط مرزی استان های غرب کشور انجام می شود تفاوت زیادی دارد.
بر این اساس سوخت بری، علاوه بر ایجاد اختلال در شبکه رسمی توزیع فرآورده های نفتی کشور، به دلیل جمع آوری سوخت یارانه ای کشور و انتقال آن توسط دلالان و سودجویان به کشورهای همسایه، دارای آسیب های سوء نظیر خطرات جانی ناشی از حمل سوخت، ورود غیر قانونی سایر کالاهای قاچاق ناشی از درآمد فروش سوخت در آنسوی مرزهای کشور، تأمین غیر قانونی سوخت مورد نیاز گروهک های تروریستی فعال در کشورهای افغانستان و پاکستان و سایر چالش های متأثر از آن است که بطور مستقیم و غیر مستقیم تبعات آن را در اقتصاد پنهان کشور لمس کرده یا خواهیم کرد.
قیمت سوخت قاچاق
سوخت قاچاق از دیگر استانها به شهرهای مرزی می آید به طوریکه هر گالن ۴۰ لیتری گازوئیل ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان و هر گالن ۴۰ لیتری بنزین نیز بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان به فروش می رسد اما همین گالن ۴۰ لیتری آن سوی مرز قیمتش چندین برابر است و دلالان به ازای هر گالن ۴۰ لیتری فقط بین ۷۰ تا ۱۰۰ هزار تومان به سوختبران پرداخت می کنند.
میزان درآمد حاصل از قاچاق سوخت
سرشاخههای سوختبران ماهیانه چیزی حدود سه میلیون تومان درآمد دارند و شاخههای پایینتر که رانندگان و افرادی که ماشینها را همراهی میکنند را تشکیل میدهند ماهیانه حدود یک میلیون تومان دریافت میکنند.
بسیاری از این سوختبران در مرزها به ویژه مرز عراق جریمه حمل سوخت را پرداخت میکنند ولی با این وجود میزان سود حاصل از قاچاق به این روش قابل توجه است.
تاریخچه سهمیه بندی بنزین در ایران
سهمیه بندی بنزین و استفاده از کارت سوخت برای جلوگیری و کاهش قاچاق سوخت و کنترل مصرف از تیر ماه سال 86 کلید خورد و بر این اساس برای هر خودرو 60 لیتر بنزین سهمیهای با قیمت 100 تومان و بنزین آزاد 400 تومان عرضه شد.
مرحله بعدی افزایش قیمت بنزین همزمان با اجرای هدفمندی یارانهها در 28 آذر 1389 عملیاتی شدو در این راستا هر لیتر بنزین سهمیهای با نرخ 400 تومان و بنزین آزاد 700 تومان افزایش یافت.
افزایش بعدی قیمت بنزین در سال 1393در دولت روحانی با اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه ها بود که هر لیتر بنزین سهمیهای به 700 تومان و بنزین آزاد 1000 تومان رسید و بعد از کنار گذاشته شدن کارت سوخت و با تک نرخی شدن بنزین در سال 1394 قیمت بنزین 1000 تومان شد و با سهمیه بندی شدن مجدد سوخت قرار شد بنزین سهمیه ای 1000تومان باشد و هنوز قیمت دقیق بنزین آزاد اعلام نشده است.
پیامدهای حذف کارت سوخت
از زمانی که کارت سوخت کنار گذاشته شد مصرف سوخت از جمله بنزین بیشتر شد چرا که در خانواده ها این فرهنگ سازی انجام شده بود که با توجه به سهمیه ای که دارند از خودروی شخصی استفاده کنند و استفاده از وسایل نقلیه عمومی افزایش پیدا کرده بود همچنین قاچاق سوخت کاهش پیدا کرده بود.
بیشتر بخوانید: دغدغه و چالش های کارت سوخت
دولت با لغو کردن کارت سوخت باعث شد میلیاردها تومان مجدداً هزینه شود و این سامانه مجدداً راهاندازی شد لذا انتظار می رود دولت با اجرای مجدد سهیم بندی بنزین کارت سوخت ها را معتبر کند و به صورت یکپارچه شود نمی شود در چند شهر سهمیه بندی انجام شود در شهرهای دیگر نه، این با عدالت سازگار نیست و خلاف قانون است.
ارزان بودن قیمت سوخت زمینهساز افزایش قاچاق
امیرحسین کاکایی عضو هیات علمیدانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت و کارشناس صنعت خودرو با اشاره به پایین بودن قیمت سوخت در کشور نیز تصریح کرد: این امر مشکلات زیادی ازجمله آلودگی هوا را به همراه داشته اما دولتمردان و سیاستگذاران به دلیل راضی نگه داشتن مردم موافق افزایش قیمت سوخت نخواهند بود بنابراین کنترل مصرف تنها راهکار مقابله با مشکلات ناشی از افزایش بی رویه مصرف سوخت محسوب می شود.
وی با بیان اینکه باتوجه به ارزان بودن قیمت سوخت شاهد افزایش قاچاق این محصول نیز هستیم که این امر موجبات هدررفت بیت المال را فراهم می کند، گفت: دولت پس از اتمام تعطیلات تابستانی و با کاهش سقف استفاده از کارت سوخت از 30 به 15 لیتر مردم را مجاب به استفاده از کارت سوخت کرده است.
بیشتر بخوانید: آیا قیمت بنزین با سهمیهبندی افزایش مییابد؟
این کارشناس ضمن بیان اینکه تازمانی قیمت سوخت پایین باشد کارت سوخت باید در جیب مردم بماند، ادامه داد: در مرحله بعدی باید مصرف کنندگان واقعی و قاچاقچیان نیز از یکدیگر تفکیک شوند که به تبع آن مردم با احتیاط بیشتری از بنزین استفاده کنند.
در خاتمه کاکایی با تاکید براینکه باتوجه به نرخ ارز قیمت سوخت رایگان محسوب می شود، افزود: از آنجا که مردم تمایلی به محدودیت ایجاد شده ندارند تاکنون میزان استفاده از کارت سوخت در کشور کم بوده است.
الهام خلیلی خو