این شهر موقعیت بی‌نظیر جغرافیایی و ارتباطی دارد، چرا که در شاهراه ارتباط ایران-اروپا قرار گرفته است. از مهم‌ترین راه‌های ارتباطی مرند می‌توان به بزرگراه تبریز-مرند، جاده مرند-بازرگان، جاده مرند-جلفا اشاره کرد. لازم به توضیح است که پروژهای تبدیل بزرگراه تبریز-مرند و جاده مرند-بازرگان به آزادراه و جاده مرند-جلفا به بزرگراه در حال انجام است.
مطالب مرتبط : پاییزگردی با امامزاده داوود
بیوگرافی مرند
مرند یکی از شهرهای بزرگ و مهم استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان مرند است. این شهر در ۶۵ کیلومتری شمال غرب تبریز واقع شده‌است. این شهر از نظر سابقه و پیشینه تاریخی یکی از شهرهای بزرگ استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود که در محور ارتباطی اروپا و آسیای میانه قرار گرفته‌است.
نخستین نام مرند را مورخینی چون هرودوت و گزنفون، هادی شیخ علیزاده، مانداگارنا دانسته‌اند و استرابون آن را موروندا خوانده‌است. بر اساس اسناد «اورارتویی» سابقه این شهر به اواسط هزاره سوم قبل از میلاد می‌رسد، مرند در روزگار پادشاهی مادها از رونق زیادی برخوردار بوده و روزگاری مرکز حکومت اقوامی مهم در دوره کلده و آشور بوده‌است. بر اساس نوشته‌های تورات، مادر حضرت نوح در شهر مرند دفن شده و در روایتی احتمال دفن حضرت نوح نیز در این شهر آمده‌است. در روایات باستانی ارامنه آمده‌است حضرت نوح (ع) در مرند مدفون شده که البته ارامنه امروزی می‌گویند حضرت نوح (ع) در نخجوان فرود آمد و در آن شهر نیز مدفون شد ولی قبر همسرش در مرند است
مرند با دارابودن ۳۵۶۸۷۳نفر جمعیت (سال ۱۳۹۵ خورشیدی) و با ۲۸ کیلومتر مربع مساحت (سال ۱۳۹۴ خورشیدی)، دومین شهر پرجمعیت استان پس از تبریزو از نظر مساحت دومین شهر بزرگ استان پس از تبریز محسوب می‌شود.
مطالب مرتبط : شهروند خبرنگار تیتربرتر باشید
مرند در تاریخ
بطلیموس، جغرافی‌دان یونانی که قبل از میلاد می‌زیسته، از این شهر به نام «ماندگار» نام برده و آن را یکی از آبادترین شهرها در تاریخ می‌خواند. در روایات باستانی ارامنه آمده‌است که نوح در مرند مدفون شده و کلمهٔ مرند از یک فعل لغت ارمنی به معنای تدفین اشتقاق یافته‌است.
ولی ارامنهٔ امروزی را اعتقاد بر این است که نوح بعد از طوفان در نخجوان فرود آمد و در این شهر نیز مدفون شد و قبر همسرش هم در مرند واقع شده‌است.
مطابق نوشته‌های تورات، مادر نوح در مسجد بازار مرند مدفون است. برخی نیز بنای شهر مرند را به امر دختر ترسائی به نام «ماریا» می‌دانند و بنای اولیهٔ مسجد جامع فعلی مرند را نیز، کلیسایی می‌شمارند که وی بنا کرده‌است و نام مرند را هم برگرفته از نام ماریا با اندکی تغییر می‌دانند.
در روایت دیگری وجه تسمیه شهر مرند را تغییر یافته کلمه «مادوند» و «مارند» یعنی محل زندگی مادها ذکر کرده‌اند.
آنچه که از مدارک تاریخی بر می‌آید، فتح آذربایجان به دست اعراب در سال‌های ۱۸ تا ۲۲ هجری قمری صورت گرفته‌است، اما مورخین اسلامی از مرند برای نخستین بار در سال ۱۶۰ هجری نام برده‌اند. بنا به نوشتهٔ بلاذری، مرند در هنگام فتح آذربایجان، قریهٔ کوچکی بود که «ابوالبیعت حلبس» به‌آبادی آن‌جا همت گماشت و پس از او پسرش محمدبن‌بعیث در سال ۲۰۰ هجری، حاکم مرند شد و برای توسعهٔ شهر کوشش بسیار کرد. این مرد فرهنگ دوست، دلیر و شجاع بود و بنا به نوشتهٔ طبری، او شعرهایی به زبان فارسی داشته که در آذربایجان معروف بوده‌است.
در روزگار قیام بابک خرمدین به سال ۲۰۱ هجری، شهر مرند سال‌ها یکی از مناطق تحت نفوذ وی بوده‌است. چند سلسلهٔ مهم و محلی در این زمان بر مرند حکومت می‌رانده‌اند که از جملهٔ آنها «سالاریان»، «روادیان» و «شدادیان» را می‌توان نام برد. در اواخر قرن چهارم هجری، در کتاب‌های «حدودالعالم» و «صورةالارض»، از مرند به عنوان شهری آباد یاد شده‌است و ابوعبدالله مقدسی نیز مرند را شهری مستحکم نامیده و حمدالله مستوفی در نزهةالقلوب نوشته‌است: «مرند شهر بزرگی است که دور بارویش ۸۰۰ گام است و باغ‌های پرمیوه دارد. بالاخره شاردن، سیاح فرانسوی می‌نویسد: «مرند شهر خوبی است و دارای ۲۵۰۰ باب خانه و باغچه می‌باشد و بوستان‌هایش بیشتر از عمارت و آبادی است». همچنین بسیاری از مورخین اسلامی از جمله ابن حوقل بغدادی، یاقوت حموی، حمدالله مستوفی قزوینی، ابراهیم اصطخری، الفداء قزوینی، ناصر خسرو قبادیانی، ابن واضح یعقوبی، یحیی بلاذری و ابن خردادیه همگی در کتب خود از مرند یاد کرده و آن را توصیف کرده‌اند.
در سال ۶۰۲ هجری قمری، مرند در یک یورش سهمگین توسط ارمنیان به ویرانی کشیده شد. در سال ۶۲۲، «سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه» در مرند استقرار یافت. در دورهٔ ایلخانان بر رونق و آبادی مرند افزوده شد. به‌طوری‌که بنای کاروانسرای آیراندیبی و قلعهٔ هلاکو در شمال مرند نیز از بناهای اواخر دورهٔ ایلخانی، یعنی زمان ابوسعید بهادرخان به سال ۷۳۱ است که کتیبهٔ محراب مسجد جامع مرند نیز شاهد این مدعاست.
مرند در زمان حکومت امرای محلی قراقویونلوها، محل پیکارهای مختلفی واقع گردید. در سال ۸۰۷ هجری، مرند به دست سپاهیان «میرزا ابوبکر کرد» غارت گردید. قرایوسف در سال ۸۰۹، پس از جنگ با ابوبکر در مرند، زمستان را اتراق کرد. در سال ۸۳۷، شهر مرند پس از نبردی طولانی بین آق‌قویونلوها و تیموریان به دست آق قویونلوها فتح گردید. جهانشاه میرزا قرایوسف، هنگام جنگ با برادر خود -اسکندر میرزا- در مرند اقامت گزید. در دورهٔ صفویه، هنگام جنگ بین شاه تهماسب صفوی با عثمانیان، مرند مرکز فرماندهی سپاه ایران بود. در سال ۱۰۱۱ هجری، شاه عباس صفوی حکومت مرند را به جمشید سلطان دنبلی سپرد. در سال ۱۰۱۴ تا ۱۰۱۶ در هنگام جنگ بین صفویه و عثمانیان، شاه عباس مدتی در مرند مستقر شد. در بین سال‌های ۱۰۴۵ و ۱۱۳۵ هجری، شهر مرند در جنگ‌های بین ایران و عثمانی مورد تعرض و قتل و غارت قرار گرفت. در زمان ضعف دولت صفویه و حکومت نادرشاه افشار، شهر مرند به دست حکام خاندان دنبلی اداره می‌شد. در دورهٔ زندیه، کریم خان زند در سال ۱۲۰۵ هجری توانست آذربایجان، از جمله مرند را از دست حکام محلی درآورد. در دورهٔ قاجاریه نیز حسین خان دنبلی حاکم مرند و خوی از فتحعلی شاه قاجار پذیرائی کرد. در زمان عقد معاهدهٔ ترکمانچای به سال ۱۲۴۳، نمایندهٔ عباس میرزا با «پاسکویچ»، فرماندهٔ روسی در مرند ملاقات کرد. در دورهٔ مشروطیت، سردار ملی سال‌ها در مرند با «میرزا حسین خان یکانی» و «رضاقلی سرتیپ یکانی» فرزند «زال خان» روابط نزدیک داشته‌است. از دیگر مجاهدین آزادی‌خواه دورهٔ مشروطیت در مرند از اشخاص زیر می‌توان نام برد: «میرزا عیسی حکیم‌زاده»، «اسماعیل یکانی»، «نورالله یکانی»، «حبیب‌الله شاملوی مرندی»، «حاج ابراهیم ذوالفقارزاده»، محمدولی صراف»، «حاج حسین صراف»، میرزا محمود»، برادران «میرزا صابر مرندی» معروف به مکافات، صاحب روزنامهٔ مکافات به سال ۱۳۲۷ هجری در خوی، «حاج جلال مرندی»، «محسن خان»، «مصطفی خان اسفندیاری»، «حاج ملاعباس واعظ قره‌آغاجی»، «حاج علی‌اکبر صدیقی»، «میرزا کریم‌زاده» و «میرزا نصیر رئیس‌السادات» و پسرش «میرزا احمد رئیس‌السادات»، «موسی خان پاشا» و پسرش «شیخعلی‌پاشایی».
مطالب مرتبط : غاری عجیب در هرمزگان
صنایع دستی مرند
قالیبافی مرند
شهر مرند همانند سایر شهرهای منطقهٔ آذربایجان، یکی از کانون‌های مهم قالیبافی در سطح کشور محسوب می‌شود. در شهر مرند و نیز در تمام شهرها و روستاهای حومهٔ آن، کارگاه‌های بزرگ و کوچک بافت قالی و قالیچه، گلیم و خورجین دایر است. این صنعت به استناد منابع تاریخی، قرن‌هاست که در این منطقه رواج داشته و همواره یکی از منابع عمدهٔ درآمد مردم محسوب می‌شده‌است. قالی‌ها و قالیچه‌های نفیس بافت مرند و روستاهای حومه‌اش، نه تنها در بازارهای فرش داخل کشور، بلکه در خارج از کشور نیز شهرت بسیار دارد و از نظر صادرات نیز اهمیت بسزایی دارد. صنعت قالیبافی در شهر مرند به صورت کارگاهی و در روستاها به صورت تک‌بافی، یکی از مشاغل فراگیر مردم به‌شمار می‌رود و محصولات آنها در طرح‌ها و نقش‌های متنوع و بافت‌های گوناگون به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود.
سبدبافی مرند
از دیگر صنایع دستی شهر مرند، بافت انواع سبدها برای حمل نان و میوه از ساقهٔ گندم است که به نوبهٔ خود از شهرت زیادی برخوردار است.
فانوسکابافی مرند
روستای هوجقان، یکی از مناطقی است که سال‌های سال، مردم آن‌جا در بافتن فتیله‌های چراغ، مهارت کامل داشته و تولیدات خود را به سراسر کشور عرضه می‌کردند. با گسترش نیروی برق و روشنایی الکتریسیته و رکورد فروش فتیله، مردم صنعت‌گر این روستا به بافتن «فانوسقه» یا کمربندهای نظامی و نوار کفش پرداختند و در حال حاضر، یکی از مراکز مهم تولید این محصول می‌باشد.
سفال‌گری و سرامیک‌سازی مرند
محصولات سرامیک، در چند کارگاه شهر زنوز تولید می‌شود. استادکاران سرامیک زنوز، از نوعی خاک مرغوب (کائولن یا خاک چینی) استفاده می‌کنند و به نقاط دیگر جهت فروش، صادر می‌نمایند. علاوه بر کارگاه‌های سرامیک‌سازی، کارگاه‌های سفال‌گری نیز در بعضی از مناطق شهر مرند و روستاهای اطراف وجود دارند.
مطالب مرتبط : شهریورگردی
جاذبه های گردشگری در مرند
برای آشنایی بیشتر با جاذبه‌های شهر مرند با تیتر برتر همراه شوید.
مسجد پیر بالا مرند
مسجد پیر بالا که به مسجد بازار نیز معروف است یکی از جاذبه‌های تاریخی شهر مرند محسوب می‌شوند. مشهور است که مقبره همسر حضرت نوح در این مکان قرار دارد. امروزه بنای این مسجد نسبت به گذشته تغییرات زیادی کرده است.
۳کتیبه تاریخی در این بنا وجود دارد که با توجه به اطلاعاتی که این کتیبه‌ها در اختیار تاریخ شناسان قرار می‌دهند می‌توان گفت این بنا بر روی مقبره همسر حضرت نوح ساخته شده است. مسجد پیربالا برای ارامنه آذربایجان شرقی نیز بسیار محترم است و از اهمیت بالایی برخوردار می‌باد.
در روستای پیربالا یک آبشار زیبا نیز قرار دارد . این آبشار در میان دره‌ای وسیع در دهانه دو رودخانه قرار گرفته است. این آبشار دارای ارتفاعی ۱۰ متری است و مسیری که از روستا تا رسیدن به ابشار طی خواهید کرد. یک مسیر فوق‌العاده زیبا و رویایی می‌باشد.
ییلاق دو گیجان مرند
روستای ییلاقی دو گیجان یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی مرند است. این روستا چشم‌اندازی خیره‌کننده، طبیعتی بکر و آب‌وهوایی مطبوع دارد. این روستا حدود ۳۰۰ نفر جمعیت دارد که اکثر این جمعیت به دامداری، قالیبافی و کشاورزی مشغول هستند. اهالی دو گیجان لباس‌های محلی فوق‌العاده زیبایی دارند که نظر گردشگران را به محض ورود جلب می‌کند. این لباس‌ها از لحاظ رنگ و طرح و جنس پارچه منحصر به فرد است. غار دو گیجان یکی از جاذبه‌های این روستا می‌باشد که از نوع غارهای استالاکیتیت است. این غار دارای چندین تالار و چندین دهلیز می‌باشد.
کاروانسرای شاه عباسی مرند
کاروانسرای شاه عباسی ۱۳کیلومتری شهرستان مرند در قلب روستایی به نام پیام قرار دارد. قیمت این کاروانسرا را با دوران فرمانروایی مغول برابر می‌دانند. این کاروانسرا را باید یکی از مهم‌ترین استراحتگاه‌های بین‌راهی شمال غرب دانست. این کاروانسرای مستطیل شکل چهار ایوان دارد و همچنین دارای هشتی، گنبدخانه و چندین اتاق می‌باشد.
آتشکده مانداگارا مرند
شهرستان مرند دارای یک بخش تاریخی است که ۴آتشکده در این بخش قرار دارد و مانداگارا یکی از آنها است. چیزی که از این آتشکده باقی مانده بقایایی است که توانسته خود را از حمله مسلمانان به ایران حفظ کند. تاریخ شناسان پیشینه این آتشکده را به مربوط به هزاره‌ی چهارم پیش از میلاد مسیح دانسته‌اند.
کلیسای هاوانس مقدس مرند
در مسیر تبریز به مرند در روستای «سهرل» یا «سهرقه» کلیسایی به نام هاوانس مقدس قرار دارد که دارای قدمتی حدود ۲ قرن است. این کلیسا به همت معماران روس به دستور سردار سامسون بر روی خرابه‌های کلیسای دیگری ساخته شده است. این کلیسا از بخش‌های محل اقامت اسقف اعظم، مدرسه، برج ناقوسخانه، گنبد و محل روشن کردم شمع و عود تشکیل شده است. این کلیسا از سه بخش تشکیل شده که هر کدام از این بخش‌ها دارای گنبدی مجزا می‌باشند.
قلعه هلاکو مرند
قلعه هلاکو همانطور که از نامش پیداست متعلق به دوره فرمانروایی مغول‌ها می‌باشد. قلعه هلاکو که در میان محلی‌ها به کاخ هلاکو مشهور است در دره‌ای وسیع به همین نام واقع شده است. امروز تنها بقایایی از این قلعه باقی مانده و بخشی از آن از بین رفته است. بنایی که باقی مانده ۶متر ارتفاع دارد. معماری این بنا به سبک معماری مغلولی است. کتیبه‌ای که در آن قرار دارد به خط کوفی نوشته شده و بنا با آجر و کاشی های فیروزه‌ای نزئین شده است.
مطالب مرتبط : تیتربرتر حامی صنعت گردشگری و بوم گردی کشور
روستای زنوزق مرند
روستای زنوزق نیز یکی از جاذبه‌های مرند است که خانه‌های آن به شکل پلکانی ساخته شده است. کوه‌ها این روستا را محصور کرده‌اند. قدمت خانه‌هایی که در روستای زنوزق وجود دارد به دوران صفویه باز می‌گردد. پس از اینکه تبریز را پشت سرگذاشتید و مسیر خود را تا مرند ادامه دادید، از میان باغ‌های رنگارنگ بزرگ‌ترین روستای پلکانی ایران خود نمایی می‌کند. این روستای کوهستانی را می‌توان یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی شهرستان مرند محسوب می‌شود.
خبرنگار : امیرحسین بذلی
