به گزارش تیتربرتر؛ بررسی‌ها نشان می‌دهد تورم ماهانه شهریورماه ۵۶/ ۳ درصد بوده که تقریبا با مردادماه تفاوت قابل‌ملاحظه‌ای نداشته است. اگرچه این نرخ تورم ماهانه در مقایسه با ماه مشابه سال گذشته رقم بالایی به حساب می‌آید اما سیگنال ابر تورم در ماه‌های آتی را نمی‌دهد. از سوی دیگر تورم کالاهای بادوام در شهریورماه ۶/ ۱۱ درصد بوده است که با توجه به رشد ۱۸ درصدی قیمت دلار در این ماه قابل‌توجیه است.
افزایش قیمت دلار اثر قابل‌ملاحظه‌ای روی کالاهای بادوام مانند خوردرو، وسایل الکترونیکی و لوازم برقی خانگی داشته است. به نظر می‌رسد نرخ تورم در دوراهی قرار گرفته است که ثبات بازارها بر آینده آن موثر است. بنابراین مسیری که سیاست‌گذار در پیش می‌گیرد روی انتظارات تورمی اثرگذار خواهد بود و می‌تواند اثر ریسک‌هایی مانند انتخابات آمریکا را خنثی کند.
بررسی نرخ تورم تابستان
مرکز آمار کشور، گزارش تورم شهریورماه سال‌جاری را منتشر کرد. آمارها نشان می‌دهد که در آخرین ماه تابستان، شاخص تورم به سطح ۳/ ۲۴۴ واحد رسیده که به نسبت شهریورماه افزایش ۵۶/ ۳ درصدی داشته است. تورم ماهانه مردادماه نیز ۵۱/ ۳ درصد بوده که نشان می‌دهد در شهریورماه به نسبت مردادماه افزایش کمتر از یک‌دهم واحد درصدی داشته است.
به عبارت دیگر تورم ماهانه در دو ماه آخر تابستان تقریبا همسنگ بوده است. بنابر نوشته دنیای اقتصادی؛ این در حالی است که در نخستین ماه تابستان، تورم ماهانه تاریخی ۴/ ۶ درصد ثبت شده بود. بنابراین می‌توان گفت اگرچه تورم شهریورماه هنوز رقم بالایی را در میان تورم‌های ماهانه ثبت کرده، اما به نسبت تیرماه کاهش قابل‌توجهی داشته است. از سوی دیگر نگاهی به روند تورم ماهانه نشان می‌دهد که این شاخص در شهریورماه سال گذشته نیم درصد بوده است.
در نتیجه می‌توان گفت تورم ۶/ ۳ درصدی هنوز در سطح بالایی قرار دارد اما ابرتورم یا تورم وحشتناک محسوب نمی‌شود. اما در حال حاضر تورم در سر دوراهی قرار گرفته است. در مرداد و شهریورماه تورم به سطحی رسیده که خیلی بالا یا خیلی پایین نیست. بنابراین مهم است که سیاست‌گذار چگونه بتواند انتظارات تورمی را کنترل کند.
از آنجا که انتخابات آمریکا در نیمه آبان‌ماه یک ریسک مهم برای بازارها به شمار می‌رود و روی انتظارات تورمی اثرگذار است، سیاست‌گذار می‌تواند با اتخاذ تصمیم‌هایی که به ثبات بیشتر بازارها منتج شود، اثر این ریسک را روی تورم کنترل کند. نگرانی مهم این است که سیاست‌گذار بخواهد چالش اقتصادی را با پول پاشی برطرف کند و این رویکرد باعث افزایش نرخ تورم شود.
در‌حالی‌که تورم ماهانه در تیرماه سال‌جاری در سطح ۴/ ۶ درصد ثبت شد و برخی این موضوع را نشانه ورود به فاز «تورم‌های بالا» عنوان می‌کردند، در دو ماه مرداد و شهریور تورم ماهانه با ثبت رقم ۵/ ۳ درصد و ۶/ ۳ درصد، فاز جدیدی را تجربه کرده است.
بنابراین آمارها در این سه ماه نشان می‌دهد که اقتصاد ایران، دو سطح تورمی متفاوت را تجربه کرده و در پایان نیم‌سال نخست، به یک فضای تردید رسیده است. ادامه مسیر تورم در نیم‌سال دوم، با توجه به انتظارات تورمی و سیاست‌گذاری‌های تیم اقتصادی می‌تواند دو مسیر متفاوت را تجربه کند.
یک مسیر بازگشت به سطح تورم‌های بالا است که در ابتدای تابستان تجربه شد و یک مسیر نیز فرود نرم تورم است که اقتصاد ایران را از فاز تورم‌های بالا دور خواهد کرد. در حال حاضر کارشناسان نسبت به حل پولی چالش‌های اقتصادی هشدار می‌دهند؛ زیرا راهکار غیراصولی با بهره‌گیری از پول‌پاشی برای حل این چالش‌ها می‌تواند مسیر تورم را از هدف پایان سال دور کند.
پیش بینی وقوع ابرتورم در اقتصاد ایران
شرایط فعلی کشور و بیم «انفجار نقدینگی» و روبه‌رو شدن با «ابر تورم» آنقدر نزدیک است که کارشناسان از هر جناحی نسبت به بیانیه همتی موضع‌گیری کردند. در این راستا یک اقتصاددان با نقد بیانیه رییس کل بانک مرکزی به او پیشنهاد کرد در بیانیه‌های خود به جای تمرکز بر ادبیات غیراقتصادی به اصول اقتصادی توجه داشته باشد.
محمد طبیبیان در کانال تلگرامی خود نوشت: «از یک مدیر که باید بر اساس شأن علمی و تجربی بر مسندی نشسته باشد، انتظار نمی‌رود شیوه‌ای را پی بگیرد که تنها ابزارش سرزنش خارجی‌ها و متهم کردن منتقدان داخلی به همکاری با خارجی ها است. به روند نقدینگی در سال‌های مختلف عنایت کنید اگر نشان از انفجار نیست، نشان از چیست؟ تورم‌های فزاینده سال‌های اخیر گویاست. لازم نیست تورم هزار درصد شود تا به ابرتورم برسیم. تمامی این تذکر برای جلب توجه به عواقب برخی شیوه‌ها و سیاست‌هاست که تورم‌زا بوده است.»
مطالب مرتبط:
این اقتصاددان به بحث توطئه برای افزایش انتظارات تورمی نیز اشاره کرد و خطاب به رییس کل بانک مرکزی با اشاره به کنترل پایه پولی، مدیریت اهرم‌های ضریب فزاینده پولی، مدیریت سیستم بانکی و جریان اعتباری به عنوان ابزارهای در دست مدیریت پولی نوشت:«رییس کل بانک مرکزی به عنوان یک مدیر سیاسی نیز باید بتواند خواسته‌های دیگر سیاسیون را کنترل کند و اجازه ندهد بر پایه موجودی‌های موهوم ارزی و ارز‌های غیرقابل فروش، ریال چاپ شود.»
او غیرمستقیم از همتی سوال کرده است: خودتان بفرمایید اینها در تورم چه تاثیری دارد و اثر یک اظهارنظر پژوهشگر بر انتظارات تورمی چه میزان است؟ کدام به اضعاف از دیگری بزرگ‌تر و مهیب‌تر است. به نظر می‌رسد، مطلب طبیبیان در حمایت از اقتصاددانانی است که هشدار داده بودند اگر دولت نخواهد کسری بودجه را از مسیر انتشار اوراق جبران کند و به روش‌های گذشته روی آورد، اقتصاد ایران در مسیر ونزوئلا قرار می‌گیرد.
این در حالی است که خروج سرمایه‌های بیشتری از بازار سرمایه و افزایش احتمال «انفجار نقدینگی» به خصوص پس از چند روز متوالی سقوط شاخص بورس بیش از پیش جدی به نظر می‌رسد. با وجود اینکه بسیاری سقوط‌های متوالی بورس در اواخر مرداد را طبیعی می‌دانستند اما برخی پیش‌بینی‌ها از خروج ۳ تا ۶ هزار میلیارد تومان سرمایه حکایت دارد.
نگرانی‌ها در خصوص اثر خروج ۱۰۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی وارد شده به بورس بر سایر بازارها هر روز بیشتر می‌شود. هر چند رییس کل بانک مرکزی وقوع «انفجار نقدینگی» را به کل رد می‌کند. اما به نظر می‌رسد، نوعی سردرگمی در سیاست‌گذاری‌های پولی در شرایط روشن بودن موتور نقدینگی برای دستیابی به نرخ‌های از پیش هدف‌گذاری شده برخی شاخص‌های اقتصادی وجود دارد.
تأثیر افزایش دلار بر نرخ تورم
مرکز آمار کشور در جدولی کالاها را به سه بخش کالاهای بادوام، بی‌دوام و کم‌دوام تقسیم کرده است. کالاهای بادوام به کالاهایی گفته می‌شود که به صورت مکرر در طول یک دوره یک ساله یا بیشتر بتوان از آن استفاده کرد. اغلب کالاهایی مانند خودرو، کالاهای دیجیتال و وسایل خانگی در این گروه طبقه‌بندی می‌شوند.
آمارها نشان می‌دهد در شهریورماه تورم نقطه‌به‌نقطه گروه کالاهای بادوام ۲/ ۹۲ درصد و تورم ماهانه ۶/ ۱۱ درصد بوده است. نگاهی به بازدهی قیمت ارز در یک سال منتهی به شهریورماه سال‌جاری نشان می‌دهد که دلار رشد ۱۸۸ درصدی را ثبت کرده است. از سوی دیگر قیمت دلار در یک ماه منتهی به شهریورماه نیز ۱۸ درصد افزایش داشته است. در نتیجه احتمالا نرخ ارز بیشترین اثر را روی قیمت کالاهای بادوام داشته است.
در واقع نوسانات نرخ ارز روی کالاهای وارداتی یا کالاهایی که بخش زیادی از مواد اولیه آن وابسته به نرخ ارز است، تاثیر مستقیمی روی قیمت این کالاها دارد. در نتیجه افزایش قیمت ارز در این گروه‌ها رابطه مستقیمی با تورم این گروه دارد.
شاید به همین دلیل است که سیاست‌گذار با کنترل بازار ارز و کم کردن نوسانات آن می‌تواند بیشترین اثر را روی کاهش انتظارات تورمی و در نهایت کنترل تورم داشته باشد. در صورتی که سیاست‌گذار به طور تدریجی ثبات را در بازار ارز ایجاد کند، کالاهای بادوام فشار کمتری را روی تورم کل خواهند داشت.
گردآورنده: الهام خلیلی خو
آنچه دیگران میخوانند:
