به گزارش تیتربرتر؛ انتخابات ریاست جمهوری در سال 1400مهمترین رویداد سیاسی و جنجالی کشور به شمار می آید. حالا کمتر از 9 ماه تا انتخابات دولت دوازدهم باقیمانده است، اما اسامی متعددی به عنوان گزینه‌های ریاست جمهوری تکرار می‌شوند.
در بین تمام اسامی گزینه های احتمالی انتخابات 1400 هیچ نام و نشانی از کاندیداهای زن وجود ندارد گویا هیچ طیف سیاسی درباره اعلام حمایت از زنان در این کارزار انتخاباتی برنامه ای ندارند.البته گویا برای حضور زنان محدودیت هایی وجود دارد.
زنان پشت درهای بسته شورای نگهبان یا پاستور؟
با نزدیک‌شدن به زمان انتخابات ریاست‌جمهوری بازار بحث و گفت‌وگو راجع به نامزدهای انتخاباتی داغ می‌شود و یکی از پرحاشیه‌ترین موضوعات هم نامزدی زنان برای حضور در کارزار رقابت انتخاباتی است؛ اما تاکنون هیچ زنی نتوانسته است از سد شورای نگهبان عبور کند. تاکنون زنان به دلیل زن‌بودن و تفسیر رجل سیاسی به مرد‌بودن نامزدها، ردصلاحیت شده‌اند.
شرق نوشت؛ البته این روزها مجلس در تکاپوی تفسیری جدید از «رجل سیاسی» است و نام آن را باز‌تعریف رجل سیاسی گذاشته است. در این تعریف مانند تفسیر سال ۱۳۹۶ شورای نگهبان از رجل سیاسی در رابطه با زنان سکوت اختیار شده است.
هرچند سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سؤالی درباره ریاست‌جمهوری خانم‌ها گفته است: دقیقا مسئله ممنوعیت‌های قانونی نیست و پای مسائل فرهنگی در میان است. شاید در دوره‌ای ریاست‌جمهوری خانم‌ها هم اتفاق بیفتد. کدخدایی در‌این‌باره توضیح داد: قوانین بخشی از این مسئله است؛ اما از نظر من، بخش عمده‌ای از آن بحث فرهنگی است. می‌توانیم همین سؤال را به این صورت مطرح کنیم که چرا در آمریکا بعد از 300 سال هنوز رئیس‌جمهور زن نداریم.
آیا بحث تفاوت بین زن و مرد بوده است؟ به نظر می‌رسد بیشتر این موضوع فرهنگی است. بگذارید مثال دیگری از داخل کشور خودمان بزنم. در همین انتخابات اخیر، تعداد خانم‌هایی که برای نمایندگی مجلس ثبت‌نام کردند و تأیید صلاحیت شدند بسیار زیاد بود. از بین آنها تعداد ۱۶، ۱۷ نفر انتخاب شدند؛ یعنی خانم‌ها هم به خودشان رأی نمی‌دهند. اینجا که دیگر شورای نگهبان مقصر نیست. این سخنان کدخدایی واکنش‌هایی منفی به همراه داشت؛ به‌ویژه آنکه بسیاری معتقدند تا زمانی که شورای نگهبان زنانِ نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری را ردصلاحیت کند، شانسی برای رسیدن به پاستور نخواهند داشت.
مطالب مرتبط:
پروانه سلحشوری، نماینده مجلس دهم، در‌این‌باره گفته است: اینکه در اظهارات‌شان مطرح می‌کنند که زنان می‌توانند نام‌نویسی کنند؛ اما از طرفی در شورای نگهبان آنها را ردصلاحیت می‌کنند، نشان می‌دهد تفسیر همان است که بود و کاری از پیش نرفته و تغییری هم حاصل نشده است. او، درباره حضور زنان در انتخابات ریاست‌جمهوری و حمایت جریان‌های سیاسی از آنها می‌گوید: اگر یک جریان سیاسی مانند اصلاح‌طلبان بتوانند یک کاندیدای زن داشته باشند، قطعا مؤثرتر و بهتر خواهد بود؛ بنابراین اینکهاصلاح‌طلبان به‌عنوان یک جریان اصیل سیاسی بخواهند با یک کاندیدای زن به انتخابات ورود کنند، گامی رو به جلو است.
آذر منصوری، قا‌ئم‌‌مقام حزب اتحاد ملت، نیز در واکنش به بحث رجل سیاسی و حذف همیشگی زنان از رقابت انتخاباتی، در یادداشتی با اشاره به تعریف رجل سیاسی و موانع پیش‌روی زنان برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری بیان کرد: قانون اساسی فرقی میان زنان و مردان برای حضور در کارزار انتخابات قرار نداده است و تا زمانی که مردان در مقام تفسیر رجل سیاسی باشند، احتمالا حذف رقبای زن امری اجتناب‌ناپذیر است.
نگاه مردانه به انتخابات داشتن یعنی نادیده‌گرفتن حق زنان برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری. زنان مدیر و مدبر که شرایط قرار‌گرفتن در باز‌تعریف رجل سیاسی را داشته باشند، کم نیستند؛ اما در عمل باید دید شورای نگهبان چگونه رفتار خواهد کرد. اگر اعضای این شورا معتقدند مردم به نامزد زن رأی نخواهند داد تا زمانی که نامزدهای زن اجازه حضور در رقابت انتخاباتی را پیدا نکنند، فقط یک پیش‌فرض خواهد بود و ممکن است به‌راستی با حذف نگاه مردانه از تفسیر رجل سیاسی در آینده نزدیک بتوان یک رئیس‌جمهور زن داشت. زنان با عبور از سد شورای نگهبان برای ورود به پاستور ممکن است شانس بیشتری از مردان داشته باشند.
یک زن می تواند رئیس جمهور ۱۴۰۰ شود؟
در ادوار مختلف انتخابات ریاست جمهوری بحث کاندیداتوری زنان و رئیس جمهور زن همواره یکی از موضوعات مورد بحث بوده است که گرچه در نهایت به ثبت نام زنان منجر شده اما تاکنون هیچ کاندیدای زنی از فیلتر شورای نگهبان رد نشده است.
در کتاب مبانی نظری قانون اساسی که حاصل سخنرانی‌های شهید بهشتی در حسینیّه ارشاد است، بر موضوع «آزادی امکان ریاست جمهوری زنان» تاکید شده است؛کما اینکه به جز شهید بهشتی برخی دیگر از صاحب نظران نیز معتقدند بحث «رجل سیاسی» در قانون سیاسی به معنای رجل بودن در عالم سیاست است؛ یعنی یک بحث مفهومی مطرح شده است نه یک بحث جنسیتی.
با این حال در هفته ای که گذشت عباسعلی کدخدایی، قائم مقام شورای نگهبان در گفتگویی از احتمال کاندیداتوری زنان در انتخابات ۱۴۰۰ خبر داد.
اظهارات کدخدایی بدون واکنش نیز نبود. حجت الاسلام سید محمدعلی ابطحی عضو مجمع روحانیون مبارز در توئیتی خطاب به سخنگوی شورای نگهبان نوشت:« آقای کدخدایی خودش هم می‌داند این شورای نگهبان به یک خانم اجازه کاندیدایی ریاست جمهوری را نمی‌دهد. گول زدن مثل خیلی کارهای دیگر در شأن شورای نگهبان نیست. خدا رحمت کند خانم اعظم طالقانی را، همه دوره‌ها کاندیدا می‌شد و تحصن هم می‌کرد و یکبار تأیید نشد.
هادی غفاری، فعالی سیاسی اصلاح طلب نیز از دیگر افرادی بود که به اظهارات کدخدایی واکنش نشان داد و پپیشنهاد کرد برای حضور زنان در انتخابات «همه پرسی» برگزار شود. او به خبرآنلاین گفت:« بنده منکر نقش پررنگ بانوان در جامعه نیستم و معتقدم اگر بر اساس قوانین موضوع حضور کاندیدای زن در انتخابات ریاست جمهوری قابل حل نیست، این مسأله را بر اساس «همه پرسی» پیگیری کنیم. زیرا موضوع همه پرسی در قانون اساسی وجود دارد. بنده بیم آن را دارم که عده‌ای با این بهانه تن به برگزاری همه پرسی ندهند که بگویند؛ مردم نمی‌فهمند.»
دلیل رد صلاحیت نخستین کاندیدای زن انتخابات ریاست جمهوری
اعظم طالقانی که دبیرکل جامعه زنان انقلاب اسلامی بود به عنوان اولین خانم در سال ۱۳۷۶ داوطلب ریاست جمهوری شد، اما شورای نگهبان صلاحیت او را تایید نکرد؛ موضوعی که فریده غیرت کارشناس مسائل حقوقی درباره آن گفته است: خانم اعظم طالقانی یک بار کاندیدا شدند که مخالفت‌هایی برای تایید صلاحیت او صورت گرفت، اما این مخالفت‌ها اصلا ارتباطی با جنسیت او نداشت.
او در ادامه گفته است که اگر به قانون اساسی هم توجه کنید به خوبی می‌بینید که در آنجا هم ممنوعیتی برای ورود خانم‌ها مطرح نشده، بلکه موضوع رجال سیاسی مطرح است که در این زمینه هم تفاوت نظر وجود دارد که آیا واژه رجال سیاسی شامل خانم‌ها هم می‌شود یا خیر که معتقدیم بله می‌شود.
گفتنی است اعظم طالقانی دختر آیت الله سیدمحمود طالقانی از مبارزان سیاسی که بارها طعم زندان رژیم پهلوی را چشیده بود، شامگاه چهارشنبه ۸ آبان 98 در سن ۸۳ سالگی به دلیل عارضه سکته مغزی در یکی از بیمارستان های تهران دار فانی را وداع گفت.
چهره وی به عنوان یکی از مشهورترین فعالان زن در ایران معاصر شناخته شده است.
اعظم طالقانی در کنار مبارزه های سیاسی، به فعالیت در حوزه زنان نیز علاقه داشت و به تبعیت از پدرش تشکلی نیز در همان سال های نخست پیروزی انقلاب در راستای دفاع از حقوق زنان تأسیس کرد.
مرحومه اعظم طالقانی در دوره نخست مجلس شورای اسلامی به عنوان نماینده مردم تهران انتخاب شد و در همین دوره نیز پیگیر حقوق زنان بود و حتی دیدارهایی با امام خمینی(ره) داشت.
چرا تاکنون رئیس جمهور زن در کشورمان نداشتیم؟
فریده غیرت کارشناس مسائل حقوقی در پاسخ به این سوال به باشگاه خبرنگاران گفته است: اگر رئیس جمهور زن نداشتیم به این سبب است که داوطلبی هم در این زمینه نداشتیم و تلاشی هم در این باره انجام نشده است؛ البته به طور طبیعی یک عده هم در این میان مخالف حضور خانم‌ها بوده و گفتند که معنای رجل به معنی مرد است، اما این تفسیر به هیچ عنوان درست نیست زیرا رجال سیاسی هم شامل زنان و هم مردان می‌شود؛ البته این مساله ساده‌ای نیست و تمام جوانب امر باید سنجیده شود.
ناگفته نماند که بر اساس سیاست‌های کلی انتخابات که ۲۴ مهرماه سال ۹۵ از سوی مقام معظم رهبری خطاب به رؤسای قوای سه‌گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شد، شورای نگهبان مأموریت یافت «معیار‌ها و شرایط لازم برای تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزدهای ریاست جمهوری» را تعیین و اعلام کند.
کمااینکه حسین کنعانی مقدم تحلیلگر مسائل سیاسی هم در این باره گفته است که تشخیص معنای رجل سیاسی بر عهده شورای نگهبان بوده و قانون اساسی باید این واژه در قانون اساسی را تفسیر کند؛ بنابراین موضوع تشخیص رجل سیاسی باید مجددا مورد بررسی قرار گرفته و یا توسط قانون گزاران قانون جدیدی وضع شود.
در پایان باید گفت که با توجه به این موارد گفته شده اینطور به نظر می‌رسد که در کشورمان علیرغم اختلاف نظرهای گسترده؛ منعی برای حضور زنان صرفا برای جنسیت‌شان در کرسی ریاست جمهوری وجود ندارد و البته شاید لازم باشد جامع شناسان نیز در این باره نظر خود را ارائه کنند؛ شاید به قول آقای کدخدایی در آینده حضور زنان را هم در کرسی ریاست جمهوری شاهد باشیم.
گردآورنده: الهام خلیلی خو
آنچه دیگران می خوانند:
