اوپلیستسیخه شهری باستانی کشور گرجستان است که با معماری منحصر به فردش گردشگران زیادی را جذب خود میکند.ای شهر سنگی باستانی از تراشیده شدن صخره‌ها ایجاد شده و در ۱۰ کیلومتری شرق شهر گوری در کشور گرجستان قرار گرفته‌است. این مکان چیزی در حدود 3 هزار سال پیش، شهری پر رفت و آمد و زنده بوده و زندگی در آن جریان داشته است؛ اما امروز دیگر کسی در آن زندگی نمی کند و تنها به یک قطب گردشگری مبدل شده است.
تاریخچه و جایگاه
اوپلیستسیخه یکی از قدیمی ترین شهرهای گرجستان میباشد.این شهر از لحاظ استراتژیک در مرکز قلمرو باستانی کارتلی قرار گرفته‌است و به عنوان مرکز مهم سیاسی – مذهبی کشور تلقی می‌شده‌است. قدمت و اهمیت این شهر در نوشته‌های مربوط به قرون وسطی در گرجستان ذکر شده‌است و نیز پیدایش آن را به اوپْلُسْ نوهٔ کارْتْلُسْ نسبت می‌دهند.
از آن جایی که شهر اوپلیستسیخه در ادوار مختلف زمانی سکونتگاه انسان ها بوده است، نمونه های قابل توجهی از اشیا و معماری دوران مختلف و ادیان متفاوت در این سرزمین یافت می شوند که حال عجیبی به این محیط داده اند. با قدم زدن در این شهر، به خوبی می توان نقش پررنگ اوپلیستسیخه را در طول تاریخ لمس کرد. شاید باورش برای تان دشوار باشد اما در دوران اوج و شکوه، این شهر باستانی سکونتگاه بیش از 20 هزار تن بوده است!
در اوایل قرن چهارم میلادی، با رسمیت یافتن دین مسیحیت در گرجستان اهمیت این شهر افول پیدا میکند و موقعیت خود را نسبت به مرکز جدید فرهنگ مسیحیت (یعنی متسختا و بعداً تفلیس) از دست می‌دهد. پس از فتح تفلیس به دست مسلمانان در قرن‌های هشتم و نهم میلادی، این شهر به عنوان پایگاه نظامی مجدداً مورد توجه قرار گرفت و سرانجام در قرن چهاردهم میلادی، تاخت و تاز مغول‌ها سرنوشت شهر را تحت تأثیر قرار داد و عملاً شهر متروکه شد و فقط گهگاهی، هنگام تجاوز بیگانگان، این شهر به عنوان پناهگاه موقت مورد استفاده قرار می‌گرفت.
مطالب مرتبط: گردشگری متفاوت با بازدید از دریاچه سوان
معماری اوپلیستسیخه
پیش از آن که به شرح معماری و بخش های مختلف شهر باستانی اوپلیستسیخه بپردازیم باید بگوییم که در حین بازدید از این مجموعه باستانی زیاد با واژگانی همچون احتمالا، شاید و ممکن است مواجه می شوید. چرا که این منطقه یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشر در سرزمین گرجستان است و طبیعتا، پژوهش های تاریخی در این جا اطلاعاتی را در اختیارمان گذاشته است؛ اما هیچگاه نمی توان به طور قطعی از کاربری بخش های مختلف شهر اوپلیستسیخه صحبت کرد. حال همراه مان باشید تا حدس و گمان باستان شناسان درباره این شهر سنگی را با شما در میان بگذاریم.
اوپلیستسیخه به خاطر خانه های منحصر به فردش که تماما از سنگ و در دل صخره ای بلند ساخته شده اند، شهرت پیدا کرده است. سرزمین کاپادوکیه در ترکیه و روستای کندوان در ایران، نمونه های دیگر این نوع معماری به حساب می آیند. شهر سنگی اوپلیستسیخه حدود 8 هکتار مساحت دارد و می توان آن را به سه بخش شمالی یا بالایی، مرکزی و جنوبی یا پایینی تقسیم کرد. در میان این مناطق تقسیم بندی شده، بخش مرکزی از همه گسترده تر است و قسمت عمده ساختارهای سنگ تراشی شهر را در خود جای داده است. مرکز شهر به کمک یک گذرگاه باریک سنگی و یک تونل به بخش جنوبی وصل می شود. گذرگاه ها و پلکان های اوپلیستسیخه از طریق خیابان اصلی به ساختارهای مختلف منشعب می شوند.
بیشتر بناهای سنگی در این شهر عاری از هر گونه تزییناتی هستند؛ اما در برخی بخش های وسیع تر، کنده کاری های تزیینی در دیواره ها و سقف ها به چشم می خورد. همچنین در بعضی از سازه های بزرگتر شهر سنگی، طاقچه هایی روی دیوارها دیده می شود؛ احتمالا این سازه ها، از اهمیت بیشتری برخوردار بوده اند و از طاقچه ها، برای نگهداری وسایل یا تزیینات در این جا استفاده می کرده اند.
شهر سنگی در دل یک صخره پدید آمده است و اتاق های مختلفش غارهایی هستند با ابعاد کوچک و بزرگ. هر کدام از این غارها در گذشته کاربری خاصی داشته اند که بنابر آن چه در این مناطق کشف شده، حدس و گمان هایی در باب کاربری اتاق های مختلف زده می شود. مثلا گمان می رود که یکی از این غارهای سنگی، در حقیقت یک داروخانه باستانی بوده، حتا مردم آن زمان چنان هوشمند بودند که قفسه هایی برای نگهداری دارو در دل صخره ها و از جنس سنگ تعبیه کرده اند. به گفته باستان شناسان، این نوع داروخانه ها در عصر برنز رواج داشتند.
در این شهر سنگی، همه چیز از سنگ های همان صخره ساخته شده است؛ قفسه ها، طاقچه ها، حتا در بخشی که به آن نام آب انبار اطلاق می شود، گذشتگان زمین را کنده و گودال هایی ایجاد کرده اند تا شراب را در دمایی خنک نگهداری کنند.
غارهای سنگی دیگری نیز با کاربری های جالب در این شهر سنگی به چشم می خورد، مثلا در این مکان نانوایی، زندان، تونل و مسیر پیاده روی و دسترسی به دیگر نقاط شهر نیز وجود دارد.
یکی دیگر از نکات جالب توجه در شهر سنگی، جالی خالی ستون هاست. البته این موضوع هم جالب است و هم موجب نگرانی. چرا که به وضوح مشخص است در بخش هایی از بناها، در گذشته ستون هایی قرار داشته و ردشان بر سقف ها مانده؛ اما حالا دیگر وجود ندارند.
در این شهر روزنه هایی وجود دارد که در نگاه اول شاید هیچ اهمیتی برای تان نداشته باشند؛ اما در گذشته این روزنه ها نقش پر رنگی را در زندگی مردم ایفا می کرده اند. در گذشته کاربری این روزنه ها، خارج کردن دود ناشی از آتش از فضای اتاق ها بوده و همچنین، موجب می شده است که نور در این غارهای کوچک و بزرگ وارد شود.
مطالب مرتبط: کوهی بی نظیر به نام میز
کلیسایی فعال در شهر سنگی
شاید از همان لحظه اول که این مطلب را می خوانید توجه تان به یک ساختمان با سقف شیروانی بر فراز شهر جلب شده باشد و نگاه کنجکاوتان آن را در میان تصاویر دنبال کرده باشد. به ویژه آنکه معماری این بنا، هیچ شباهتی به دیگر بخش های شهر سنگی ندارد و همین موضوع، تمایز آن را دوچندان می کند. این کلیسا در حقیقت یک بازیلیکا است که در قرن 9 یا 10 میلادی از سنگ و آجر ساخته شد. کلیسای مذکور هنوز هم کاربری دارد و مسیحیان در آن به عبادت می پردازند و شمع روشن می کنند.
دسترسی
از آن جایی که منطقه باستانی اوپلیستسیخه در خارج از شهر گوری قرار گرفته است، امکان استفاده از وسایل نقلیه متعددی برای رسیدن به آن وجود ندارد و شما گزینه های چندانی در اختیار ندارید. تنها گزینه های پیش روی شما، استفاده از تاکسی، مارشروتکا (Marshrutka) و یا ماشین شخصی است:
تاکسی: می توانید از شهر گوری یا تفلیس، یک تاکسی به مقصد شهر سنگی کرایه کنید. همچنین می توانید از راننده تاکسی خواهش کنید تا در مدت زمان گشت و گذار شما، همان جا بماند و اینگونه، دغدغه بازگشت هم نخواهید داشت.
مارشروتکا: این وسیله نقلیه چیزی شبیه تاکسی اشتراکی است و برای حمل و نقل عمومی مورد استفاده قرار می گیرد. مارشروتکا، خودرویی بین یک تاکسی و اتوبوس است و می تواند شامل ون و مینی بوس هم شود. شما می توانید با پرداخت 1 لاری گرجستان یکی از این مارشروتکاها را در شهر گوری کرایه کنید و تا نزدیکی اوپلیستسیخه بروید. پس از آن با حدود یه ربع پیاده روی به شهر سنگی برسید.
ماشین شخصی: استفاده از ماشین شخصی هم همیشه جزو گزینه های رسیدن به مقصد بوده است. خوشبختانه در پایین شهر سنگی، پارکینگی وجود دارد و می توانید خودروی تان را در آن پارک کنید.
ساعت بازدید: شهر سنگی همه روزه از ساعت 10 صبح تا 6 عصر امکان بازدید دارد.
آدرس: در فاصله 8.5 کیلومتری از جنوب شرقی شهر گوری- کرانه چپ رود کرا
تصاویر زیبای این شهر باستانی:
